Obiekt (psychologia)

Obiekt lub obiekt popędu – wyobrażenie lub reprezentacja osoby czy rzeczy, najczęściej reprezentacja pierwszej osoby znaczącej, głównie matki. W psychoanalizie klasycznej funkcją obiektu jest umożliwienie rozładowania popędu. W teoriach relacji z obiektem obiekt pełni znaczącą funkcję w rozwoju ja. Dla kilkumiesięcznego czy kilkuletniego dziecka najważniejszym obiektem jest matka lub inny opiekun. Kilkumiesięczne dziecko nie dostrzega różnicy pomiędzy ja a obiektem.

Rodzaje obiektów popędu

• obiekt pierwotny (ang. primary object) – w psychoanalizie – pierwszy obiekt popędu w rozwoju libidalnym niemowlęcia. Jest to zazwyczaj matka lub pierś matki^[1]
• obiekt przejściowy (ang. transitional object) – w psychoanalizie – dobrze znany obiekt, na przykład rąbek kocyka, który daje dziecku w wieku 4-12 miesięcy poczucie ukojenia, zwłaszcza podczas zasypiania. Pojęcie to wprowadził Donald Woods Winnicott (1896-1971). Późniejsi autorzy interpretowali to pojęcie nieco inaczej^[1]

• obiekt całościowy (ang. whole object) – w analizie kleinowskiej – każda osoba lub inna całość, która służy jako obiekt popędu zaspokajający popęd seksualny innej osoby. Jest odróżniany (przez analityków kleinowskich) od obiektu częściowego. Pierwszym obiektem całościowym w życiu człowieka jest zazwyczaj matka^[1].
• obiekt częściowy (ang. part object) – w analizie kleinowskiej – każda część osoby służąca jako obiekt popędu zaspokajający popęd seksualny innej osoby. Pierwszym przykładem obiektu częściowego w rozwoju człowieka jest pierś matki^[1].

• objekt self albo selfobiekt (ang. self-object) – w psychologii self – subiektywne przeżywanie drugiej osoby, która w ramach relacji społecznej spełnia rolę podtrzymującą w stosunku do self, wzbudzając i wzmacniając samodoświadczanie self^[1].

Przypisy

1. Andrew MA.M. Colman Andrew MA.M., Słownik psychologii, AnnaA. Cichowicz (tłum.), Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, ISBN 978-83-01-15765-4, OCLC 316559028. Brak numerów stron w książce