Oset łopianowaty

Oset łopianowaty (Carduus personata (L.) Jacq.) – gatunek rośliny należący do rodziny astrowatych. Występuje w górach środkowej Europy, w Alpach, Apeninach, na Bałkanach. W Polsce spotykany w Karpatach i Sudetach; sięga od regla dolnego po piętro kosodrzewiny^[5]. Także na Lubelszczyźnie^[6].

Oset łopianowaty

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	oset
Gatunek	oset łopianowaty
Nazwa systematyczna
Carduus personata (L.) Jacq. Fl. Austriac. (Jacquin) 4: 25, t. 348. 1776[3]
Synonimy
Arctium personata L. Carduus leucanthemos Schur Carduus simplicifolius Sanguin[4].

Morfologia

Kwiatostan

Liście, pęd przed kwitnieniem

Łodyga

O długości od 40 do 160 cm, wąsko oskrzydlona i szczeciniasta.

Liście

Skrętoległe, odziomkowe i dolne kształtu szerokojajowatego i głęboko pierzastodzielne lub lirowate, zwężone w ogonek. Liście środkowe i górne jajowate, siedzące, zaostrzone i obejmujące łodygę, szczeciniasto ząbkowane na brzegu. Górna strona liści naga bądź nieznacznie owłosiona, dolna strona szaro i filcowato owłosiona.

Kwiaty

Koszyczki o długości od 2 do 2,5 cm, skupione po kilka na szczycie łodyg, wzniesione. Listki okrywy nagie, zielone, nabiegłe brunatno lub fioletowo, o szerokości ok. 2,5 mm zwężające się od samej nasady, równej długości, równowąskie, z wygiętym na zewnątrz nieostrym kolcem o długości około 2 mm. Kwiaty rurkowate, obupłciowe, z koroną purpurowoczerwoną, pociętą na 5 łatek.

Owoc

Niełupka jasnobrunatna, o długości ok. 4 mm, z białymi, nierozgałęzionymi włoskami puchu kielichowego (o długości ok. 1 cm)^[5].

Biologia i ekologia

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od czerwca do września. Rośnie na glebach wilgotnych, żyznych i bardzo żyznych, o odczynie obojętnym, w półcieniu. Spotykana w lasach łęgowych i w zbiorowiskach ziołorośli nad brzegami potoków^[5].

W Polsce uznawany za gatunek charakterystyczny związku zbiorowisk ziołorośli wysokogórskich Adenostylion alliariae oraz wyróżniający nadrzecznej olszyny górskiej Alnetum incanae^[7]. W innych krajach, np. w Szwajcarii, opisywany jako niecharakterystyczny gatunek związany ze zbiorowiskami wilgotnych ziołorośli ze związku Petasition officinalis^[8].

Liczba chromosomów 2n=22, 18^[6].

Poza podgatunkiem nominatywnym (C. personata personata) wyróżnia się podgatunek C. personata subsp. albidus (Adamovic) Kazmi (syn. C. bicolorifolius Klokov, C. personata var. albidus (Adamov.) Kazmi)^[4].