Nowe Miasto (powiat płoński)

Nowe Miasto (alt. Nowe Miasto nad Soną) – miasto w Polsce, w województwie mazowieckim, w powiecie płońskim, w gminie Nowe Miasto^[4][5]. Leży nad rzeką Soną, lewym dopływem Wkry.

Nowe Miasto

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Front kościoła Świętej Trójcy
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	płoński
Gmina	Nowe Miasto
Prawa miejskie	1420–1870, 2022
Burmistrz	Sławomir Zalewski
Powierzchnia	8,92[1] km²
Populacja (2022) • liczba ludności • gęstość	1510[2] 172 os./km²
Strefa numeracyjna	23
Kod pocztowy	09-120[3]
Tablice rejestracyjne	WPN
Plan miasta
Położenie na mapie gminy Nowe Miasto Nowe Miasto
Położenie na mapie Polski Nowe Miasto
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Nowe Miasto
Położenie na mapie powiatu płońskiego Nowe Miasto
52°39′23″N 20°37′50″E
TERC (TERYT)	1420084[4]
SIMC	0120900[4]
Urząd miejski ul. Apteczna 8, 09-120 Nowe Miasto
Strona internetowa
BIP

Ten artykuł dotyczy miasta w powiecie płońskim. Zobacz też: inne znaczenia.

Nowe Miasto uzyskało lokację miejską w 1420 roku, zdegradowane w 1870 roku^[6]. Prawa miejskie odzyskało w 2022 r. Miasto królewskie Korony Królestwa Polskiego w województwie mazowieckim^[7]. Należało do dzierżawy Nowe Miasto w ziemi zakroczymskiej w 1617 roku^[8]. Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Modzele. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.

Miejscowość jest siedzibą gminy Nowe Miasto. Administracyjnie Nowe Miasto jest sołectwem^[9].

W latach 1954–1972 miejscowość była siedzibą gromady Nowe Miasto.

Miejscowość turystyczno-wypoczynkowa dla Warszawy (Zalew Nowomiejski i lasy).

Podział administracyjny

Integralne części miasta^[4][5]

SIMC	Nazwa
1061156	Czernie
1056913	Osówka
1056920	Piaski

Historia

Główny Rynek

Architektura drewniana (ul. Kościelna)

Urząd Miasta i Gminy

Prawdopodobnie istniał tu gród otoczony fosą. Później stanął zamek będący siedzibą książąt mazowieckich. Nowe Miasto było lokowane w XIV wieku, o czym świadczy wzmianka z 1398 roku "jest to miasto książęce, stolica powiatu sądowego ziemi zakroczymskiej". W 1386 roku zostaje tu erygowana parafia. Obecny kościół został zbudowany około 1471 roku.

Książę Janusz I obdarzył w 1420 roku miejscowość prawem miejskim chełmińskim i nadał mu nazwę Nowe Miasto oraz ustanowił przywileje na prowadzenie wagi i postrzygalni sukna. Herb Nowego Miasta wyglądał następująco: na tarczy o niebieskim tle widniała postać św. Jana Chrzciciela trzymającego na ręku Baranka Bożego, w kole z chorągiewką.

Nowe Miasto było ważnym węzłem drogowym o czym świadczyło osiem gościńców wychodzących w różnych kierunkach. Odbywały się tu co czwartek słynne targi oraz jarmarki. O zamożności miasta świadczą protokoły z odbytych lustracji np. lustracja z 1564/1565 stwierdza, że było tu 65 ogrodów, 274 domy, kościół murowany, plebania, szpital, łaźnia, postrzygalnia, waga, dwa młyny, 13 piwowarów i 20 pędzących gorzałkę. Największy rozkwit miasta przypada na XVI wiek. W 1644 roku przebywała w miejscowym zamku Ludwika Maria Gonzaga, późniejsza żona króla Władysława IV. Towarzyszący Ludwice Marii w podróży kanclerz wielki litewski Albrycht Stanisław Radziwiłł niezbyt pochlebnie wyrażał się o Nowym Mieście. Zapisał w swoich pamiętnikach pod datą 2 marca 1646 r.: „Nowe Miasto tylko z imienia, bo żadną miarą nawet nazwy brudnej wsi niegodne.”^[10]. Po ogromnych zniszczeniach jakich dokonali Szwedzi w latach 1655–1660 miasto się wyludniło. Później walki francusko-rosyjskie na tym terenie (grudzień 1806 r.), jak również oba powstania w XIX wieku przyczyniają się do dalszej stagnacji miasta. W roku 1869 na mocy ukazu carskiego Nowe Miasto traci prawa miejskie z których korzystało przez 467 lat. Prawa miejskie odzyskało 1 stycznia 2022^[11].

Pod koniec XIX i na początku XX wieku wzrasta liczba mieszkańców (1885 r. – 2226, 1939 – ok. 3 tys.).

Ludzie związani z Nowym Miastem

Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Nowym Miastem (powiat płoński)‎.

Zobacz też

• Cmentarz żydowski w Nowym Mieście