Paragoga

Paragoga (gr. παραγωγή paragōgḗ)^[1] – zjawisko polegające na wstawieniu w wygłosie wyrazu etymologicznie nieumotywowanej głoski lub sylaby^[2]. Odwrotnością paragogi jest apokopa.

Zjawisko to – dość rzadkie w językach indoeuropejskich poza romańskimi – występuje na przykład w sardyńskim paraghulaza ‘porównanie’ z łacińskiego parabolas oraz sporadycznie w innych językach romańskich (francuskim, katalońskim, włoskim). Powszechne jest natomiast w wyrazach zapożyczonych do języków mających wymóg sylab otwartych lub inne ograniczenia fonotaktyczne wygłosu, np. holend. glas ‘szklanka’ > jap. garasu; holend. mes ‘nóż’ > jap. mesu ‘skalpel’; ang. viking ‘wiking’ > jap. baikingu; ang. rack ‘wieszak’ > fiń. räkki; ros. bogát ‘bogaty’ > fiń. pohatta ‘bogacz’; ros. prusák 'prusak (insekt)' > fiń. rusakka; arab. ‘araq 'pot; sok; woda destylowana’ > gr. raki ‘rodzaj wódki’.

Zobacz też

• anaptyksa
• epenteza

Przypisy

1. Henry George Liddell, Robert Scott: παραγωή. [w:] A Greek-English Lexicon [on-line]. [dostęp 2018-07-14]. (ang.).
2. Sorbet 2015.

Bibliografia

• Pöckl W. / Rainer F.: Einführung in die romanische Sprachwissenschaft, Tübingen 1990, s. 59.
• Sorbet P. 2015. „Próba klasyfikacji zmian paragogicznych w językach romańskich”, [w:] Lipiński, Dawid. Witczak, Krzysztof Tomasz (red.): Badania diachroniczne w Polsce, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 13-23.
• Sorbet P. 2019. „El mecanismo de paragoge”, [w:] López González, Antonio María, Kobyłecka-Piwońkska, Ewa, Kłosińska-Nachin, Agnieszka, Baran, Marek (red.): Voces dialogantes, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 375-384.

Encyklopedie internetowe (metaplasm):

• Catalana: 0129603