Obwód Kozienice Armii Krajowej

Obwód Kozienice – jednostka terytorialna Związku Walki Zbrojnej, a następnie Armii Krajowej.

Obwód Kozienice
Armii Krajowej

Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Sformowanie	1942
Rozformowanie	1944
Nazwa wyróżniająca	Kozienice
Dowódcy
Pierwszy	kpt. Roman Bielawski ps. „Adam”
Ostatni	mjr Władysław Komorek ps. „Lucjan”
Organizacja
Kryptonim	„Puszcza” „Krzaki” „Jeżyny” „Bławatek” „Ludwik"
Rodzaj sił zbrojnych	lądowe
Rodzaj wojsk	partyzantka
Podległość	Inspektorat Radom AK

Operowała na terenie powiatu Kozienice i nosiła kryptonimy „Puszcza” „Krzaki” „Jeżyny” „Bławatek” „Ludwik”^[1].

Wraz z Obwodem Radom wchodził w skład Inspektoratu A Radom Okręgu Radom-Kielce ZWZ-AK^[2] („Jodła”).

Wszystkie placówki na terenie Obwodu posiadały własne grupy dywersyjne i patrole likwidacyjne. 31 grudnia 1943 Obwód Kozienice miał zorganizowanych 96 plutonów i liczył 6120 żołnierzy.

Komendanci

Komendantami Obwodu Kozienice ZWZ-AK byli:

• kpt. Roman Bielawski ps. „Adam” 15 stycznia 1940 – 12 lipca 1942 (rozstrzelany);
• kpt. Józef Pawlak ps. „Bartosz”, „Brzoza” 12 lipca 1942 – 22 sierpnia 1944;
• mjr Władysław Komórek ps. „Lucjan” 22 sierpnia 1944 – styczeń 1945.

Zastępcami komendanta Obwodu Kozienice ZWZ-AK byli:

• kpt. Józef Pawlak ps. „Bartosz”, „Brzoza” 15 stycznia 1940 – 12 lipca 1942
• kpt. Władysław Komórek ps. „Lucjan" 12 lipca 1942 – sierpień 1944
• por. Jan Tabeau wrzesień 1944 – styczeń 1945

Struktura

• Referat I (Organizacyjny)
  • por. Łukasz Kumor ps. „Łukasz” 15 stycznia 1940 – 22 lipca 1942
  • ppor. Stanisław Rojek ps. „Andrzej” sierpień 1942 – 17 maja 1944
  • por. Władysław Molenda ps. „Grab”
• Referat II (Wywiad)
  • ppor. Stanisław Ruman ps. „Staszek” 15 stycznia 1940 – 22 lipca 1942
  • ppor. Jerzy Dąbkowski ps. „Longin” 22 lipca 1942 – sierpień 1943
  • Mirosław Kowalski ps. „Oskard”
• Referat III (Operacyjno-Szkoleniowy)
  • kpt. Józef Pawlak ps. „Bartosz”, „Brzoza” 15 stycznia 1940 – 12 lipca 1942
  • kpt. Władysław Komórek ps. „Lucjan” 12 lipca 1942 – sierpień 1944
  • por. Jan Tabeau wrzesień 1944 – styczeń 1945
• Referat IV (Kwatermistrzostwo)
  • p.o. por. Czesław Sudlitz ps. „Hofman”, „Paw” 1940 – 1942
  • Stanisław Morawiecki ps. „Sosna” lipiec 1942 – styczeń 1945
• Referat V i VI (Łączność i BIP)
  • ppor. Stanisław Jańczak ps. „Józef” 15 stycznia 1940 – 2 lipca 1942
  • pchor. Antoni Szewczyk ps. „Wiesław” lipiec 1942 – styczeń 1945
• Kedyw
  • pchor. Jan Molenda ps. „Sewer” 15 stycznia 1940 – 12 lipca 1942 (rozstrzelany)
  • ppor. Jerzy Dąbkowski ps. „Longin” lipiec 1942 – ??
  • por. Władysław Molenda ps. „Grab” 1 maja 1944 – styczeń 1945
• Referat Lotniczy
  • st. sierż. pil. Władysław Węgrzynek styczeń 1940 – styczeń 1945
• Referat Przerzutów Powietrznych
  • ppor. Ignacy Pisarski ps. „Maria” 1943 – 1 kwietnia 1944
  • pchor. Zygmunt Bogacz ps. „Maruda” kwiecień 1944 – styczeń 1945
• Referat Wojskowej Służby Kobiet (WSK)
  • b.d.
• Referat Wojskowej Służby Ochrony Powstania (WSOP)
  • Stanisław Borowiecki ps. „Rachuj”
• oficer Obwodu ds. artylerii
  • kpt. Władysław Szymański ps. „Korwin” 15 stycznia 1940 – 19 czerwca 1944 (rozstrzelany)
• oficer Obwodu ds. saperów
  • ppor. Zygmunt Czyż ps. „Skiba” 15 stycznia 1940 – lipiec 1942
  • por. NN ps. „Deska” lipiec 1942 – styczeń 1945
• oficer Obwodu ds. zleceń
  • por. Julian Szczuka „Zenon”

Podobwody (rejony)

Obwód Kozienice AK liczył 5 podobwodów (rejonów):

• Podobwód I „Południe” (Puławy, Góra Puławska) – zlikwidowany w lipcu 1942 albo październiku 1943
  • komendant por. Jan Zawadzki ps. „Gerwazy” do lipca 1942
    • Placówka nr 1
    • Placówka nr 2 (Góra Puławska)
    • Placówka nr 3
    • Placówka nr 4
    • Placówka nr 5
• Podobwód IA – powołany po likwidacji Rejonu I w 1942 albo 1943
• Podobwód II „Wschód” (Gniewoszów, Sieciechów)
  • komendant kpt. Franciszek Polkowski ps. „Grab”, „Jastrząb” styczeń 1940 – 20 lipca 1942
  • komendant ppor. Franciszek Rechowicz ps. „Styr” lipiec 1942 – styczeń 1945
    • Placówka nr 6
    • Placówka nr 7 (Sieciechów) – ppor. Franciszek Rechowicz ps. „Styr” lipiec 1942 – styczeń 1945
    • Placówka nr 8
    • Placówka nr 9
    • Placówka nr 10
• Podobwód III „Zachód” (Mąkosy)
  • komendant – inż. Czesław Sudlitz ps. „Hofman”, „Paw”
    • Placówka nr 11
    • Placówka nr 12
    • Placówka nr 13
    • Placówka nr 14 (Brzeźnica) – pchor. Bolesław Krakowiak ps. „Bilof” styczeń 1940 – czerwiec 1942
    • Placówka nr 15
• Podobwód IV „Centrum” (Pionki, Garbatka)
  • komendant ppor. Zygmunt Czyż ps. „Skiba”
  • komendant por. Stanisław Grabowski ps. „Bonifacy”
    • Placówka nr 21
    • Placówka nr 22
    • Placówka nr 23
    • Placówka nr 24
    • Placówka nr 25
• Podobwód V „Północ” (Głowaczów, Grabów nad Pilicą, Magnuszew)
  • komendant Stefan Mika ps. „Bażant” (od stycznia 1940 do czerwca 1942; potem przeniesiony do dyspozycji obwodu)
  • komendant kpt. Roman Siwek ps. „Helena” (od lipca 1942 do 1944; zginął podczas Akcji Burza)
  • p.o. komendanta Stefan Banaszkiewicz (przejął obowiązki po śmierci „Heleny” do stycznia 1945; wcześniej z-ca komendanta)
  • komendant mjr Władysław Komórek ps. „Lucjan”
    • Placówka nr 16
    • Placówka nr 17
    • Placówka nr 18 (Głowaczów)
    • Placówka nr 19
    • Placówka nr 20 (Magnuszew, Trzebień)
    • Placówka Brzóza

Przypisy

1. Borzobohaty 1988 ↓, s. 135.
2. Wnuk 2007 ↓, s. 268.

Bibliografia

• Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz w: „Mówią wieki” nr 9/1986.
• Wojciech Borzobohaty: „Jodła” Okręg Radomsko–Kielecki ZWZ–AK 1939-1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1988. ISBN 83-211-0901-2.
• Rafał Wnuk: Atlas polskiego podziemia niepodległościowego 1944-1956 = The atlas of the independence underground in Poland 1944-1956. Warszawa: Lublin: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2007. ISBN 978-83-60464-45-8.