Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Pacyfikacja Wawrzyszewa – pacyfikacja podwarszawskiej osady Wawrzyszew, dokonana przez Niemców w trzecim dniu powstania warszawskiego. 3 sierpnia 1944 oddziały niemieckie częściowo spaliły miejscowość, mordując ponad 30 osób – w tym kobiety i dzieci.
_-_place_of_remembrance_-_03.JPG)
Wawrzyszew – obecnie osiedle warszawskiej dzielnicy Bielany – stanowił latem 1944 odrębną osadę. W jej pobliżu znajdowało się silnie obsadzone przez Niemców lotnisko bielańskie[uwaga 1]. W nocy z 1 na 2 sierpnia 1944 oddziały partyzanckie Armii Krajowej z Kampinosu zaatakowały lotnisko, lecz po zaciętej walce zostały odparte tracąc 29 zabitych i 45 rannych[1]. Jednocześnie w okolicach Bielan znalazły się, przejściowo wycofane z Warszawy, główne siły Obwodu II AK „Żoliborz”. Walki prowadzone w pierwszych dniach powstania częściowo objęły również Wawrzyszew, choć na terenie samej osady nie toczono ich zbyt energicznie[2]. 3 sierpnia w godzinach przedpołudniowych Niemcy zaatakowali pozycje żoliborskich powstańców na Bielanach. Za cenę poważnych strat polskim żołnierzom udało się odeprzeć atak[3].
W tej sytuacji Niemcy postanowili zemścić się na cywilnej ludności Wawrzyszewa[3]. Jeszcze tego samego dnia do osady wtargnęli niemieccy żołnierze – według zeznań świadków należący do formacji SS. Zabudowania Wawrzyszewa obrzucano granatami i podpalano, a ich mieszkańców wypędzano. Osoby stawiające opór lub ociągające się z opuszczeniem domu zabijano na miejscu[4]. Ponadto kilkunastu mężczyzn zostało zamordowanych strzałami w tył głowy[5]. Od niemieckich kul i granatów, a także w podpalonych domach, zginęło łącznie ponad 30 mieszkańców Wawrzyszewa – w tym kobiety i dzieci[6]. Samą osadę częściowo spalono – ucierpiał zwłaszcza tzw. Wawrzyszew Stary (przedłużenie ul. Żeromskiego)[7]. Ocalałych mieszkańców Niemcy wysiedlili[uwaga 2][8].
22 listopada 1992 na rogu ulic Wólczyńskiej i Wolumen odsłonięto metalowy krzyż upamiętniający ofiary pacyfikacji Wawrzyszewa. Na ceglanym cokole zamieszczono tablicę z inskrypcją: „Miejsce uświęcone krwią mieszkańców Wawrzyszewa i żołnierzy AK zamordowanych przez oprawców hitlerowskich w dniu 3 sierpnia”. Poniżej zapisano nazwiska 34 zidentyfikowanych ofiar masakry, a pod nimi słowa „oraz nierozpoznani żołnierze AK i cywile pochowani w zbiorowych mogiłach na cmentarzu w Wawrzyszewie. Niech Pan Bóg obdarzy Ich szczęściem wiecznym. Proszą najbliżsi”[9].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
