Mewa czarnogłowa

Mewa czarnogłowa^[5] (Ichthyaetus melanocephalus) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny mewowatych (Laridae). Nie jest zagrożony wyginięciem.

Mewa czarnogłowa

Ichthyaetus melanocephalus[1]
(Temminck, 1820)
Szata godowa
Szata spoczynkowa
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	siewkowe
Podrząd	mewowce
Rodzina	mewowate
Podrodzina	mewy
Rodzaj	Ichthyaetus
Gatunek	mewa czarnogłowa
Synonimy
Larus melanocephalus Temminck, 1820[2] Larus melanocephalus melanocephalus Temminck, 1820[3] Larus caniceps C.L. Brehm, 1831[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
lęgowiska      zimowiska      występuje przez cały rok

Zasięg występowania

Mewa czarnogłowa zamieszkuje głównie północne brzegi Morza Czarnego, ostatnio rozprzestrzenia się w kierunku równin Kaukazu i Azerbejdżanu (Archipelag Baku)^[6]. Wyspowo w Europie od Holandii i Belgii, poprzez południową Francję, Półwysep Apeniński i Grecję po Azję Mniejszą. Sporadycznie gnieździ się również w południowej Anglii, północno-wschodniej Hiszpanii oraz Europie Środkowej, w tym w Polsce. Zimuje w basenach mórz Śródziemnego i Czarnego, na wybrzeżach Półwyspu Iberyjskiego, północno-zachodniej Europy i północno-zachodniej Afryki.

W Polsce to skrajnie nieliczny ptak lęgowy, gniazduje tu jedynie kilkadziesiąt par. Jej pierwszy lęg na terenie kraju stwierdzono w 1981 roku na Zalewie Wiślanym. W kolejnych latach skolonizowała dolinę Wisły, a następnie Śląsk, Małopolskę, Lubelszczyznę i Pomorze Zachodnie^[7].

Systematyka

Nie wyróżnia się podgatunków^[6][8]. Dawniej niektórzy uznawali za podgatunek mewy czarnogłowej mewę reliktową (Ichthyaetus relictus syn. I. melanocephalos relictus)^[6].

Morfologia

Wygląd

Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. W szacie godowej głowa czysto czarna (plama schodzi niżej na potylicę i kark, co pozwala odróżnić ją od śmieszki). Grzbiet i skrzydła, poza białymi końcami, popielate. Reszta ciała biała. Dziób i nogi czerwone, na dziobie cienka czarna pręga. Wokół oczu białe półksiężyce. W szacie spoczynkowej głowa staje się brudnobiała. Osobniki młode mają popielaty grzbiet i skrzydła, na skrzydłach znajduje się również brązowy deseń układający się w łuk, zaś ich końce są czarne z białymi plamami. Na potylicy popielata czapeczka, reszta ciała biała, poza szerokim czarnym pasem na końcu ogona. Dziób czarny, nogi różowobrązowe. Upierzenie osobników dojrzałych osiągają w 3. roku życia.

Wymiary średnie

długość ciała ok. 34–40 cm
rozpiętość skrzydeł ok. 100–110 cm
masa ciała ok. 215–350 g

Ekologia i zachowanie

Biotop

Morskie wybrzeża oraz zbiorniki śródlądowe, zarówno słodkie jak i słone. Preferuje niską roślinność, ale unika gołego piasku czy kamieni. Zimuje na morskich wybrzeżach.

Jaja z kolekcji muzealnej

Gniazdo

Zagłębienie w ziemi, w otoczeniu trawy. Tworzy kolonie do 1000 par, rzadko pojedyncze pary zakładają gniazda w koloniach innych mew.

Jaja

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu–maju 2–3 jaja.

Wysiadywanie

Jaja wysiadywane są przez okres 23–26 dni przez obydwoje rodziców. Pisklęta usamodzielniają się po 35–40 dniach.

Pożywienie

Głównie bezkręgowce, zarówno wodne, jak i lądowe, uzupełniane przez lądowe i wodne kręgowce.

Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje mewę czarnogłową za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji europejskiej (wraz z Turcją), według szacunków organizacji BirdLife International z 2015 roku, zawiera się w przedziale 236–656 tysięcy dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy^[4].

W Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową oraz wymagający ochrony czynnej, dodatkowo obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować płoszenie lub niepokojenie^[9]. Liczebność populacji lęgowej na terenie kraju w latach 2013–2018 szacowano na 44–89 par^[10]. Na Czerwonej liście ptaków Polski mewa czarnogłowa sklasyfikowana została jako gatunek zagrożony (EN)^[7].

Zobacz też

• ptaki Polski