Remove ads
Mikołaj Trąba herbu Trąby (ur. ok. 1358 w Sandomierzu, zm. 2 grudnia 1422 w Lubicy na Spiszu[1]) – arcybiskup gnieźnieński w latach 1412–1422, notariusz królewski od 1390 roku, podkanclerzy koronny 1403–1412, arcybiskup lwowski w latach 1410–1412, kanonik kapituły w Kruszwicy przed 1412 rokiem, kanonik kapituły w Kaliszu w 1410 roku, kanonik gnieźnieński w 1405 roku, kanonik krakowski w 1400 roku, kanonik sandomierski w 1399 roku, kanonik w Głuszynie w 1399 roku, kanonik kapituły Św. Floriana w 1403 roku[2], pierwszy prymas Polski od 1417.
| Prymas Polski i Litwy | ||
 | ||
| ||
| Kraj działania | ||
|---|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
1358 | |
| Data i miejsce śmierci |
2 grudnia 1422 | |
| Miejsce pochówku | ||
| Arcybiskup gnieźnieński | ||
| Okres sprawowania |
1412–1422 | |
| Prymas Polski i Litwy | ||
| Okres sprawowania |
1417-1422 | |
| Wyznanie | ||
| Kościół | ||
| Nominacja biskupia |
18 czerwca 1410 | |
| Sakra biskupia |
1410 | |
Sprowadził tytuł prymasa dla siebie i swoich następców z soboru w Konstancji. Od roku 1417 każdy arcybiskup gnieźnieński jest nazywany Prymasem Polski.
Remove ads
Syn naturalny Jakuba scholastyka i dziekana kolegiaty sandomierskiej, szlachectwo i herb otrzymał w drodze adopcji (adoptowany przez męża swojej matki Wilhelma herbu Trąba – rządcy dóbr królewskich na ziemi sandomierskiej).
Doradca Władysława II Jagiełły, zwolennik aktywnej polityki antykrzyżackiej. Był świadkiem pokoju w Raciążku w 1404 roku[3]. Jako podkanclerz stał na czele kancelarii królewskiej Jagiełły. Kancelaria ta wydała, datowany w Opatowie na dzień 10 sierpnia 1409 roku, jeden z memoriałów, który przypominał o zasługach Jagiełły w dziele chrystianizacji Litwy i wzywał wszystkich adresatów do nieudzielania pomocy Zakonowi przeciw chrześcijańskiej Polsce, kontynuującej ten proces. O Krzyżakach zaś orędzie głosiło:
To tylko jedno ich życzenie aby mogli cudze kraje jakimkolwiek bądź sposobem posiadać. Nie ma wątpliwości, że kiedyś, jeżeli ich Bóg Opatrzny nie ukróci, wszystkie państwa i królestwa pod ich przemocą uklękną. Bezkarność ich nie dopuszcza, aby wola szła za rozumem, ale wymaga przeciwnie, iżby rozum podlegał woli. I ten jest wszystek ich cel i żądanie, swoje w ręku dzierżyć, a cudze zabierać albo nań godzić. Zawsze chcieliby z dobra drugich korzystać, a swego nikomu nie użyczyć; do nabywania rzeczy cudzych nie używają środków prawnych i godziwych, ale gwałtów, zaborów wreszcie takich, nigdy nie poddając się dobrowolnie powrócić nie chcą ani słuchają czyichkolwiek praw czy wyroków. A im kto więcej z miłości i cierpliwości, przed nimi się upokarza, tym oni dumniej pogardzając tą pokorą z szyderstwem go depcą[4].
Drugi memoriał, datowany w Wolborzu 9 września 1409 roku, odpierał zarzuty Krzyżaków przeciw królowi jakoby przy pomocy pogan chciał wytępić prawdziwą religię Chrystusa. W 29 artykułach memoriał wolborski wykładał polskie skargi przeciw Zakonowi i jego polityce kłamstw i zaborów (bracia zakonni zostali nazwani synami diabła)[5]. Brał udział w bitwie grunwaldzkiej przy królu, a po bitwie przeglądał przywileje klasztorne i kierował notariuszami spisującymi łupy i wysyłającymi pisma. Z nadania królewskiego, przez kilka miesięcy po bitwie pod Grunwaldem – do czasu odbicia zamku przez inflanckie posiłki landmarszałka Berna von Hevelmanna – pan na Kowalewie Pomorskim. W czasie trwania oblężenia Malborka w 1410 roku był – wbrew Jagielle – gorącym orędownikiem trwania przy wysiłkach zdobycia stolicy Zakonu.
Przewodniczył polskiej delegacji na soborze w Konstancji 1414–1418, został wysunięty jako kandydat na papieża[6]. Mając na celu uzyskanie pontyfikatu, zasilił antypolską koalicję, czym zraził do siebie mu współczesnych. W 1418 papież Marcin V ofiarowywał mu godność kardynalską, Mikołaj jednak odmówił, gdyż inaczej podporządkowałby się wyłącznej władzy papieży. Papież zadowolił się nadaniem Mikołajowi tytułu Primas Regni, który miał pozostać stałą funkcją arcybiskupów gnieźnieńskich[1]. Po powrocie do kraju prymas musiał tłumaczyć się z przybranej przez siebie postawy i składać przysięgę oczyszczającą go z zarzutu zdrady.
Z jego inicjatywy spisano Cronica conflictus Wladislai Regis Poloniae cum Cruciferis anne Christi 1410 i wydano tzw. Statuty Trąby w 1420 r. Zmarł 2 grudnia 1422 roku na Węgrzech, jego ciało sprowadził do Gniezna Jan z Tuliszkowa. Według relacji Hieronima Juszyńskiego (1820) na polecenie Trąby sporządzony został zaginiony obecnie kancjonał z pieśniami w języku polskim, nazywany Agendą[7].
Był obecny przy wystawieniu przez Władysława II Jagiełłę przywileju czerwińskiego w 1422 roku[8].
Prymas został pochowany w nawie głównej katedry gnieźnieńskiej, przed grobem św. Wojciecha[9].
Remove ads
W 2008, z okazji 650-lecia urodzin Mikołaja Trąby odbyła się w Sandomierzu konferencja naukowa Mikołaj Trąba, mąż stanu i prymas Polski[10].
22 kwietnia 2017 r. została wydana przez Pocztę Polską kartka pocztowa Cp 1772 "600-lecie prymasostwa w Polsce", na której w części ilustracyjnej przedstawiono arcybiskupa Mikołaja Trąbę według grafiki z katalogu Jana Długosza, ze zbiorów Biblioteki Narodowej w Warszawie[11].
Kultura masowa
W serialu telewizyjnym Korona królów. Jagiellonowie w postać arcybiskupa Mikołaja Trąby wcielił się Radosław Pazura[12].
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads