Nieporęt (gmina)

Nieporęt – gmina wiejska w województwie mazowieckim, w powiecie legionowskim.

Nieporęt

gmina wiejska
Budynek Urzędu Gminy Nieporęt
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	legionowski
TERC	1408032
Siedziba	Nieporęt
Wójt	Agnieszka Powała
Powierzchnia	95,67 km²
Populacja (2023-06-21) • liczba ludności	15 160[1]
• gęstość	158,5 os./km²
Nr kierunkowy	22
Tablice rejestracyjne	WL
Adres urzędu: pl. Wolności 1 05-126 Nieporęt
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw 15[2][3] Liczba miejscowości 22[4]
Położenie na mapie powiatu
52°25′28″N 21°02′01″E
Strona internetowa
Biuletyn Informacji Publicznej

Michałów Grabina, ul. Przyrodnicza

Zegrze Płd., Osiedle Wojskowe

Siedziba gminy to Nieporęt.

Według danych z lutego 2008 gminę zamieszkiwało 11 252^[5] Natomiast według danych z 31 grudnia 2017 roku gminę zamieszkiwało 14 369 osób.^[6]

Historia

1867–1954

Gmina Nieporęt powstała 13 stycznia 1867 roku w związku z reformą gminną w Królestwie Polskim. Należała do powiatu warszawskiego w guberni warszawskiej^[7][8][9].

Około 1877 roku do gmin Nieporęt włączono zniesioną gminę Wieliszew^[10].

W okresie międzywojennym gmina Nieporęt należała do powiatu warszawskiego w woj. warszawskim.

20 października 1933 gminę podzielono na 14 gromad: Augustów, Augustówek, Białobrzegi, Kąty Grodziskie, Kąty Węgierskie, Kobiałka, Komornica, Nieporęt, Olesin, Poddębie, Stanisławów, Wieliszew, Wojdy i Zagroby (w skład tej ostatniej weszły także Zegrze i Zegrze Park z gminy Zegrze w powiecie pułtuskim)^[11].

Podczas II wojny światowej gmina znalazła się w Generalnym Gubernatorstwie, w dystrykcie warszawskim. Okupant przekształcił gromadę Zagroby w gromadę Zegrze. W 1943 roku gmina Nieporęt liczyła 7377 mieszkańców i składała się z 14 gromad (Dorfgemeinden): Augustów (116 mieszkańców), Augustówek (68), Białobrzegi (195), Kąty Grodziskie (275), Kąty Węgierskie (725), Kobiałka (243), Komornica (57), Nieporęt (1547), Olesin (213), Poddębie (123), Stanisławów (884), Wieliszew (1351), Wojdy (203) i Zegrze (1377)^[12].

Po wojnie gmina reasumowała przynależność administracyjną do powiatu warszawskiego w województwie warszawskim. Powstały cztery nowe gromady: Aleksandrów i Izabelin (z gromady Stanisławów) oraz Rembelszczyzna i Wola Aleksandrowska (z gromady Kąty Węgierskie). Gromadę Wojdy przekształcono w gromadę Wojdy-Mańki^[13].

1 lipca 1952 część obszaru gminy Nieporęt weszła w skład nowo utworzonej gminy Pustelnik w nowo utworzonym powiecie wołomińskim (Augustów, Augustówek, Kąty Grodziskie, Kobiałka, Olesin i Wojdy-Mańki) oraz nowo utworzonej gminy Skrzeszew (Komornica, Poddębie i Wieliszew) w nowo utworzonym powiecie nowodworskim^[14]. Do gminy Nieporęt włączono natomiast gromady Michałów-Grabina i Szamocin z gminy Jabłonna w powiecie warszawskim^[15] oraz gromady Rynia, Wólka Radzymińska i Beniaminów z gminy Radzymin ze znoszonego powiatu radzymińskiego^[16]. W skład gromady Beniaminów weszły także półenklawa Łąki i enklawa Dąbkowizna o obszarze 38,4 ha, wyłączone z miasta Radzymina tamże^[17][18]. Tego samego dnia zniesiono powiat warszawski, a gminę Nieporęt włączono do nowo utworzonego powiatu nowodworskiego^[19]; składała się ona wówczas z 14 gromad: Aleksandrów, Beniaminów, Białobrzegi, Izabelin, Kąty Węgierskie, Michałów-Grabina, Nieporęt, Rembelszczyzna, Rynia, Stanisławów, Szamocin, Wola Aleksandrowska, Wólka Radzymińska i Zegrze^[13].

Gminę zniesiono 29 września 1954 wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin^[20]:

Osobny artykuł: Nieporęt (gromada).

Osobny artykuł: Rembelszczyzna (gromada).

Osobny artykuł: Wieliszew (gromada).

Od 1973

Gminę Nieporęt reaktywowano 1 stycznia 1973 w związku kolejną reformą administracyjną kraju^[21], lecz o innych granicach. W jej skład weszło 26 sołectw: Aleksandrów, Augustów, Augustówek, Beniaminów, Białobrzegi, Brzeziny, Grodzisk, Izabelin, Józefów I, Józefów II, Kąty Grodziskie, Kąty Węgierskie, Kobiałka, Lewandów, Mańki-Wojdy, Michałów-Grabina, Michałów-Reginów, Nieporęt, Olesin, Rembelszczyzna, Rynia, Stanisławów I, Stanisławów II, Szamocin, Wola Aleksandra i Zegrze Południowe^[22]. Dziewięć z tych sołectw włączono tego samego dnia do powiatu nowodworskiego z powiatu wołomińskiego (Augustów, Augustówek, Brzeziny, Grodzisk, Kąty Grodziskie, Kobiałka, Lewandów, Mańki-Wojdy i Olesin)^[23]. W sumie nowa gmina Nieporęt objęła obszary przedwojennych gmin: Nieporęt, Bródno, Jabłonna i Radzymin oraz powojenych gmin: Jabłonna, Marki, Nieporęt, Pustelnik i Skrzeszew.

W latach 1975–1998 gmina położona była w stołecznym województwie warszawskim.

1 sierpnia 1977 z gminy Nieporęt wyłączono sołectwa Augustów, Augustówek, Brzeziny, Grodzisk, Kąty Grodziskie, Kobiałka, Lewandów, Mańki-Wojdy, Olesin i Szamocin, włączając je do Warszawy^[24].

Od reformy 1 stycznia 1999 gmina Nieporęt należy do powiatu legionowskiego w województwie mazowieckim.

31 lipca 2007 z gminy Nieporęt wyłączono Michałów-Reginów (449,27 ha) włączając go do gminy Wieliszew^[25].

1 stycznia 2014 do gminy Nieporęt włączono części obszaru obrębu ewidencyjnego Łąki o powierzchni 41,00 ha z gminy Radzymin w powiecie wołomińskim^[26].

Struktura użytkowania gruntów

Po przyłączeniu Michałowa-Reginowa do sąsiedniej Gminy Wieliszew^[27] w 2008 roku gmina Nieporęt zajmowała obszar o powierzchni 9567 ha (co stanowi 24,5% powierzchni powiatu), w tym:

• użytki rolne: 36%
• użytki leśne: 45%

Demografia

Dane z lutego 2008^[5]

mieszkańców		osób
stałych	kobiet	5654
	mężczyzn	5346
	ogółem	11 000
czasowych	kobiet	129
	mężczyzn	123
	ogółem	252
w sumie	kobiet	5783
	mężczyzn	5469
	ogółem	11 252

• Piramida wieku mieszkańców gminy Nieporęt w 2014 roku^[28].

Komunikacja

• Linie ZTM Warszawa – 705, 735.
• Linie lokalne L8, L31, L50, L45.

Kultura

• Gminny Ośrodek Kultury w Nieporęcie.
• Biblioteka Publiczna Gminy Nieporęt.

Sport

• Kluby piłkarskie Rotavia Nieporęt oraz Madziar Nieporęt obecnie występują w A Klasie I Grupy Warszawskiej
• OSiR Nieporęt – pływanie, zajęcia prowadzone są na basenie w Stanisławowie Pierwszym.
• Port Jachtowy Nieporęt – żeglarstwo i windsurfing.
• K.S. Wólka Radzymińska – piłka nożna.
• Ośrodek Sportów Wodnych AZS Środowisko Warszawa w Zegrzu Płd. – szkolenia żeglarskie i motorowodne.
• UKS Dębina Nieporęt – siatkówka.
• UKS Pilawa Białobrzegi – judo.
• JBD Nieporęt - piłka nożna

Sołectwa

Aleksandrów, Beniaminów, Białobrzegi, Izabelin, Józefów, Kąty Węgierskie, Michałów-Grabina, Rembelszczyzna, Nieporęt, Rynia, Stanisławów Pierwszy, Stanisławów Drugi, Wola Aleksandra, Wólka Radzymińska, Zegrze Południowe^[2].

Sąsiednie gminy

Jabłonna, Legionowo, Marki, Radzymin, Serock, m.st. Warszawa, Wieliszew

Przypisy

1. Strona gminy Nieporęt. Statystyki. Liczba mieszkańców w dn. 21.06.2023
2. BIP gminy,sołtysi
3. Urząd Statystyczny w Warszawie
4. GUS. Przeglądanie TERYT
5. Dane Statystyczne. nieporet.pl. [dostęp 2009-07-21].
6. Gmina Nieporęt w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-05-22], liczba ludności na podstawie danych GUS.
7. Postanowienie z 17 (29) września 1866, ogłoszone 5 (17) stycznia 1867 (Dziennik Praw, rok 1866, tom 66, nr 219, s. 279).
8. Postanowienie z 29 grudnia 1867 (10 stycznia 1868), ogłoszone 8 (20) lutego 1868 (Dziennik Praw, rok 1868, tom 67, nr 228, s. 359).
9. Powiat warszawski, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 99.
10. Skorowidz Królestwa Polskiego czyli Spis alfabetyczny miast, wsi, folwarków, kolonii i wszystkich nomenklatur w guberniach Królestwa Polskiego, z wykazaniem: gubernii, powiatu, gminy, parafii, sądu pokoju lub gminnego, oraz najbliższej stacyi pocztowej, wraz z oddzielnym spisem gmin podług najświeższej ich liczby i nazwy ułożony, wykazujący: odległość każdej danej gminy od miasta powiatowego i sądu swojego gminnego; czy i jakie znajdują się w gminie zakłady fabryczne lub przemysłowe, szkoły itp. oraz ludność każdej gminy, obejmujący także podział sądownictwa krajowego świeżo urządzonego. T. 2
11. Warszawski Dziennik Wojewódzki dla obszaru Województwa Warszawskiego. 1933, nr 14
12. Gemeinde- und Dorfverzeichnis für das Generalgouvernement (1943)
13. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
14. Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 180
15. Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 180
16. Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 177
17. Dz.U. z 1952 r. nr 26, poz. 181
18. Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie. 1952, nr 8
19. Dz.U. z 1952 r. nr 27, poz. 185
20. Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
21. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312
22. Uchwała Nr XX/93/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 1 grudnia 1972 w sprawie utworzenia gmin w województwie warszawskim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Warszawie z dnia 12 grudnia 1972, Nr 20, Poz. 407).
23. Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 324
24. Dz.U. z 1977 r. nr 24, poz. 103
25. Dz.U. z 1977 r. nr 24, poz. 103
26. Dz.U. z 2013 r. poz. 869
27. Gmina Wieliszew: Protokół Nr 10/07 Rady Gminy z dnia 11 września 2007r. bip.wieliszew.pl.
28. Gmina Nieporęt w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-15], liczba ludności na podstawie danych GUS.

Linki zewnętrzne

• Mapa z 1933 r., teren obecnej gminy Nieporęt
• Gminny Ośrodek Kultury w Nieporęcie

Kontrola autorytatywna (gmina wiejska):

• VIAF: 164679102
• NKC: xx0083995