Mariusz Walter

Mariusz Antoni Walter (ur. 4 stycznia 1937 we Lwowie^[1], zm. 13 grudnia 2022^[2] w Warszawie) – polski reportażysta, reżyser filmów dokumentalnych, pracownik naukowy, menedżer, producent, współwłaściciel Grupy ITI, założyciel telewizji TVN, przedsiębiorca. Od 1 stycznia 2013 do 2018 honorowy prezes Grupy ITI^[3][4][5].

Mariusz Walter

Mariusz Walter (2019)
Data i miejsce urodzenia	4 stycznia 1937 Lwów
Data i miejsce śmierci	13 grudnia 2022 Warszawa
Zawód	reżyser filmów dokumentalnych i programów telewizyjnych, dziennikarz, przedsiębiorca
Współmałżonek	Bożena Walter
Odznaczenia

Grób Mariusza Waltera na Cmentarzu Wilanowskim w Warszawie

Życiorys

Syn Marii z domu Kozłowskiej i Karola Waltera (1891–1940), sędziego we Lwowie, ofiary zbrodni katyńskiej^[6][7][8]. Miał brata Zygmunta (ur. ok. 1930) i siostrę Michalinę (ur. ok. 1934, po mężu Horst)^[9]. Siostrzeniec aktora i reżysera Janusza Warneckiego (właśc. Kozłowskiego)^[10][11]. Jako dziecko wraz z bliskimi uniknął aresztowania przez NKWD i deportacji w głąb ZSRR w 1940, a w 1944 przetrwał w stolicy powstanie warszawskie^[12]. Następnie przebywał w Pruszkowie i Sochaczewie, a tuż po wojnie trafił do Kasinki Małej, gdzie na krótko osiadł z rodziną^[13].

Ukończył naukę w technikum budowlanym w Krakowie^[14] i studia na Wydziale Sanitarnym Politechniki Śląskiej w Gliwicach, broniąc pracy dyplomowej pt. „Odsalanie słonych wód kopalnianych w kopalni Makoszowy”^[15]. Po studiach zamieszkał w Warszawie^[14].

Pracę w mediach rozpoczął w redakcji studenckiego radiowęzła w Gliwicach^[16]. Był radiowym sprawozdawcą sportowym^[16]. W latach 1963–1982 był dziennikarzem TVP. W latach 1967–1983 był członkiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej^[17][18]. Wchodził w skład egzekutywy Oddziałowej Organizacji Partyjnej w Komitecie Zakładowym PZPR przy Komitecie do spraw Radia i Telewizji^[19]. Był redaktorem naczelnym Redakcji Widowisk Publicystycznych i Form Dokumentalnych Studia-2 TVP w latach 1978–1982. Współtworzył program telewizyjny Turniej Miast. Był pomysłodawcą i twórcą pierwszego wielogodzinnego bloku programowego w historii polskiej telewizji – Studio 2.

Stworzył filmy dokumentalne: Powrót Eurydyki (1970), Autobus z napisem „Koniec” (1971) i Pierwszy. Szósty (1971). Wyreżyserował filmy: Prawo Archimedesa (1977), Scena zbiorowa ze świętym (1974), 28 minut jazzu i Papa (1973) oraz Gra o wszystko (1970).

Od 1973 wykładał w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi^[20]. W latach 1979–1984^[21] prowadził wykłady na Uniwersytecie Śląskim^[18].

W 1976 poznał Jana Wejcherta, z którym przez kolejne cztery lata organizował mecze pokazowe tenisisty Wojciecha Fibaka^[22]. Po odejściu z pracy w TVP w stanie wojennym^[23] planował założyć biuro turystyczne, ale Wejchert namówił go do pracy w jego przedsiębiorstwie Konsuprod – zajmował się w nim produkcją chipsów, reklamą i rynkiem wideo^[22]. W 1984 wraz z Wejchertem założył holding ITI (International Trading and Investment), który otrzymał koncesję od władz PRL na sprowadzanie sprzętu elektronicznego z zagranicy i dystrybucję w Polsce filmów na kasetach wideo. W 1997 stanął na czele telewizji TVN, której kierownictwo w 2001 przekazał synowi, Piotrowi.

W lutym 1983 Jerzy Urban zaproponował gen. Czesławowi Kiszczakowi utworzenie w ramach MSW PRL zespołu, który miał prowadzić czarną propagandę antysolidarnościową i kampanię na rzecz poprawy wizerunku służb podległych MSW w społeczeństwie; do takiego zespołu rekomendował Waltera, którego określił jako „najzdolniejszego redaktora telewizyjnego w Polsce, organizatora i koncepcjonistę”, „członka PZPR”, ale „raczej profesjonalistę niż polityka”^[24]. Koncepcja utworzenia zespołu została odrzucona przez MSW^[25]. Walter – według „Newsweeka” – nie wiedział o planach powstania tego organu.

Był członkiem Kapituły nagrody Polskiej Rady Biznesu.

Życie prywatne

Kaplica na cmentarzu w Wilanowie, miejsce spoczynku prochów Mariusza Waltera^[26]

Był mężem dziennikarki i długoletniej spikerki TVP w okresie PRL, Bożeny, ojcem producentki Sandry Nowak oraz producenta filmowego Piotra Waltera. Został pochowany 21 grudnia 2022 na cmentarzu w Wilanowie^[27].

Miejsce na liście najbogatszych Polaków tygodnika „Wprost”

• 2013 – miejsce 34. (850 mln zł)
• 2012 – miejsce 33. (750 mln zł)
• 2011 – miejsce 28. (850 mln zł)
• 2009 – miejsce 44. (510 mln zł)
• 2008 – miejsce 27. (1200 mln zł)
• 2007 – miejsce 22. (1200 mln zł)
• 2006 – miejsce 16. (1000 mln zł)
• 2005 – miejsce 29. (500 mln zł)
• 2004 – miejsce 34. (450 mln zł)

Źródło: Wprost^[28].

Nagrody

• Jego film Pierwszy. Szósty zdobył nagrodę Miasta Wenecji w kategorii „Dokument” podczas Prix Italia – 1971
• Film dokumentalny Autobus z napisem „Koniec” Cortina d’Ampezzo (Międzynarodowy Festiwal Filmów Sportowych) Puchar Miasta Cortina d’Ampezzo w dziale Filmów Telewizyjnych (XXVIII Festiwal)^[29]
• 3-krotny Laureat Brązowego Lajkonika
• SuperWiktor – 1996
• Nagroda „Gwiazda Telewizji Polskiej” wręczona z okazji 50-lecia TVP „za nowatorskie programy telewizyjne, stworzenie nowej jakości w rozrywce i publicystyce telewizyjnej” – 2002
• Laureat Nagrody Specjalnej Zarządu Konfederacji Lewiatan, przyznawanej osobom wybitnie zasłużonym na polu kultury, polityki, nauki, życia publicznego i gospodarki – 2012^[30].

Odznaczenia

Postanowieniem Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego z 7 listopada 2001, „za wybitne zasługi w działalności telewizyjnej” został odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[31].

Upamiętnienie

W 2023 jego żona Bożena Walter zainicjowała rodzinną Fundację im. Bożeny i Mariusza Walterów, która od 2024 przyznaje nagrody imienia Mariusza Waltera dla twórców mediów tworzących wartościowe treści^[32].