Nerwa

Nerwa, Marek Kokcejusz Nerwa (Marcus Cocceius Nerva; ur. 8 listopada 30^[1][2][a] w Narni^[3], zm. 27 stycznia 98 w Rzymie)^[2][3] – cesarz rzymski od 18 września 96 do swojej śmierci, pierwszy z tzw. pięciu dobrych cesarzy^[1][4].

Nerwa

Marcus Cocceius Nerva

Cesarz rzymski
Okres	od 18 września 96 do 27 stycznia 98
Poprzednik	Domicjan
Następca	Trajan
Dane biograficzne
Dynastia	Antoninów
Data i miejsce urodzenia	8 listopada 30 Narni
Data i miejsce śmierci	27 stycznia 98 Rzym
Moneta

Życiorys

Pochodził z prominentnego rodu senatorskiego związanego z rodziną panującą od początku cesarstwa^[2][5]. Syn Marka Kokcejusza Nerwy, konsula w 40 roku, i Sergii Plautilli^[6], urodził się w miejscowości Narnia w Umbrii^[3]. Nosił przydomek Kreteński^[b]. Był przyjacielem cesarza Nerona^[4]. W 65 r. piastując urząd pretora wykrył i udaremnił spisek Pizona^[2]. W 71 roku był konsulem razem z cesarzem Wespazjanem^[2][3]. W 89 roku pełnił ważną rolę w zwalczeniu rebelii Saturninusa, dzięki czemu rok później został konsulem wraz z Domicjanem^[2][3].

Jako cesarz

Nerwa prawdopodobnie brał udział w spisku, który doprowadził do zabójstwa Domicjana 18 września 96 roku^[2][3]. Po śmierci cesarza został obrany przez senat jego następcą, m.in. z powodu niemłodego już wieku i bezdzietności^[2][7]. Po wstąpieniu na tron Nerwa starał się zdystansować od swojego poprzednika, nie przeprowadził deifikacji Domicjana, złożył przysięgę, że nie skaże żadnego senatora na śmierć, zaprzestał oskarżeń o zdradę, pozwolił wielu wygnanym wrócić do Rzymu^[2][3]. Prowadził mało wystawny tryb życia, podkreślał także, że jego rządy stanowią kontynuację dynastii julijsko-klaudyjskiej^[2].

Nerwa nie był popularny wśród armii – w 97 spotkał się z rebelią gwardii pretoriańskiej, która ceniła sobie rządy Domicjana^[2]. Żołnierze domagali się ukarania zabójców poprzedniego cesarza, na co Nerwa początkowo zaoferował im swoją głowę, później jednak przystał na żądania gwardii i wydał Petroniusza Secudunsa oraz Parteniusza^[2][3]. Wydarzenie to pokazało słabość pozycji cesarza i skłoniło Nerwę do adoptowania i wskazania jako następcy Trajana – dowódcy wojsk na froncie germańskim^[2][3]. Cesarz zmarł trzy miesiące później – 27 stycznia 98 roku^[2][3]. Został pochowany w Mauzoleum Augusta^[2].

Uwagi

1. lub kilka lat później (Krawczuk 1986, s. 150, Gagarin i Fantham 2009, s. 62.)
2. O takim przydomku informuje jedynie Aureliusz Wiktor (Księga o cezarach 12,1). Den Boer (Some Minor Roman Historians, Leiden 1972, s. 29. przypis 37) zaproponował ostrożną hipotezę: Nerwę wiele łączyło z Galbą, którego ród wywodził się od Pazyfae. Stąd Nerwa mógł rościć sobie prawo do podobnego kreteńskiego pochodzenia (Brewiaria dziejów rzymskich, Redakcja naukowa: Przemysław Nehring, WUW, Warszawa 2010, s. 77, przypis 39).