Murdelio

Murdelio – polski herb szlachecki, przyniesiony z Chorwacji.

Ten artykuł dotyczy herbu szlacheckiego. Zobacz też: powieść Zygmunta Kaczkowskiego.

Herb

Opis herbu

Oto jak herb blazonuje Bartosz Paprocki w Herbach rycerstwa polskiego^[1]:

(...) w polu czerwonym miesiąca żółtego i krzyża, pod spodkiem gwiazdy.

Warto zwrócić uwagę na błąd rytownika, powielany w późniejszych herbarzach, który przedstawił gryfa w klejnocie zwróconego w lewo^[2]:.

Opis zgodny z zasadami współczesnego blazonowania, zaproponowanymi przez Alfreda Znamierowskiego, brzmi następująco^[2]:

W polu czerwonym, pod półksiężycem z zaćwieczonym krzyżem łacińskim złotym, takaż gwiazda.

Klejnot: Pół gryfa srebrnego, o orężu złotym.

Labry: Czerwone, podbite złotem.

Najwcześniejsze wzmianki

Pierwszą wzmiankę pisaną oraz ikonograficzną znaleźć można w Herbach rycerstwa polskiego Paprockiego. Według niego, herb został przyniesiony z Chorwacji w XV wieku, przez Jerzego Murdelio, przezwanego od ojczyzny (Kroacja), "Karwatem". Rycerz miał wspomóc króla polskiego w wojnie z Zakonem, co pozwala ustalić rok jego przybycia na okolice 1450^[1].

Herbowni

Najpełniejszą listę herbownych stworzył Tadeusz Gajl w Herbarzu polskim od średniowiecza do XX wieku z 2007 roku. Lista zawiera 35 nazwisk^[3]:

Brasewicz, Brasiejewicz, Dyniatyński, Kagiel, Karwat, Kimborowicz, Kimbortowicz, Kniażewski, Knieżewski, Kogiel, Kowalski, Kozakiewicz, Lubecki, Mikołajewicz, Mładowski, Młodawski, Młodowski, Mordasewicz, Murdelio, Narwał, Piotrowicz, Skarski, Snacki, Snarski, Sznarski, Szparski, Wizgerd, Wizgert, Wizgird, Wizgirt, Włodawski, Wołczański, Wołczaski, Zalepucha, Żyliński.

Występują tu zatem mające według Paprockiego pierwotny charakter nazwiska Karwat i Murdelio. Paprocki wzmiankuje też Młodawskiego - nazwisko urobione od jednej z wiosek w posiadaniu potomków Jerzego^[1].

Odmiany

Murdelio, jako relatywnie rzadki herb, nie wykształcił wielu odmian. Juliusz Karol Ostrowski przytacza tylko trzy: litewski Kniaziewicz, litewski, przeniesiony do Prus i Kurlandii Kniaziewicz II^[4] i Oskierka, przynależny rodzinie z okolic Mozyrza^[5]. Dodatkowo, Ostrowski nie jest pewny, czy herb Piotrowicz wywodzi się od Leliwy czy od Murdelio^[6]. Alfred Znamierowski twierdzi, że jest to odmiana Murdelio^[2], zaś Tadeusz Gajl nie^[7].

Przypisy

1. Bartosz Paprocki: Herby rycerstwa polskiego przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584. Kraków: Turowski Kazimierz Józef, 1858, s. 738.
2. Alfred Znamierowski: Herbarz rodowy. Warszawa: Świat Książki, 2004, s. 133. ISBN 83-7391-166-9.
3. Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 406-539. ISBN 978-83-60597-10-1.
4. Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. T. 2. Warszawa: Główny skład księgarnia antykwarska B. Bolcewicza, 1897, s. 141.
5. Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. T. 2. Warszawa: Główny skład księgarnia antykwarska B. Bolcewicza, 1897, s. 244.
6. Juliusz Karol Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. T. 2. Warszawa: Główny skład księgarnia antykwarska B. Bolcewicza, 1897, s. 264.
7. Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 266. ISBN 978-83-60597-10-1.

Linki zewnętrzne

• Herb Murdelio z listą nazwisk w elektronicznej wersji Herbarza polskiego Tadeusza Gajla
• Herby szlacheckie Odmiany herbu Murdelio i herbowni. (pol.)
• Herb Murdelio w serwisie Genealogia dynastyczna. genealogia.grocholski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].