Mleczaj zmienny

Mleczaj zmienny (Lactarius semisanguifluus R. Heim & Leclair) – gatunek jadalnego grzyba z rodziny gołąbkowatych (Russulaceae)^[1].

Mleczaj zmienny

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	gołąbkowce
Rodzina	gołąbkowate
Rodzaj	mleczaj
Gatunek	mleczaj zmienny
Nazwa systematyczna
Lactarius semisanguifluus R. Heim & Leclair Revue Mycol., Paris 15: 79 (1950)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lactarius, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisali go w 1950 r. Roger Heim i A. Leclair pod sosnami we Francji^[1]. Nazwa polska według Aliny Skirgiełło^[2].

Morfologia

Kapelusz

Młody – płaski, z czasem staje się coraz bardziej wklęsły, z podwiniętym brzegiem. Do 10 cm średnicy. Powierzchnia gładka lub delikatnie szorstka, o barwie od różowopomarańczowej do brudnopomarańczowej z dominującym zielonym odcieniem. Na brzegu kapelusza wyraźne zielone pręgi^[2].

Blaszki

Jasne, pomarańczowożółte do ochrowych, po uciśnięciu wydzielają się winnoczerwone plamy^[2].

Trzon

Wysokość 3–7 cm, grubość 1–2 cm, walcowaty, ku podstawie nieco zwężony, jędrny, początkowo pełny, w starszych owocnikach pusty w środku. Powierzchnia gładka z jamkami, o barwie podobnej, jak kapelusz, ale bardziej szaroliliowej. Po uszkodzeniu wydziela pomarańczowe mleczko, wkrótce przebarwiające się na fioletowo^[2].

Miąższ

Białawy, zaraz po przekrajaniu pokrywa się żółtopomarańczowym mleczkiem, które po około 10 minutach staje się winnokarminowe, a po 30 minutach czerwonopurpurowe, jeszcze później zielone. Początkowo ma łagodny smak, jednak za chwilę piekący i nieznacznie gorzki. Zapach przyjemny^[2].

Cechy mikroskopijne;

Zarodniki szerokoowalne o rozmiarach 8–9,5 × 6,5–7,5 μm, o powierzchni pokrytej niskimi brodawkami połączonymi niepełną siateczką cienkich łączników. Podstawki o rozmiarach 35–45 × 9 μm. Występują niezupełnie symetryczne cheilocystydy o rozmiarach 24–32 × 4–5 μm^[2].

Gatunki podobne

Wśród grzybów o morfologicznie zbliżonych owocnikach wymienia się następujące gatunki:

• mleczaj świerkowy (Lactarius deterrimus), występujący wyłącznie pod świerkami, o mleczku po ok. 30 min. przebarwiającym się czerwonofioletowo;
• mleczaj jodłowy (Lactarius salmonicolor), występujący pod jodłami i jedlicami. Nigdy nie zielenieje po uszkodzeniu;
• mleczaj rydz (Lactarius deliciosus), o mleczku pomarańczowym i długo nie zmieniającym barwy;
• mleczaj czerwieniejący (Lactarius sanguifluus), o mleczku winnoczerwonym i podobnie lekko zabarwionymi blaszkami;
• mleczaj modrzewiowy (Lactarius porninsis), występujący wyłącznie pod modrzewiami, o białym mleczku.

Przez grzybiarzy gatunki te zazwyczaj są nierozróżniane; rozróżnienie ich tylko na podstawie wyglądu jest bardzo trudne, a czasami niemożliwe. Należy brać pod uwagę jeszcze inne cechy; miejsce występowania, kolor mleczka i zmianę koloru miąższu po uszkodzeniu. Z punktu widzenia grzybiarzy rozróżnienie gatunków nie jest bardzo istotne; gatunki te są bowiem jadalne, chociaż dość znacznie różnią się smakiem^[3]. Jedynie mleczaj modrzewiowy jest lekko truj

Występowanie i siedlisko

Znany jest tylko w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony^[4]. Brak go w opracowanej przez Władysława Wojewodę „Krytycznej liście wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski” (jest tu uznany za synonim mleczaja świerkowego Lactarius deterrimus)^[5], ale został znaleziony przez Stanisława Domańskiego w 1999 r., jego stanowiska podano także w późniejszych latach^[6].

Naziemny grzyb mykoryzowy. Występuje wyłącznie na trawiastej i wilgotnej ziemi pod sosnami, na glebach wapiennych, rzadziej bazaltowych^[2].

Najbardziej charakterystycznymi cechami mleczaja rydza są: występowanie pod sosnami, wyraźne prążkowanie kapelusza i zieleniejące mleczko i miąższ po uszkodzeniu^[3].