Pamięć wody

Pamięć wody – pseudonaukowa, niepotwierdzona w recenzowanych czasopismach naukowych hipoteza dotycząca rzekomego gromadzenia i przechowywania informacji przez wodę. Hipoteza głosi, że cząsteczki, stykając się z cząsteczkami innych substancji, przybierają charakterystyczne ułożenie lub drganie, stan ten jest zachowywany i przenoszony na następne cząstki wody pomimo wielokrotnego i ogromnego rozcieńczania, jak i oddzielenia substancji zmieniających układ cząsteczek wody. Jest jedną z sugerowanych podstaw homeopatii, próbując wyjaśnić, jak działają leki o rozcieńczeniu tak dużym, że średnia liczba cząsteczek leku w dawce jest mniejsza od 1.

Historia

Prawdopodobnie pierwszą osobą, która a priori uznała istnienie pamięci wody, był Samuel Hahnemann (1755–1843), który uchodzi dziś za ojca homeopatii. Uważał, że lekarstwa w dużym rozcieńczeniu również działają, o ile są odpowiednio przypisane do chorób. Innym zwolennikiem teorii pamięci wody był Wiktor Schauberger (1885–1958), który publikował prace o naturalnej energii wody, przejawiającej się jego zdaniem w charakterystycznym ruchu spiralnym tworzących ją cząstek.

Johann Grander(inne języki), mieszkaniec Seefeld in Tirol w Tyrolu, Austria założył w latach 70. XX w. przedsiębiorstwo Grander Technology, które zajmuje się produkcją urządzeń o nazwie „rewitalizator wody”, która według zapewnień producenta przekształca zwykłą wodę w jej specjalną odmianę „wodę ożywioną”. Właśnie w tej wodzie ma być osiągnięta maksymalna koncentracja „pozytywnych biologicznie drgań”, które mają mieć pozytywne oddziaływanie na zdrowie człowieka^[1].

Przedsiębiorstwo Grandera nie podaje szczegółów technicznych produkcji wody ożywionej oraz podstaw naukowych jej produkcji, a także szczegółowych opisów swoich badań, które doprowadziły go do „odkrycia” tego zjawiska. Jego „wyjaśnienia” zawierają określenia w rodzaju „wewnętrzna struktura wody”, „samouporządkowanie się wody”, „cykl kwantowy” itp.

Najbardziej znanym zwolennikiem tej teorii stał się francuski immunolog Jacques Benveniste, który próbował stworzyć naukowe wyjaśnienie homeopatii. Opisywał on w swoich publikacjach wiele różnych eksperymentów, w których dowodził istnienia zjawiska pamięci wody^[2]. Na dorocznej konferencji American Academy of Allergy, Asthma and Immunology w 1997 twierdził on, że przy użyciu odpowiednich urządzeń można nawet wykorzystywać to zjawisko do przechowywania i transmitowania dużych ilości informacji^[3]. Za swoje badania nad pamięcią wody Benveniste otrzymał satyryczną nagrodę IgNobla w 1991.

Krytyka naukowa

Próby powtórzenia eksperymentów Jacques’a Benveniste początkowo doprowadziły do mieszanych rezultatów. Zespół z Queen’s University Belfast, pracujący pod kierunkiem Madeleine Ennis, stwierdził, że zdołał w pewnym stopniu powtórzyć niektóre wyniki Jacques’a Benveniste, jednak kolejne kilka prób osiągnięcia tych zaskakujących rezultatów przez kilka ośrodków naukowych w różnych częściach świata nie powiodło się^[4].

W 2000 znany sceptyk James Randi przeznaczył 1 milion USD nagrody w ramach programu BBC Horizon(inne języki) dla osób, które zdołają wykonać przekonujący eksperyment dowodzący istnienia zjawiska pamięci wody. Eksperymenty te nadzorował wiceprezes Royal Society, John Enderby(inne języki). Żadna z osób uczestniczących w programie nie zdołała przeprowadzić z powodzeniem zamierzonych eksperymentów. Madeleine Ennis twierdziła jednak, że próba powtórzenia jej eksperymentów nie została właściwie wykonana^[5][6].

Mimo negatywnych wyników prób weryfikacji eksperymentów z pamięcią wody opublikowanych w recenzowanych czasopismach naukowych, nadal często można znaleźć rozmaite, nieopublikowane nigdzie indziej doniesienia o kolejnych badaniach nad tym zjawiskiem^[7]. Są to m.in. prace publikowane przez Japończyka Masaru Emoto^[8][9] czy Rosjanina S. Zenina, którego praca habilitacyjna dotyczyła tego zjawiska^[10].

Ponadto zgodnie z badaniami fizykochemicznymi, lokalna struktura wody utrzymuje się przez mniej więcej 1 pikosekundę (0,000000000001 s). Tyle więc możliwie mogłaby trwać pamięć wody o właściwościach substancji w niej rozpuszczonych, czyli o wiele za krótko, by można uznać ją za znaczącą klinicznie^[11][12].

Zobacz też

• Woda – wielka tajemnica – film traktujący o strukturze wody