Remove ads
Oliwiny – grupa minerałów zaliczana do krzemianów. Mają zazwyczaj barwę zieloną w odcieniach, ale też brązową, czarną, a wyjątkowo są białe lub bezbarwne.
Ten artykuł od 2011-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.
.jpg)
Ogólny wzór chemiczny oliwinów to (Mg,FeII
)
2SiO
4.
- Oliwiny są głównie krzemianami: magnezu (forsteryt), żelaza (fajalit) oraz manganu (tefroit) i znacznie rzadziej niklu.
- Często zawierają izomorficzne domieszki chromu, glinu, tytanu, sporadycznie też: wapnia – monticellit i kirschtenit.
- Większość z nich stanowi roztwory stałe (kryształy mieszane), będące członami szeregu izomorficznego: forsteryt – fajalit (oliwiny magnezowo -żelazowe).
- wszystkie oliwiny krystalizują w układzie rombowym.
- tworzą zazwyczaj kryształy słupkowe i tabliczkowe
- występują w skupieniach ziarnistych, zbitych, czasami występują jako pojedyncze ziarna, niekiedy występują w postaci ziarnistych skupień zwanych „bombami oliwinowymi”,
- są kruche i stosunkowo twarde,
- są bardzo mało odporne i szybko ulegają przeobrażeniu w różne minerały z grupy serpentynu,
- czasami wykazują specjalne zjawiska optyczne: efekt kociego oka i asteryzm.
Oliwiny są bardzo podatne na przeobrażenia (procesy pomagmowe, wietrzenie, procesy hydrotermalne).
Typowe dla nich procesy przeobrażeń to:
- serpentynizacja
- iddyngsytyzacja
- bowlingityzacja
- oraz zastępowanie przez węglany takie jak magnezyt, dolomit czy kalcyt
Są jednymi z głównych składników meteorytów.
Remove ads
- Przeważnie występują w zasadowych i ultrazasadowych skalach magmowych: perydotytach, dunitach, iherzolitach, bazaltach oliwinowych, melafirach i diabazach.
- oliwiny zasobne w magnez lub mangan (forsteryt i tefroit) są składnikami różnych utworów zmetamorfizowanych (żelaza, manganu, skarnów, metasomatytów itd.),
- oliwiny występują w niektórych meteorytach,
- w niektórych serpentynitach jako minerał reliktowy
- w niektórych skałach okruchowych: piaskach i żwirach.
Miejsca występowania: Egipt – kryształy ponad 5 cm; Kenia; Tanzania; Etiopia; USA; Meksyk; Czechy; Rosja – kryształy fajalitu ok. 10 cm (Kołyma), kryształy forsterytu ok. 16cm (Ural); Polska – na Dolnym Śląsku (w trzeciorzędowych bazaltach – najczęściej jest to chryzolit).
Remove ads
- stanowią surowiec do produkcji materiałów ogniotrwałych
- stanowią surowiec do produkcji technicznego szkła kwarcowego
- mają znaczenie naukowe
- są poszukiwane i cenione przez kolekcjonerów
- znajdują zastosowanie w jubilerstwie
Dane przedstawione poniżej są opisem składu chemicznego modeli wyidealizowanych. W przyrodzie naturalne "czyste" człony szeregu izomorficznego forsteryt-fajalit nie występują.
Forsteryt
- Wzór empiryczny: Mg
2SiO
4 - Masa cząsteczkowa g/cm3: 140,69
Oliwin właściwy
Fajalit
Remove ads
- Jerzy Żaba, Ilustrowana encyklopedia skał i minerałów, Videograf II, 2006, s. 321–323, ISBN 83-7183-385-7.
Identyfikatory zewnętrzne:
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads