Mordor (Warszawa)

Mordor – nieformalna, żartobliwa nazwa skupiska biurowców będących siedzibami wielu przedsiębiorstw, w tym filii korporacji transnarodowych, znajdującego się na Służewcu i zachodnim Ksawerowie w Warszawie, w rejonie ulic: Domaniewskiej, Wołoskiej, Cybernetyki i Marynarskiej. Nazwa stanowi nawiązanie do Mordoru czyli krainy stworzonej przez J.R.R. Tolkiena w powieści fantasy Władca Pierścieni^[1][2].

Parzysta strona ul. Wołoskiej, widoczny m.in. biurowiec Curtis Plaza (zburzony w 2024 roku)

Biurowce kompleksu Empark Mokotów Business Park przy ul. Postępu

Biurowce przy ul. Marynarskiej

Tablice Miejskiego Systemu Informacji na skrzyżowaniu ulic Tolkiena i Gandalfa

Rozbiórka biurowca Mars

Mordor nocą

Geneza nazwy

Część Służewca i Ksawerowa zaczęła być żartobliwie nazywana Mordorem w związku z problemami komunikacyjnymi wokół skupiska wzniesionych w tej części miasta biurowców^[3][4][5]. Do Mordoru trudno było dojechać oraz trudno się było z niego wydostać^[6].

Według szacunków w 2018 do pracy w Mordorze dojeżdżało dziennie ok. 80–100 tys. osób, w większości młodych^[7]. Stał się on również jednym z symboli pracy korporacyjnej, ze specyficznym typem ludzi – młodych, ambitnych i przepracowanych^[8], goniących za kolejnymi „deadlinami”, co odbija się na ich życiu prywatnym^[7]. Żartobliwie nazywają siebie orkami, porównując swoją pracę do pracy orków z książek Tolkiena^[5].

Utrudniony dojazd, korki oraz problemy z miejscem do parkowania powodują, że część kandydatów odmawia przyjęcia ofert pracy w przedsiębiorstwach, które mają siedzibę w tej części miasta^[9]. W marcu 2019 wskaźnik powierzchni niewynajętej wynosił średnio 19,8% (przy średniej dla Warszawy 9,1%)^[10]. Pomimo niższych czynszów, Mordor zaczął tracić status centrum biurowego stolicy na rzecz Woli^[10].

Pojawiły się próby mniej lub bardziej oficjalnego oznaczenia Mordoru, m.in. przez zawieszenie tablicy, która jednak została zdjęta przez służby^[11]. Nazwa jest też rozpoznawana przez oprogramowanie Google Maps^[12]. Były też próby jej nadania w ramach budżetu obywatelskiego^[13]. Od 2015 roku wydawane jest czasopismo „Głos Mordoru” (ISSN 2545-0204) skierowane do pracowników korporacji mających siedziby w Mordorze^[14][15].

Nazwa Mordor została spopularyzowana przez fanpage „Mordor na Domaniewskiej” prowadzony w serwisie Facebook, który w 2018 miał ponad 100 tys. fanów^[16][17].

W 2022 r. dwóm krzyżującym się drogom na terenie Mordoru nadano nazwy nawiązujące do mitologii Śródziemia:

• drodze biegnącej od ulicy Suwak na wschód nazwę J.R.R. Tolkiena^[18],
• drodze biegnącej od ulicy Konstruktorskiej w kierunku północnym nazwę Gandalfa^[19].

Historia

W czasach PRL w tym rejonie Mokotowa istniała tzw. Dzielnica Przemysłowo-Składowa „Służewiec”, zajmująca obszar ok. 260 ha^[20]. W kilkudziesięciu znajdujących się tam zakładach przemysłowych na początku lat 70. pracowało ok. 20 tys. osób^[20]. Zakończenie w latach 90. działalności przez te przedsiębiorstwa spowodowało pojawienie się na rynku nieruchomości dużych, uzbrojonych terenów, atrakcyjnie położonych blisko centrum miasta i lotniska. Jedną z pierwszych zrealizowanych tam nowych inwestycji był zbudowany w latach 1991–1992 przy ul. Wołoskiej 18 biurowiec Curtis Plaza^[21]. W latach 1995−2001 w rejonie ulic Domaniewskiej i Postępu powstał zespół biurowców Mokotów Business Park^[22]. W 2000 przy ul. Wołoskiej oddano do użytku jedno z największych stołecznych centrów handlowych, Galerię Mokotów^[23].

Do 2019 w tym rejonie miasta wzniesiono 83 budynki biurowe^[10]. Ich budowa odbywała się de facto poza kontrolą stołecznego samorządu i przyczyniła się do powstania biurowej monokultury^[9].

Po 2020 roku w Mordorze zaczęło być realizowanych coraz więcej inwestycji mieszkaniowych, na co miał wpływ m.in. wysoki poziom niewynajętych powierzchni biurowych^[24]. W 2021 roku spółka Echo Investment rozpoczęła rozbiórkę pierwszego z czterech biurowców Empark Mokotów Business Park (Galaxy, Jupiter, Mars i Mercury), jednego z pionierskich projektów biurowych na terenie Mordoru^[25]. W ich miejscu zaplanowała osiedle mieszkaniowe na ponad 1500 mieszkań^[26]. W 2024 roku rozpoczęła się rozbiórka biurowca Curtis Plaza^[27].