ORP Ślązak (1917)

ORP Ślązak – polski torpedowiec, były niemiecki A 59, jeden z pierwszych okrętów PMW.

ORP „Ślązak” w czasie rejsu (1927)

Ten artykuł dotyczy ORP Ślązak (1917). Zobacz też: ORP Ślązak (ujednoznacznienie).

ORP Ślązak

ORP „Ślązak” (przed 1924)
Historia
Stocznia	Vulcan-Werke A.G., Szczecin
Położenie stępki	1917
Wodowanie	31 marca 1917
Kaiserliche Marine
Nazwa	A 59
Wejście do służby	9 czerwca 1917
Marynarka Wojenna
Nazwa	ORP Ślązak
Wejście do służby	15 października 1921
Wycofanie ze służby	1938
Los okrętu	złomowany
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 330 t pełna: 381 t
Długość	61,10 m
Szerokość	6,41 m
Zanurzenie	2,21 m
Napęd
2 kotły typu Yarrow o ciśnieniu 18,5 atm, 2 turbiny parowe AEG – Vulkan o łącznej mocy: 6500 KM, 2 trzypłatowe śruby o średnicy 1,70 m
Prędkość	21 w vmaks./15 w vek.
Zasięg	? Mm/przy vek.; ? Mm/przy vmaks.
Uzbrojenie
(1937) 1 działo kalibru 75 mm wz.95 (1 x I) 2 ckm 'Maxim' kalibru 7,92 mm (2 x I)
Załoga	73 ludzi w tym: 3 oficerów, 70 podoficerów i marynarzy

Historia

Okręt został zwodowany 13 kwietnia 1917 roku w niemieckiej stoczni „Vulcan” w Szczecinie, w służbie niemieckiej marynarki cesarskiej był od 9 czerwca 1917.

W 1919 roku został przyznany Polsce przez Radę Ambasadorów w ramach podziału floty niemieckiej, razem z bliźniaczymi: ORP Podhalanin i ORP Krakowiak, zbliżonym ORP Kujawiak i dwoma innymi torpedowcami (ORP Mazur, ORP Kaszub). Po remoncie w Rosyth w Wielkiej Brytanii dotarł do Polski 28 września 1921. Podróż odbył na holu. Po próbach odbiorczych, w grudniu 1921 i remoncie w 1923 rozpoczął służbę w PMW. 10 czerwca 1923 roku został włączony w skład Dywizjonu Torpedowców.

Okręty zostały przekazane Polsce bez uzbrojenia i początkowo zostały w polskiej służbie uzbrojone w działka 47 mm. Od 1924 zamontowano na nich francuskie armaty morskie 75 mm i podwójne wyrzutnie torped kal. 450 mm. „Ślązak” uczestniczył w wizytach zagranicznych polskich okrętów, m.in. w czerwcu 1923 w Libawie i Rydze, w 1929 w Kopenhadze, a w 1930 był jednym z okrętów eskortujących transatlantyk Polonia, na którym prezydent Ignacy Mościcki płynął z oficjalną wizytą do Estonii.

Od 1937 ORP Ślązak był wykorzystywany jako okręt ćwiczebny (cel) dla lotnictwa. W chwili wybuchu II wojny światowej stał zakotwiczony na zatoce w okolicach Pucka. O godz. 6.15 okręt został zaatakowany przez 6 bombowców He 111E z I/KG 1^[1]. Okręt nie został trafiony i przetrwał nalot. W działaniach bojowych nie był użyty. Po zakończeniu działań wojennych został przejęty przez Niemców, następnie zatonął podczas holowania na złom na wysokości Redłowa.

Dowódcy

Dowódcy okrętu^[2]

kpt. mar. Włodzimierz Staszkiewicz	10 czerwca 1923 – listopad 1924
kpt. mar. Henryk Eibel	1924 – 1926
kpt. mar. Michał Borowski	24 kwietnia 1926 – 2 sierpnia 1928
kpt. mar. Aleksander Hulewicz	1928 – 1929
kpt. mar. Włodzimierz Kodrębski	1929 – styczeń 1930
kpt. mar. Tadeusz Stoklasa	4 stycznia 1930 – 19 marca 1930
kpt. mar. Aleksander Hulewicz	marzec 1930 – 1930
?	1930 – 1933
kpt. mar. Stanisław Dzienisiewicz	1933 – 1934
kpt. mar. Zdzisław Boczkowski	1934 – marzec 1934
?[3]	marzec 1934 – kwiecień 1935
kpt. mar. Jerzy Staniewicz	kwiecień 1935 – lipiec 1935
kmdr ppor. dypl. Roman Stankiewicz	1 lipca 1935 – listopad 1935
?	listopad 1935 – czerwiec 1936
kpt. mar. Jerzy Staniewicz	czerwiec 1936 – 5 marca 1937

Dane taktyczno-techniczne

• Dane stoczniowe:
  • Stocznia: Stettiner Maschinenbau AG Vulcan, Szczecin (Niemcy)
  • Numer budowy: 479
  • Położenie stępki: 1916
  • Wodowanie: 31.03.1917
  • W niemieckiej służbie: 09.06.1917
  • W polskiej służbie: 15.10.1921
• wyporność:
  • standardowa/kontraktowa: 330 ton
  • normalna: ? ton
  • pełna: 381 ton
• Wymiary:
  • długość całkowita: 61,10 m
  • długość między pionami: 60,12 m
  • szerokość maksymalna: 6,41 m
  • zanurzenie:
    • pełne: 2,24 m
    • średnie: 2,21 m
• Napęd:
  • dwa kotły wodnorurkowe typu Yarrow o ciśnieniu 18,5 atm:
    • dwa opalane ropą
  • dwie turbiny AEG Vulcan o łącznej mocy: 6500 KM
  • 2 trzyłopatowe śruby o średnicy 1,70 m
• Zapas paliwa:
  • normalny: ? ton ropy
  • maksymalny: 81 ton ropy
• Osiągi:
  • prędkość:
  • maksymalna:
    • (1921) 21 w
    • (1917) 26 w
  • ekonomiczna:
    • (1921) 15 w
  • zasięg pływania: ? Mm przy prędkości 15 w, 800 Mm przy prędkości 20 w
• Załoga:
  • (1921) – 73 ludzi w tym: 3 oficerów, 70 podoficerów i marynarzy
  • (1915) – 55 ludzi w tym: 2 oficerów, 53 podoficerów i marynarzy
• Uzbrojenie:
  • 1917 – 1919:
    • 2 działa kalibru 88 mm L/30 (2 x I)
    • 2 wyrzutnie torpedowe kalibru 450 mm (1 x II)
    • 30 min
  • 1921 – 1924:
    • 2 działa kalibru 47 mm wz. 85 Hotchkiss (2 x I)
    • 2 ckmy Maxim wz. 08 kalibru 7,92 mm (2 x I)
  • 1925 – 1935:
    • 2 działa kalibru 75 mm Schneider wz. 97 (2 x I)
    • 2 wyrzutnie torpedowe kalibru 450 mm (1 x II)
    • 2 ckmy Maxim wz. 08 kalibru 7,92 mm (2 x I)
  • 1936 – 1937:
    • 1 działo kalibru 75 mm Schneider wz. 97 (1 x I)
    • 2 ckmy Maxim wz. 08 kalibru 7,92 mm (2 x I)

Przypisy

1. Andrzej S. Bartelski. Wojna powietrzna nad polskim wybrzeżem w 1939 roku. „Biuletyn DWS.org.pl”. 5 /lato 2009. s. 22.
2. Jan Kazimierz Sawicki [opr.], Alfons Jankowski [opr.]: Obsada stanowisk oficerskich w Polskiej Marynarce Wojennej (28 XI 1918–31 III 1947). W: Jan Kazimierz Sawicki [red.]: Kadry morskie Rzeczypospolitej. Tom V: Polska Marynarka Wojenna. Dokumentacja organizacyjna i kadrowa oficerów, podoficerów i marynarzy (1918-1947). Gdynia: 2011, s. 287. ISBN 978-83-932722-0-4.
3. W 1935 dowódca Ślązaka był kpt. mar. Stanisław Mieszkowski

Bibliografia

• Jerzy Pertek, Torpedowce i ścigacze, Gdynia 1959
• Stanisław Piaskowski, Okręty Rzeczypospolitej Polskiej 1920–1946, Warszawa 1996
• Conway's All the World Fighting Ships 1906-1921, 1986 ISBN 0-85177-245-5
• Julian Czerwiński, Małgorzata Czerwińska, Maria Babnis, Alfons Jankowski, Jan Sawicki: Kadry Morskie Rzeczypospolitej. Tom II. Polska Marynarka Wojenna. Część I. Korpus oficerów 1918-1947. Gdynia: Wyższa Szkoła Morska, 1996. ISBN 83-86703-50-4. OCLC 749437567.
• WEU 1918-1939. weu1918-1939.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-11)].

Zobacz też

• ORP Ślązak (niszczyciel)
• ORP Ślązak (okręt podwodny)