Nerpa bajkalska[7], foka bajkalska[8] (Pusa sibirica) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny fokowatych (Phocidae).
Taksonomia
Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1788 roku niemiecki przyrodnik Johann Friedrich Gmelin nadając mu nazwę Phoca vitulina γ. sibirica[2]. Holotyp pochodził z jezior Bajkał i Oron[9].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[10].
Etymologia
- Pusa: według Houttuyna[11] i Müllera[12] jest to po prostu grenlandzkie słowo oznaczające fokę. Scopoli najwyraźniej zaczerpnął tę nazwę od Andersona, która to według Fabriciusa została niepoprawnie przeliterowana jako Pusa. Fabricus podaje nazwę Puirse jako jedno z grenlandzkich nazw nerpy[13].
- sibirica: nowołac. Sibiricus „syberyjski”, od Sibiria „Syberia”, od Sibir „dawny chanat tatarski z zachodniej Syberii, na zachód od Jeniseju”[14].
Zasięg występowania
Nerpa bajkalska występuje endemicznie w jeziorze Bajkał w południowej Syberii, w Rosji[10].
Morfologia
Długość ciała samic 120–130 cm, samców 130–145 cm; masa ciała 50–90 kg[15] (pojedyncze samce osiągają masę ciała powyżej 100 kg[16]). Noworodki osiągają długość 60–65 cm i ciężar około 4 kg[15]. Futro na grzbiecie jest szarobrunatne, reszta ciała jaśniejsza.
Ekologia
Odżywia się rybami, głównie tymi z rodzaju Comephorus i Leocottus kesslerii[17], przy czym sumaryczny udział obu gatunków gołomianki w diecie foki sięga 90%[18][19].
Rozmnaża się na krach lodowych w okresie od końca lutego do marca. Gody trwają od schyłku lutego do początku maja. Ciąża trwa 11 miesięcy. Młode są całkowicie białe, po 6 tygodniach ich futro ciemnieje. Okres karmienia trwa od 1,5 do 3 miesięcy. Dojrzałość płciową samice osiągają w wieku 4–6 lat, a samce rok do dwóch lat później. Rosną do 19 roku życia, a żyją do 56 lat, choć blisko 80% populacji stanowią osobniki do 9 lat włącznie. W populacji przeważają samice (58%). Może pływać z prędkością do 20 km/h, płynąc pod wodą musi się wynurzać co 20–25 minut[20].
Status zagrożenia i ochrona
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[6].
Jej aktualna liczebność jest niewielka na skutek długotrwałej eksterminacji prowadzonej do lat 80 XX w. Zabijano rocznie do 8000 sztuk. Dodatkowo w 1987–1988 r. wybuchła wśród fok epizootia, doprowadzając do śmierci wielu osobników. Na przełomie lat 80/90 XX w. według danych Instytutu Limnologicznego AN ZSRR populacja foki bajkalskiej liczyła 70 tys. osobników[21]. Współcześnie szacuje się populację na 80–100 tys. sztuk[22].
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
