Olmazor

Olmazor (ros. Алмазар, Ałmazar) – osiedle typu miejskiego we wschodnim Uzbekistanie, do 1963 roku wieś o nazwie Wriewskij^[a].

Olmazor

Polski Cmentarz Wojenny
Państwo	Uzbekistan
Wilajet	taszkencki
Tuman	tuman Chinoz(inne języki)
Populacja (2012) • liczba ludności	szac. 27 979[1]
Położenie na mapie Uzbekistanu Olmazor
40°57′52″N 68°50′48″E

Miasto

Osada została założona przez rosyjskich chłopów na pustyni, którą zalewała rzeka Chirchiq^[2], prawy dopływ Syr-darii^[3]. Pierwotnie otrzymała nazwę Wriewskij na cześć rosyjskiego generała Aleksandra B. Wriewskiego(inne języki) (1834–1910), generał-gubernatora Turkiestanu w latach 1889–1898^[4]. Miejscowość leży w tumanie Chinoz wilajetu taszkenckiego. Od wybudowania linii kolejowej z Taszkentu do Xovos w osiedlu funkcjonowała stacja kolejowa Wriewskij (obecnie także Olmazor). W mieście działają zakłady przemysłowe: cegielnia i fabryka materiałów budowlanych oraz fabryka mebli^[3][2]. Uprawa owoców i winorośli^[3].

Centrum Wyszkolenia PSZ

W 1942 roku umieszczono tu Centrum Wyszkolenia Armii (Armii Andersa). Komendantem Centrum był płk Nikodem Sulik, zastępcą płk kaw. Roman Józef Safar.

Szkoła Podchorążych

Szkołę Podchorążych ulokowano w dużym budynku, mieszczącym m.in. sale uczniów, kancelarie i mieszkania kadry. Intensywne szkolenie obejmowało wykłady i ćwiczenia praktyczne piechoty, terenoznawstwo, ze szczególnym naciskiem na sprawność bojową. Rozdanie dyplomów ukończenia I Kursu Unitarnego Szkoły Podchorążych nastąpiło 12 marca 1942 roku^[b] z udziałem szefa sztabu Polskich Sił Zbrojnych gen. Zygmunta Bohusza-Szyszko^[5]. 24 marca 1942 roku rozpoczął się I etap ewakuacji Armii Andersa do Iranu^[6].

Saperzy

W skład Centrum Wyszkolenia Armii wchodził Ośrodek Szkolenia Saperów.

Ponadto w 1942 roku w rejonie miejscowości Wriewskij stacjonował 1 Pułk Saperów, który liczył wtedy około 200 ludzi bez przeszkolenia i wyposażenia. Już po ewakuacji do Iranu i Iraku, w październiku 1942 roku z połączenia Baonu Saperów 2 Korpusu i 1 Pułku Saperów Armii został sformowany 10 Baon Saperów Armii^[7].

Junacy

Na stacji kolejowej Wriewskij zgrupowano też kilkuset junaków z oddziałów junackich Polskich Sił Zbrojnych^[8]. Do wojska przyjmowano bowiem zgłaszającą się młodzież „sybiracką” w wieku 14–18 lat, dla której utworzono szkoły junackie m.in. w celu zapewnienia wojsku przyszłych, wykształconych kadr. Junacy dostali mundury wojskowe i już w Rosji rozpoczęli naukę^[9]. W Iranie młodszych junaków zwolniono, trafili potem do obozów w Valivade i Balachadi.

Uwagi

1. W źródle Wspomnienia... na s. 6 podano nazwę Wrewskaja.
2. W źródle Wspomnienia... na s. 7 podano błędny rok (1941).

Przypisy

1. Uzbekistan: largest cities and towns and statistics of their population. World Gazetteer, 2013-02-09. [dostęp 2019-12-28]. (ang.).
2. Алмазар. Путешественники. [dostęp 2019-12-28]. (ros.).
3. Алмазар. W: Aleksandr Prochorow: Большая советская энциклопедия. 3-е издание. Aleksandr Prochorow (red.). T. Том 1: Часть 3: Александрия – Ангоб. Moskwa: Sowietskaja Encikłopedija, 1970. OCLC 490596808. [dostęp 2019-12-28]. (ros.). Brak numerów stron w książce
4. Вревский Александр Борисович. Биография. «ПомниПро» виртуальный мемориал. [dostęp 2019-12-28]. (ros.).
5. Ludwik Więckowski, red. Mieczysław Hucał: Wspomnienia o kursie unitarnym Szkoły Podchorążych w 41-szą rocznicę jej ukończenia. Buzułuk, Dzieckij Sad, Kołtubanka i Wrewskaja – ZSSR (pdf). szpzl-zegrze.waw.pl. s. 2, 6–7, 10. [dostęp 2019-12-28].
6. Mariusz Jarosiński: 76 lat temu rozpoczęła się ewakuacja Armii Polskiej ze Związku Sowieckiego. dzieje.pl, 2018-03-24. [dostęp 2019-12-28]. (pol.).
7. Wacław Górczyński: Kronika 101 Kompanii Saperów, sygn. C.854. Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie, 1947. s. 36. [dostęp 2019-12-28].
8. Tadeusz Janiszewski: …wiedzieliśmy, że do Polski wrócimy. W: Jerzy Kobryń, Janusz Kobryń: Wspomnienia Sybiraków. Zbiór tekstów źródłowych. T. 2. Bystrzyca Kłodzka: Koło Związku Sybiraków w Bystrzycy Kłodzkiej, 2010, s. 89. ISBN 978-83-926622-4-2.
9. Wywózki Polaków na Sybir w czasie II wojny światowej. IV. Polska Armia w ZSRS. 5. Dzieci przy Armii Andersa. W: Anna Kubajak: Kresy i Sybir: losy polskich dzieci. Anna Kubajak. Krzeszowice: Wydawnictwo Kubajak, 2009. ISBN 978-83-87971-94-6. [dostęp 2019-12-28]. (pol.). Brak numerów stron w książce