Megalaimini

Megalaimini – monotypowe plemię ptaków z podrodziny pstrogłowów (Megalaiminae) w obrębie rodziny tukanowatych (Ramphastidae).

Megalaimini
Blyth, 1852[1]
Przedstawiciel plemienia – pstrogłów żółtogardły (Psilopogon haemacephalus)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	dzięciołowe
Podrząd	dzięciołowce
Rodzina	tukanowate
Podrodzina	pstrogłowy
Plemię	Megalaimini
Typ nomenklatoryczny
Plemię: Psilopogon S. Müller, 1836 Rodzaj: Psilopogon pyrolophus S. Müller, 1836
Synonimy Plemienia: Megalaimidæ[uwaga 1] Blyth, 1852[1] Rodzaju: Bucco[uwaga 2] Temminck, 1820[2] Megalaima[uwaga 3] G.R. Gray, 1842[3] Buccotrogon Kreling, 1853[4] Pseudobucco[uwaga 4] Des Murs, 1853[5] Chotorea Bonaparte, 1854[6] Cyanops Bonaparte, 1854[6] Xantholaema Bonaparte, 1854[6] Mezobucco Shelley, 1889[7] Geniates[uwaga 5] F. Heine Jr. & Reichenow, 1890.[8] Thereiceryx Blanford, 1893[9]
Rodzaje i gatunki
Psilopogon S. Müller, 1836[10] 32 gatunki – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania

Plemię obejmuje gatunki występujące w orientalnej Azji^[11].

Morfologia

Długość ciała 15–35 cm; masa ciała 26–295 g^[11].

Systematyka

Do plemienia należy jeden rodzaj – Psilopogon, który zdefiniował w 1836 roku niemiecki przyrodnik Salomon Müller w artykule poświęconym faunie Sumatry opublikowanym w czasopiśmie Tijdschrift voor Natuurlijke Geschiedenis en Physiologie^[10]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) pstrogłów żaroczuby (P. pyrolophus).

Etymologia

• Bucco: łac. bucca ‘policzek, zwłaszcza gdy jest nadęty’ (nazwa Bucco pierwotnie stosowana była na określenie tukanów i pstrogłowów ze względu na ich pełne policzki)^[12]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Bucco grandis J.F. Gmelin, 1788 (= Bucco virens Boddaert, 1783).
• Psilopogon: gr. ψιλος psilos ‘goły, prosty, rzadki’; πωγων pōgōn, πωγωνος pōgōnos ‘broda’^[13].
• Megalaima: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē ‘wielki, duży’; λαιμοα laimos ‘gardło’^[14].
• Buccotrogon: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Bucco Temminck, 1820 (pstrogłów) oraz Trogon Brisson, 1760 (trogon)^[15]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Buccotrogon torquatus Kreling, 1853 (= Psilopogon pyrolophus S. Müller, 1836).
• Pseudobucco: gr. ψευδος pseudos ‘fałszywy’; nowołac. bucco ‘pstrogłów’, od łac. bucca ‘policzek, zwłaszcza gdy jest nadęty’^[16].
• Chotorea: epitet gatunkowy Bucco kotorea^{[uwaga 6]} Temminck, 1831; syngaleska nazwa Kottōruwa dla pstrogłowów^[17]. Gatunek typowy: Bonaparte wymienił kilka gatunków – Bucco javensis Horsfield, 1821, Capito lineatus Vieillot, 1816, Bucco corvinus Temminck, 1831, Bucco viridis Boddaert, 1783, Bucco caniceps^{[uwaga 7]} Franklin, 1831, Megalaema hogdsoni^{[uwaga 8]} Bonaparte, 1850 i Bucco chrysopogon Temminck, 1824 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Bucco javensis Horsfield, 1821^[18].
• Cyanops: gr. κυανος kuanos ‘ciemnoniebieski’; ωψ ōps, ωπος ōpos ‘twarz, oblicze’^[19]. Gatunek typowy: Bonaparte wymienił dwa gatunki – Bucco asiaticus Latham, 1790 i Bucco flavifrons Cuvier, 1816 – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Bucco asiaticus Latham, 1790^[18].
• Xantholaema: gr. ξανθος xanthos „żółty, złoto-żółty”; λαιμος laimos „gardło”^[20]. Gatunek typowy: Bonaparte wymienił kilka gatunków – Bucco philippensis J.F. Gmelin, 1788 (= Bucco haemacephalus Statius Müller, 1776), Bucco rubrifrons Vieillot, 1816 (= Bucco pusillus Dumont, 1816), Bucco rubricapillus J.F. Gmelin, 1788, Bucco flavigula Boddaert, 1783 (= Bucco haemacephalus Statius Müller, 1776), Bucco ruseus Cuvier, 1817 (= ?) i Bucco rafflesius Boie, 1832 (= Bucco haemacephalus Statius Müller, 1776) – z których gatunkiem typowym jest (późniejsze oznaczenie) Bucco philippensis J.F. Gmelin, 1788 (= Bucco haemacephalus Statius Müller, 1776)^[18].
• Mezobucco: gr. μεζων mezōn „większy”, forma wyższa od μεγας megas „wielki”; rodzaj Bucco Temminck, 1820 (pstrogłów)^[21]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Bucco duvaucelii Lesson, 1830.
• Geniates: gr. γενειατης geneiatēs „brodaty”, od γενειον geneion „broda, podbródek”, od γενυς genus „policzek”^[22].
• Thereiceryx: gr. θερος theros „lato, gorąca pora”; κηρυξ kērux, κηρυκος kērukos „herald”^[23]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Bucco zeylanicus J.F. Gmelin, 1788.

Podział systematyczny

Do plemienia należy jeden rodzaj z następującymi gatunkami^[24]:

• Psilopogon malabaricus (Blyth, 1847) – pstrogłów malabarski
• Psilopogon rubricapillus (J.F. Gmelin, 1788) – pstrogłów czerwonoczelny
• Psilopogon haemacephalus (Statius Müller, 1776) – pstrogłów żółtogardły
• Psilopogon eximius (Sharpe, 1892) – pstrogłów czarnogardły
• Psilopogon cyanotis (Blyth, 1847) – pstrogłów modrouchy
• Psilopogon duvaucelii (Lesson, 1830) – pstrogłów czarnouchy
• Psilopogon australis (Horsfield, 1821) – pstrogłów żółtouchy
• Psilopogon pyrolophus S. Müller, 1836 – pstrogłów żaroczuby
• Psilopogon virens (Boddaert, 1783) – pstrogłów żółtodzioby
• Psilopogon lagrandieri (J. Verreaux, 1868) – pstrogłów błękitnobrewy
• Psilopogon rafflesii (Lesson, 1839) – pstrogłów krasnoczapkowy
• Psilopogon mystacophanos (Temminck, 1824) – pstrogłów czerwonogardły
• Psilopogon javensis (Horsfield, 1821) – pstrogłów obrożny
• Psilopogon pulcherrimus (Sharpe, 1888) – pstrogłów złotokarkowy
• Psilopogon henricii (Temminck, 1831) – pstrogłów złotoczelny
• Psilopogon armillaris (Temminck, 1821) – pstrogłów okularowy
• Psilopogon faiostrictus (Temminck, 1832) – pstrogłów zielonolicy
• Psilopogon lineatus (Vieillot, 1816) – pstrogłów plamkowany
• Psilopogon zeylanicus (J.F. Gmelin, 1788) – pstrogłów nakrapiany
• Psilopogon viridis (Boddaert, 1783) – pstrogłów białolicy
• Psilopogon flavifrons (Cuvier, 1816) – pstrogłów żółtoczelny
• Psilopogon auricularis (Robinson & Kloss, 1919) – pstrogłów złotogardły
• Psilopogon franklinii (Blyth, 1842) – pstrogłów złotobrody
• Psilopogon monticola (Sharpe, 1889) – pstrogłów górski
• Psilopogon corvinus (Temminck, 1831) – pstrogłów brązowogardły
• Psilopogon chrysopogon (Temminck, 1824) – pstrogłów złotawy
• Psilopogon incognitus (Hume, 1874) – pstrogłów czarnowąsy
• Psilopogon faber (Swinhoe, 1870) – pstrogłów hajnański
• Psilopogon nuchalis (Gould, 1863) – pstrogłów tajwański
• Psilopogon chersonesus (Chasen & Kloss, 1927) – pstrogłów tajlandzki
• Psilopogon oorti (S. Müller, 1836) – pstrogłów czarnobrewy
• Psilopogon asiaticus (Latham, 1790) – pstrogłów niebieskolicy

Uwagi

1. Pisownia oryginalna, takson zdefiniowany w randze rodziny.
2. Młodszy homonim Bucco Brisson, 1760 (Bucconidae).
3. Nowa nazwa dla Bucco Temminck, 1820.
4. Nowa nazwa dla Psilopogon S. Müller, 1836 ponieważ autor uważał że jest zajęta przez Psilopogon Boie, 1825 (nazwa nieważna).
5. Nazwa zastępcza dla Chotorea Bonaparte, 1854 ze względu na puryzm.
6. Synonim M. javensis.
7. Podgatunek P. zeylonicus.
8. Podgatunek P. lineatus.

Przypisy

1. E. Blyth: Catalogue of the birds in the Museum Asiatic Society. Calcutta: J. Thomas, 1849, s. 65. (ang.).
2. C.J. Temminck: Manuel d’ornithologie, ou, Tableau systématique des oiseaux qui se trouvent en Europe: précédé d’une analyse du système général d’ornithologie, et suivi d’une table alphabétique des espèces. Wyd. 2. Cz. 1. Paris: Chez H. Cousin, 1820, s. lxxvii. (fr.).
3. G.R. Gray: Appendix to A list of the genera of birds. London: Richard and John E. Taylor, 1842, s. 12. (ang.).
4. W. Kreling. „Jahresbericht über die Wirksamkeit und den Zustand der naturforschenden Gesellschaft in Emden”. 1852, s. 20, 1852. (niem.).
5. M.A.P.O. Des Murs: Oiseaux. W: J.Ch. Chenu: Encyclopédie d’histoire naturelle; ou, traité complet de cette science d’après les travaux des naturalistes les plus éminents de tous les pays et de toutes les époques: Buffon, Daubenton, Lacépède, G. Cuvier, F. Cuvier, Geoffroy Saint-Hilaire, Latreille, De Jussieu, Brongniart, etc.. Cz. 2. Paris: Maresq, 1853, s. 13, 23. (fr.).
6. Ch.-L. Bonaparte. Conspectus Volucrum Zygodactylorum. „Ateneo Italiano”. 2, s. 127, 1854. (łac.).
7. G.E. Shelley. On some new Genera and Species of the Family Capitonidae. „Ibis”. Sixth Series. 1, s. 477, 1889. (ang.).
8. F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici; Verzeichniss der Vogel-Sammlung des Kgl. Oberamtmanns Ferdinand Heine. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1882–1890, s. 225. (niem.).
9. W.T. Blanford. On some Genera of Oriental Barbets. „Ibis”. Sixth Series. 5, s. 237, 1893. (ang.).
10. S. Müller. Aanteekeningen, over de natuurlijke gesteldheid van een gedeelte der westkust en binnenlanden van Sumatra; met bijvoeging van eenige waarnemingen en beschrijvingen van verscheidene , op dit, en andere Sunda – eilanden voorkomende dieren. „Tijdschrift voor Natuurlijke Geschiedenis en Physiologie”. 2, s. 339, 1835. (niderl.).
11. D.W.D.W. Winkler D.W.D.W., S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J. Lovette S.M. Billerman & I.J.S.M.B.& I.J., Asian Barbets (Megalaimidae), version 1.0, [w:] S.M.S.M. Billerman, B.K.B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI: 10.2173/bow.megala2.01 [dostęp 2020-10-07] (ang.).
12. The Key to Scientific Names ↓, Bucco [dostęp 2024-02-12].
13. The Key to Scientific Names ↓, Psilopogon [dostęp 2024-02-12].
14. The Key to Scientific Names ↓, Megalaima [dostęp 2024-02-12].
15. The Key to Scientific Names ↓, Buccotrogon [dostęp 2024-02-12].
16. The Key to Scientific Names ↓, Pseudobucco [dostęp 2024-02-12].
17. The Key to Scientific Names ↓, Chotorea [dostęp 2024-02-12].
18. G.R. Gray: Catalogue of the genera and subgenera of birds contained in the British Museum. London: The Trustees, 1855, s. 90. (ang.).
19. The Key to Scientific Names ↓, Cyanops [dostęp 2024-02-12].
20. The Key to Scientific Names ↓, Xantholaema [dostęp 2024-02-12].
21. The Key to Scientific Names ↓, Mezobucco [dostęp 2024-02-12].
22. The Key to Scientific Names ↓, Geniates [dostęp 2024-02-12].
23. The Key to Scientific Names ↓, Thereiceryx [dostęp 2024-02-12].
24. Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Megalaimini Blyth, 1852 (wersja: 2023-12-26). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-02-12].

Bibliografia

• The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).