Minush Jero

Minush Jero, właśc. Emin Masar Jero (ur. 27 czerwca 1932 w Skele k. Wlory, zm. 28 marca 2006 w Durrës^[1]) – albański dramaturg i reżyser teatralny.

Minush Jero

Imię i nazwisko	Emin Masar Jero
Data i miejsce urodzenia	27 czerwca 1932 Skele k. Wlory
Data i miejsce śmierci	22 marca 2006 Durrës
Narodowość	albańska
Język	albański
Alma Mater	Uniwersytet Tirański
Dziedzina sztuki	reżyser teatralny, dramaturg
Ważne dzieła
Szare plamy (dramat)

Życiorys

Syn Masara i Pertefy^[2][3]. Ukończył szkołę wojskową, ale w 1960 odszedł z armii i rozpoczął studia z zakresu języka i literatury albańskiej na Uniwersytecie Tirańskim^[4]. Już w czasie studiów pisał opowiadania, ale sławę przyniosły mu dramaty: Miłość w czasie wojny (Dasmë në luftë), Most (Ura) i Historia pewnej nocy (Historia e një nate). Większość jego dzieł nawiązywała do okresu II wojny światowej. W 1969 napisał dramat Szare plamy (Njollat e murrme), poświęcony walce z przeżytkami burżuazyjnej mentalności w społeczeństwie albańskim. W tym samym roku na IV Festiwalu Teatru Albańskiego w Tiranie zespół Teatru Andona Zako Cajupiego z Korczy przedstawił inscenizację Szarych plam, w reżyserii Mihallaqa Luarasiego, i zebrał wszystkie główne nagrody. Trzy dni później sztukę obejrzał Enver Hoxha, w towarzystwie ministra kultury Thomy Deliany. Hodża uznał, że sztuka Jero zawiera treści szkodliwe ideologicznie i wyszedł wcześniej z sali^[5]. Dzieło Jero zniknęło z afisza i przestano je wystawiać^[6].

Po XI Festiwalu Piosenki (grudzień 1972), skrytykowanym przez władze partyjne, rozpoczęła się czystka w środowiskach artystycznych. Minusha Jero funkcjonariusze Sigurimi aresztowali 30 kwietnia 1973^[2]. Proces rozpoczął się w grudniu 1973. 9 lutego 1974 Sąd Okręgowy w Tiranie (przew. Irakli Bozo) uznał go winnym zbrodni agitacji i propagandy skierowanej przeciwko władzy ludowej i na mocy art. 73 Kodeksu Karnego skazał go na 8 lat pozbawienia wolności^[3]. Z czasem wyrok ten złagodzono do 6 lat i 8 miesięcy. Jero opuścił więzienie w Ballshu 28 grudnia 1978^[4]. W latach 1979–1987 pracował jako robotnik w zakładach przemysłu gumowego w Durrësie^[1].

W 1990 należał do grona założycieli pierwszych struktur Demokratycznej Partii Albanii w Durrësie. Z inicjatywy Jero, w wieży bizantyjskiej twierdzy w Durrësie powstała w 1992 pierwsza w tym mieście kawiarnia kulturalna, która miała propagować dzieła miejscowych artystów^[7]. W 1998 został poszkodowany w wyniku wypadku samochodowego. Obrażenia, które odniósł przykuły go do łóżka, w którym spędził ostatnie lata swojego życia.

Był żonaty, miał jedno dziecko^[3].

Dzieła

• Minush Jero: Dasmë në luftë. Historia e një nate. Të pamposhtur. Drama. Tirana: 1971. (alb.). Brak numerów stron w książce
• Minush Jero: Les Taches sombres. Paris: 2002. ISBN 2-9516638-5-4. (fr.). Brak numerów stron w książce

Przypisy

1. Emin Jero. 2021. [dostęp 2023-12-15].
2. Drama e ndaluar: “Gjendet “Njolla e Murrme” = 2017-11-09 [online], lexo.al, 16 stycznia 2016 [zarchiwizowane z adresu 2017-11-10] (alb.).
3. Zana Bihiku: Xhelatet e artit shqiptar, nuk ishin prindërit tanë, por njerëz si Xhelil Gjoni, tmerri i artistëve, që midis tyre e quanin, si…. 2021. [dostęp 2024-06-14].
4. Kujtese: dramaturgu Minush Jero. 2022. [dostęp 2022-12-05].
5. Todi Lubonja: Nën peshën e dhunës. Tirana: 1998, s. 36.
6. Dashnor Kaloci: “The brown spots” is anti-socialist and decadent, therefore we must increase vigilance as Comrade Enver teaches us. [dostęp 2024-07-03].
7. Miranda Vickers: Albania: From Anarchy to a Balkan Identity. C. Hurst & Co. Publishers, 1997, s. 123.

Bibliografia

• R. Elsie, The National Role of the Albanian Literary Journals, [w:] History of the Literary Cultures of East-Central Europe: Junctures, ed. M. Cornis-Pope, J. Neubauer, John Benjamins Publishing 2004, s. 93. ISBN 978-90-272-3455-1.
• Josif Papagjoni: Enciklopedi. Teatri & Kinematografia Shqiptare. Tirana: Toena, 2009. ISBN 978-99943-1-456-0. (alb.). Brak numerów stron w książce
• Lancement des « Taches sombres », de Minush Jero. 2002-05-12. [dostęp 2013-02-20].
• Spartak Ngjela: Takimi me dramaturgun ‘e thyer’ Minush Jero. 2012-10-10. [dostęp 2013-09-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-10-02)].

Kontrola autorytatywna (osoba):

• ISNI: 000000036686711X
• VIAF: 229700568
• BnF: 144108255
• SUDOC: 067634710