Niewolnica Isaura (telenowela 1976)

Niewolnica Isaura (port. Escrava Isaura) – brazylijska telenowela Rede Globo^[1] z 1976 roku, emitowana w Polsce od 1985 roku^[2]. Film nakręcono na podstawie abolicjonistycznej powieści pod tym samym tytułem Bernardo Guimarãesa z 1875 roku.

Niewolnica Isaura

A escrava Isaura

Gatunek	telenowela
Kraj produkcji	Brazylia
Oryginalny język	portugalski
Główne role	Lucélia Santos Rubens de Falco
Liczba odcinków	100
Liczba serii	1
Produkcja
Czas trwania odcinka	30 minut
Pierwsza emisja
Data premiery	11 października 1976
Stacja telewizyjna	Rede Globo
Lata emisji	1976–1977

Na podstawie liczącej 178 stron powieści nakręcono 100 półgodzinnych odcinków serialu. Eksportowa wersja była krótsza – zależnie od wersji miała 30 odcinków trwających po ok. pół godziny, lub 15 trwających mniej więcej godzinę.

Emisja i reakcje

W 1985 roku w Polsce wyemitowano wersję 15-częściową. Kolejne odcinki serialu pokazywano na antenie TVP1 we wtorki, dwa razy dziennie – przed południem (tzw. film dla drugiej zmiany) i po głównym wydaniu Dziennika Telewizyjnego od 19 lutego do 28 maja^[3].

Niewolnica Isaura była pierwszą telenowelą wyświetlaną w Polsce i od razu wywołała poruszenie. Z jednej strony totalną krytykę w prasie, a z drugiej wielką sympatię widzów. Serial, uważany wówczas za kategorię B, już w czwartym odcinku miał 84% widownię. Jego oddziaływanie na emocje ludzi uznano za fenomen socjologiczny. We wtorkowe wieczory, kiedy nadawano serial, ulice pustoszały. Na fali tej popularności para aktorów grających głównych bohaterów (Isaurę i Leôncia) odwiedziła Polskę w maju 1985. Podczas tygodniowej wizyty odwiedzili Warszawę, Łódź, Skierniewice, Katowice, Sosnowiec i Kraków. Odwiedzali szkoły, szpitale i zakłady pracy. Ta telenowela była najpopularniejszym programem w historii polskiej telewizji, gdyż średnio oglądalność wynosiła 81% (oglądalność czasem dochodziła nawet do 92%)^[4].

Po wizycie Lucélii Santos i Rubensa de Falco kobiety zaczęły nosić fryzury „na Isaurę” (włosy do ramion z przedziałkiem pośrodku). Serial do dzisiaj pozostaje największym eksportowym hitem brazylijskiej telewizji. Został sprzedany do ponad stu krajów świata, a chyba największy sukces odniósł w Chinach, gdzie był pierwszym zagranicznym serialem od czasu rewolucji kulturalnej. Lucélia Santos dostała od chińskiej telewizji nagrodę dla najlepszej aktorki oraz towarzyszyła prezydentowi Brazylii, gdy ten składał oficjalną wizytę w Chinach. Telenowela przyniosła również popularność w innych krajach bloku wschodniego, w Związku Radzieckim, na Węgrzech i Jugosławii^[5].

Na początku XXI w. TV Puls wyemitowała (dwukrotnie) Niewolnicę Isaurę w oryginalnej, 100-odcinkowej wersji.

Inne wersje

W 2004 roku brazylijska telewizja RecordTV nakręciła na nowo „Niewolnicę Isaurę”. Emitowana już 2 razy przez telewizję Zone Romantica. Nowa wersja ma 167 godzinnych odcinków.

W 2008 roku TVS wyemitowała wersję serialu, w której lista dialogowa została przełożona na etnolekt śląski. Lektorami byli Joanna Bartel i Krzysztof Hanke^[6]. Wyemitowany przez Telewizję Silesia serial (pod tytułem Niewolnica Izaura) stanowił drugą odmianę wersji eksportowej i był złożony z 30 półgodzinnych odcinków^[7].

Fabuła

Akcja serialu toczy się w Brazylii w XIX wieku za panowania cesarza Pedro II, na kilkanaście lat przed zniesieniem niewolnictwa w 1888 roku.

Główną bohaterką jest Isaura, młoda i piękna niewolnica o jasnym kolorze skóry, która o swoich rodzicach wie tylko tyle, że jej matka była piękną mulatką. Należy do pana Almeidy, bogatego plantatora bawełny. Dzięki swojemu kolorowi skóry nie pracuje w polu, tylko pomaga w domu. Ester Almeida pod nieobecność syna traktuje ją, jakby była jej córką. Zadbała o to, żeby Isaura otrzymała dobre wykształcenie i dzięki niej Isaura potrafi pisać i czytać, zna języki obce, ładnie śpiewa, umie tańczyć i grać na fortepianie. Nie żałuje też pieniędzy na drogie suknie z falbanami i bufiastymi rękawami dla Isaury, jakie kupowałaby swojemu dziecku.

Życie Isaury toczy się jak w bajce do czasu powrotu z nieukończonych studiów w Europie młodego dziedzica Leoncio, który zakochuje się w niej i usiłuje wszelkimi sposobami uwieść. Od czasu jego powrotu znowu została niewolnicą, której nie wolno podczas wizyt gości przebywać na salonach. Isaura ma jednak innego adoratora – Tobiasa, dziedzica z sąsiedniej plantacji, którego kocha z wzajemnością. Chce on wykupić Isaurę i pojąć za żonę, a nikczemny, jak się szybko okazuje, Leôncio nie chce się na to zgodzić i nawet kiedy ożeni się z Malviną, córką przyjaciela ojca, nadal będzie prześladował Isaurę, chcąc zmusić ją do uległości.

Obsada

• Lucélia Santos – Isaura
• Rubens de Falco – Leôncio Almeida
• Roberto Pirillo – Tobias Vidal
• Elisa Fernandes – Taís Vidal, siostra Tobiasa
• Amiriz Veronese – Alba, matka Tobiasa, wdowa, ciężko chora, przekazała majątek dzieciom
• Zeni Pereira – Januária, stara niewolnica, gosposia w hacjendzie, uwielbia Isaurę
• Beatriz Lyra – Ester Almeida
• Gilberto Martinho – Comendador Almeida
• Edwin Luisi – Álvaro, młody milioner, abolicjonista, zakochany w Isaurze
• Carlos Duval – Beltrão, ogrodnik, zakochany w Isaurze
• Gilda Sarmento – Carolina
• Haroldo de Oliveira – André, młody niewolnik, niepokorny, początkowo kocha się w Isaurze
• Isaac Bardavid – Francisco, bezwzględny nadzorca niewolników na plantacji Almeidy
• Léa Garcia – Rosa, młoda niewolnica, marzy o Leôncio i zazdrości Isaurze jego zainteresowania
• Maria das Graças – Santa, młoda niewolnica, bliska przyjaciółka Isaury, zakochana w André
• Mário Cardoso – Henrique Fontoura, brat Malviny, zakochany w Tais
• Norma Blum – Malvina Fontoura, żona Leôncia, pomaga Isaurze
• Dary Reis – Conselheiro Fontoura
• Átila Iório – Miguel, ojciec Isaury i zarządca na plantacji Tobiasa
• Ary Coslov – Geraldo, najlepszy przyjaciel Alvara
• Ângela Leal – Carmen, aktorka, przyjaciółka Almeidy
• José Maria Monteiro – Capitão Andrada, ojciec Lúcii, bogacz ziemski
• Clarisse Abujamra – Lúcia Andrada, zakochana w Alvaro
• Ítalo Rossi – José, towarzysz Leôncia w interesach, zdolny do wszystkiego dla pieniędzy
• Francisco Dantas – Mattoso
• Myrian Rios – Aninha
• André Valli – Martinho
• Ana Maria Grova – Eneida
• Neusa Borges – Rita, niewolnica służąca w domu
• Marlene Figueiró – Leonor, młoda niewolnica, osobista służąca Tais
• Nena Ainhoren – Lucíola
• Aguinaldo Rocha – dr Alceu, prawnik Estery, ma przygotować akt uwolnienia Isaury
• Mário Polimento – Palhares
• Edyr Castro – Ana
• Almeida Santos – Jayme, służący, nadzoruje niewolników na plantacji
• Lady Francisco – Juliana
• Henriette Morineau – Madame Bensançon
• Ana Lucia Torre