Neokonserwatyzm

Neokonserwatyzm (skrótowo neocon) – doktryna polityczna, ruch polityczny w USA powstały w latach 60 XX w., będący specyficznie amerykańską odmianą konserwatyzmu. Łączy klasyczne wartości konserwatywne z elementami liberalizmu, głównie gospodarczego.

Historia

Doktryna ukształtowała się wśród żydowskich członków, zwolenników Partii Demokratycznej rozczarowanych polityką wewnętrzną, a szczególnie polityką zagraniczną tej partii. Stanowisko neokonserwatywne kształtowało się na łamach czasopisma Commentary redagowanego przez Normana Podhoretza, a wydawanego przez American Jewish Committee^[1][2][3].

Zdaniem części badaczy neokonserwatyzm wywodzi się z filozofii Leo Straussa.^[4]

Główne motywy

Za filary doktryny neokonserwatywnej uważa się^[5]:

• internacjonalizm (kształtowanie ładu międzynarodowego)
• prymat USA w świecie
• unilateralizm (USA powinny działać bez ograniczeń ze strony instytucji międzynarodowych)
• militaryzm
• promowanie demokracji na świecie

Francis Fukuyama wymienia cztery podstawowe zasady (cytowane przez Walerija A. Senderowa^[6]):

• Przekonanie, że charakter reżimu wewnętrznego każdego kraju wpływa na jego politykę zagraniczną – i dlatego nie może być jedynie przedmiotem zainteresowania i nacisków ze strony liberalnych społeczeństw demokratycznych. To przekonanie odróżnia neokonserwatystów od „realistów”, którzy zawsze wyrażają gotowość do „handlu z co najmniej kanibalami” i deklarują swoją obojętność wobec zagranicznych spraw wewnętrznych.
• Przekonanie, że amerykańska władza jest już używana i powinna być używana do celów moralnych: siła Stanów Zjednoczonych, w tym wojska, jest niezbędna do rozwiązywania problemów moralnych. Stany Zjednoczone, jako czołowe mocarstwo świata, ponoszą szczególną odpowiedzialność. W ten sposób konsolidowana jest rola Stanów Zjednoczonych jako „światowego policjanta”^[7].
• Brak zaufania do dużych projektów budowy społecznej, strach przed niepożądanymi konsekwencjami programów planowania społecznego.
• Sceptycyzm dotyczący zarówno legitymacji, jak i skuteczności mechanizmów prawa międzynarodowego i instytucji międzynarodowych w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

Główne przepisy nowoczesnego programu neokonserwatywnego zostały określone przez Williama Kristola i Roberta Kagana w 1996 roku. Ich istotę opisano jako zaprowadzenie przez USA „humanitarnej globalnej hegemonii” na całym świecie poprzez wykorzystanie swoich międzynarodowych wpływów i władzy, wynikających z zagranicznych i obronnych polityk z przeszłości.^[8]

Autorzy artykułu sugerują następujące „trzy imperatywy”:

• Znaczny wzrost budżetu wojskowego.
• Promocja patriotyzmu i wartości militarnych wśród ludności cywilnej, „jedność narodu i armii,” rekrutacji w swoich szeregach jak wielu wolontariuszy, jak to możliwe.
• „Moralna przejrzystość”: nie czekając na zagrożenia aktywnie rozprzestrzeniać po całym świecie amerykańskie zasady polityczne - demokrację, gospodarkę rynkową i szacunek dla wolności.

Powszechne rozpowszechnianie amerykańskiego modelu demokracji w jakikolwiek sposób, aż po wojsko, było jednym z głównych zadań proklamowanych przez „neokonserwatystów”. William Kristol w jednym ze swoich esejów pisał: „W obliczu nadzwyczajnych wydarzeń, Stany Zjednoczone będą zawsze czuć swój obowiązek za wszelką cenę chronić naród przed atakiem sił niedemokratycznych, zewnętrznych i wewnętrznych”.

Opinie

Badacze^[kto?] zwracają uwagę, że „Dla neokonserwatywnej rewolucji w Ameryce, problem Bliskiego Wschodu stał się jednym z głównych narzędzi ideowych i mobilizacyjnych”^[9].

Osoby wiązane z doktryną

• George W. Bush
• Paul Wolfowitz
• John McCain
• John Bolton
• Victoria Nuland
• Robert Kagan
• Norman Podhoretz
• Henry M. Jackson
• Nikki Haley
• John Podhoretz
• William Kristol

Organizacje związane z doktryną

• Project for the New American Century

Przypisy

1. Benjamin Balint, Running Commentary: The Contentious Magazine that Transformed the Jewish Left into the Neoconservative Right (PublicAffairs, 2010)
2. Murray Friedman, The neoconservative revolution: Jewish intellectuals and the shaping of public policy (Cambridge University Press, 2005)
3. Gal Beckerman, [w:] „The Neoconservatism Persuasion”, The Forward, 6.01.2006.
4. J.G. York: Neoconservatism and Leo Strauss: the place of a liberal education. 2008-02-15. [dostęp 2023-04-11]. (ang.).
5. Justin Vaisse: Why neoconservatism still matters.
6. Priamo nietu puti. Nikuda nie prijti, Nowyj Mir 4/2008.
7. Projekt za Nowyj Amierikanskij Wiek.
8. Kristol W., Kagan R: Toward a Neo-Reaganite Foreign Policy.
9. Witalij Naumkin: Fiechtowanije Cywilizacyj.

Kontrola autorytatywna (ideologia polityczna):

• NKC: ph123233

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: topic/neoconservatism
• Catalana: 0282246
• DSDE: nykonservatisme