Loading AI tools
związek chemiczny Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Oksym fosgenu, CX – organiczny związek chemiczny z grupy halogenowanych oksymów, parzący i duszący bojowy środek trujący. Działa także ogólnotrująco i drażniąco[4].
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Ogólne informacje | |||||||||||||||||||||
| Wzór sumaryczny |
CHCl2NO | ||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Inne wzory |
(Cl) | ||||||||||||||||||||
| Masa molowa |
113,93 g/mol | ||||||||||||||||||||
| Wygląd |
bezbarwne pryzmatyczne kryształy[1] | ||||||||||||||||||||
| Identyfikacja | |||||||||||||||||||||
| Numer CAS | |||||||||||||||||||||
| PubChem | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||
| Podobne związki | |||||||||||||||||||||
| Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa) | |||||||||||||||||||||
Oksym fosgenu otrzymano prawdopodobnie w wyniku rosyjskich badań nad pestycydami na karaluchy[5]. W czasie II wojny światowej III Rzesza posiadała ten rodzaj broni chemicznej, jednak nigdy nie użyła go na polu bitwy. Po wojnie wiele krajów badało ten związek, jednak tylko kilka z nich, z powodu problemów z przechowywaniem, posiadała go w swoim arsenale[6]. Według niektórych źródeł był używany przez ZSRR w czasie wojny w Afganistanie[7].
W stanie czystym oksym fosgenu tworzy bezbarwne pryzmatyczne kryształy. Dobrze rozpuszcza się w rozpuszczalnikach organicznych; w wodzie słabiej. Jego roztwory wodne łatwo hydrolizują, szczególnie w środowisku zasadowym. Produkt techniczny jest cieczą koloru żółtobrązowego. Polimeryzuje w czasie przechowywania[1].
Ma intensywny, nieznośny i drażniący zapach[2]. Oksym fosgenu acyluje grupy sulfhydrylowe i aminowe[8]. Bardzo łatwo reaguje z amoniakiem dając nietoksyczne produkty[4]. Czasem stosuje się go w mieszaninach z iperytem, gdyż ułatwia wnikanie iperytu do ciała[5].
Oksym fosgenu jest nietrwałym i szybko działającym bojowym środkiem trującym o silnym działaniu parzącym, duszącym i drażniącym[1]. Przyjmuje się, że jego działanie opiera się na chlorowaniu niektórych grup aminokwasów w białkach[5].
Zarówno w postaci par i aerozoli, jak i cieczy lub ciała stałego, oksym fosgenu powoduje prawie natychmiastowy silny ból i miejscowe uszkodzenia tkanek skóry, oczu lub błon śluzowych[9]. Objawy są długotrwałe i uniemożliwiają wykonywanie normalnych czynności[1]. Zależą od miejsca narażenia, gdyż związek ten wywiera największy wpływ na pierwsze naczynia włosowate, które napotka[9]. Odruchowe drapanie może prowadzić do trudno gojących się ran[1]. Uszkodzenia skóry są rumieniowate i wyjątkowo bolesne[9].
Uszkodzenia skóry, oczu i dróg oddechowych są podobne do tych powodowanych przez iperyt siarkowy[9] – bolesne, swędzące wypryski o białym zabarwieniu przypominające oparzenia pokrzywą[1] (stąd nazywany czasem gazem pokrzywowym). Objawy inhalacji są natomiast zbliżone do skutków działania fosgenu[1] – podrażnienie dróg oddechowych, kaszel, duszność, obrzęk płuc[1][9].
Ekspozycja oczu na bardzo małe stężenia oksymu fosgenu powoduje podrażnienie, ból, łzotok, reakcję zapalną i czasową ślepotę[1][2][9]. Duże stężenia tego związku mogą natomiast powodować trwałe uszkodzenia rogówki i ślepotę[9].
Dawkę śmiertelną (LD50) szacuje się na 10–30 mg/kg masy ciała[1], jednak śmierć następuje zazwyczaj w wyniku zatrzymania oddechu[9]. Najprawdopodobniej nie działa negatywnie na funkcje rozrodcze[8].
Dekontaminacja polega na jak najszybszym usunięciu oksymu fosgenu z ciała dużą ilością wody lub DS2. W związku z szybką absorpcją tego związku przez tkanki, dekontaminacja jest mało skuteczna po pojawieniu się bólu[2].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
