Monaster Narodzenia Matki Bożej w Kilifarewie

Monaster Narodzenia Matki Bożej – prawosławny żeński klasztor w odległości czterech kilometrów od Kilifarewa, w jurysdykcji metropolii wielkotyrnowskiej Bułgarskiego Kościoła Prawosławnego.

Monaster Narodzenia Matki Bożej

Килифаревският манастир „Рождество Богородично“

Cerkiew św. Dymitra Sołuńskiego
Państwo	Bułgaria
Miejscowość	okolice Kilifarewa
Kościół	Bułgarski Kościół Prawosławny
Eparchia	Metropolia wielkotyrnowska
Typ monasteru	żeński
Obiekty sakralne
Cerkiew	św. Dymitra Sołuńskiego
Założyciel klasztoru	Teodozjusz Tyrnowski
Fundator	Iwan Aleksander
Styl	bizantyjsko-bałkański
Materiał budowlany	kamień, drewno
Data budowy	XIV w., XVIII–XIX w. (odbudowa)
Położenie na mapie Bułgarii Monaster Narodzenia Matki Bożej
42,86667°N 25,63333°E

Historia

Monaster został założony przez pustelnika Teodozjusza, krzewiciela hezychazmu w Bułgarii, ok. 1350^[1] lub w 1348, przy wsparciu cara Iwana Aleksandra^[2]. Za sprawą działalności Teodozjusza monaster stał się jednym z najważniejszych duchowych i kulturalnych centrów w Bułgarii u schyłku istnienia średniowiecznego państwa bułgarskiego. W 1360 w szkole klasztornej uczyło się 460 chłopców, wśród jej absolwentów byli późniejsi metropolita moskiewski Cyprian i patriarcha bułgarski Eutymiusz. Klasztor był ufortyfikowany, co nie uchroniło go przed całkowitym zniszczeniem przez Turków po tym, gdy w 1393 zdobyli oni stolicę państwa bułgarskiego – Wielkie Tyrnowo^[2]. Kolejna wzmianka o klasztorze pochodzi z 1442, zaś w 1596 mnisi ukrywali ocalałych uczestników przegranego drugiego powstania tyrnowskiego przeciwko Turkom. W rezultacie monaster został przez Turków zniszczony^[2].

W 1718 wspólnota monastyczna w pobliżu Kilifarewa została restytuowana. W wymienionym roku wzniesiono monasterską cerkiew Narodzenia Matki Bożej oraz kaplice Jana Rylskiego i Teodozjusza Tyrnowskiego. W końcu tegoż stulecia klasztor zniszczyli kyrdżałowie, jednak został on szybko odbudowany. W latach 1840–1842 Nikoła Ficzew wzniósł w kompleksie monasterskim krzyżowo-kopułową cerkiew św. Dymitra Sołuńskiego, która powstała poprzez przebudowę starszej świątyni i kaplic^[2]. Wnętrze tej świątyni jest bogato dekorowane freskami przedstawiającymi sceny ewangeliczne. Po obydwu stronach ołtarza namalowano natomiast postacie Matki Bożej i archanioła Gabriela, zaś w absydzie ołtarzowej Matkę Bożą Obszerniejszą od Niebios. Na fresku tym Maria jest ciężarna, w jej łonie widoczne jest Dzieciątko Jezus^[2]. Ikonostas w klasztornej cerkwi wykonali w 1843 Conio i Simeon Wasilewowie, ojciec i syn, artyści ze szkoły triawneńskiej^[2]. Z tej samej szkoły wywodzili się autorzy przechowywanych w monasterskiej cerkwi ikon – Jonko Popwitanow, Dosju Kojuw i Krystio Zachariew. Wśród wizerunków wyróżnia się napisana przez tego ostatniego ikona św. Jana Rylskiego ze scenami z żywota^[2]. Zabudowania mieszkalne dla mnichów powstały w 1849 i zostały wybudowane w stylu typowym dla okresu odrodzenia bułgarskiego^[2].

Monaster był czynny jako męski do 1950, gdy przemianowano go na wspólnotę żeńską^[2].

Monaster w Kilifarewie i działalność jego założyciela oraz jego ucznia Eutymiusza Tyrnowskiego została opisana na kartach powieści Emiliana Stanewa Antychryst^[3].

Przypisy

1. Teresa Dąbek-Wirgowa, Historia literatury bułgarskiej. Wrocław: Ossolineum, 1980. ISBN 83-04-00283-3., ss.42–44.
2. Килифаревски манастир "Рождество Богородично"
3. G. Szwat-Gyłybowa, Haeresis Bulgarica w bułgarskiej świadomości kulturowej XIX i XX wieku, Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, Warszawa 2005, ss.210–212.