Marcin Wolski

Marcin Jerzy Wolski (ur. 22 lipca 1947 w Łodzi) – polski pisarz, dziennikarz i satyryk, były wiceprezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich^[1] i były prezes oddziału warszawskiego^[2]. Od 2006 do 2007 dyrektor Programu I Polskiego Radia. Od 2016 do 2017 dyrektor TVP2.

Marcin Wolski

Marcin Wolski (2011)
Imię i nazwisko	Marcin Jerzy Wolski
Data i miejsce urodzenia	22 lipca 1947 Łódź
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	powieść fantastyczna, satyra
Ważne dzieła
Agent Dołu
Odznaczenia

Życiorys

W 1972 ukończył studia historyczne na Uniwersytecie Warszawskim, pracę magisterską Polski październik 1956 roku w świetle prasy francuskiej napisał pod kierunkiem Rafała Gerbera^[3]. Debiutował w 1966 w piśmie „Szpilki”. Publikował również w „Żołnierzu Wolności”, organie propagandowym Ludowego Wojska Polskiego, m.in. szopkę noworoczną krytykującą państwa Zachodu i Izrael w związku z wojną sześciodniową^[4].

Przez wiele lat współpracował z Programem 3 Polskiego Radia, gdzie od 1973 do 7 grudnia 1981 prezentowana była audycja satyryczna 60 minut na godzinę (kolejne wydanie miało zostać nadane 13 grudnia). W latach 1989–2009 tworzył cotygodniową audycję ZSYP w Programie 1. Polskiego Radia. Większość napisanych przez Marcina Wolskiego tekstów doczekało się realizacji w postaci skeczy i cyklicznych słuchowisk radiowych. Najbardziej znane słuchowiska napisane przez niego to Laboratorium nr 8, Świnka oraz Matriarchat. W latach 1991–1993 był współautorem popularnego programu Polskie zoo, później także szopek noworocznych, przedstawiających w krzywym zwierciadle polską scenę polityczną. Opowiadanie Świnka stało się kanwą scenariusza polskiego filmu fabularnego z 1990 o tym samym tytule. W pomyśle na film Seksmisja można zauważyć związki z Matriarchatem Marcina Wolskiego.

W latach 1975–1981 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, od 1980 był sekretarzem Podstawowej Organizacji Partyjnej Programu III PR^[5]. Podczas stanu wojennego zwolniony z pracy z zakazem zatrudnienia w mediach, jednak jego skecze i słuchowiska regularnie pojawiały się w audycji Powtórka z rozrywki. Twórca opozycyjnego kabaretu objazdowego.

W latach 1993–1995 był członkiem Rady ds. Mediów przy prezydencie Lechu Wałęsie. W 2005 wszedł w skład Honorowego Komitetu Poparcia Lecha Kaczyńskiego w wyborach prezydenckich.

Od 21 lipca 2006 do 18 kwietnia 2007 był dyrektorem Programu I Polskiego Radia.

Marcin Wolski był – wspólnie z Antonim Krauzem – współautorem scenariusza filmu fabularnego Smoleńsk^[6], poświęconego katastrofie smoleńskiej^[7].

Od maja 2013 do 2015 prowadził magazyn satyryczny Tydzień do rymu na antenie stacji Telewizja Republika^[8].

Jest stałym felietonistą w „Gazecie Polskiej”. Pisał felietony do „Wprost” i Tygodnika Solidarność. W latach 2013–2023 był publicystą tygodnika „Do Rzeczy”^[9]. Jest członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich^[10] i Stowarzyszenia Wolnego Słowa. Wszedł w skład rady fundacji Klubu Ronina^[11] oraz rady Reduty Dobrego Imienia – Polskiej Ligi przeciw Zniesławieniom^[12].

Od kwietnia 2016 do 19 grudnia 2023 był szefem redakcji oraz jednym z prowadzących programu publicystyczno–satyrycznego W tyle wizji, emitowanego na kanale TVP Info^[13][14]. 11 lipca 2016 został dyrektorem TVP2^[15]. Funkcję tę sprawował do końca grudnia 2017^[16][17]. Od kwietnia do 30 listopada 2018 pełnił funkcję dyrektora agencji kreacji rozrywki Telewizji Polskiej^[18]. W latach 2018–2023 był doradcą zarządu tej instytucji^[18][19].

Prowadzi natomiast swój własny kanał w serwisie YouTube. W kwietniu 2024, pomimo swoich wcześniejszych zapowiedzi^[20] nawiązał stałą współpracę z kanałem telewizyjnym TVMN (Telewizja Media Narodowe), gdzie do listopada tego samego roku były emitowane premierowo, raz w tygodniu jego autorskie felietony w cyklu Marcin Wolski przedstawia^[21].

W 2024 wszedł w skład Obywatelskiego Komitetu Poparcia Kandydata na Urząd Prezydenta RP dr. Karola Nawrockiego^[22], a w styczniu 2025 został koordynatorem utworzonego w ramach tego komitetu zespołu ds. kultury^[23].

Poglądy

Podczas spotkania w Klubie Ronina, w dniu 16 października 2023 wykluczył możliwość współpracy z jakąkolwiek stacją telewizyjną i radiową. Zaznaczył jednak, że nadal pozostaje centroprawicowym konserwatystą. Swoją pracę w Telewizji Polskiej w latach 2016-2023 podsumował zdaniem, nawiązującym do medialnej propagandy lat 70. w Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej^{[24][25][26][27][20]}:

Mówię to jako współwinny: stworzyliśmy propagandę na gorszym poziomie niż lata siedemdziesiąte. (...) Zwyciężyła logika walki, logika stalinowska: kto nie jest z nami, jest przeciw nam.

Kilka dni później, 20 października wydał oświadczenie opublikowane w Gazecie Polskiej Codziennie, w którym przeprosił za wypowiedziane na tym spotkaniu niektóre opinie, a zwłaszcza za powyższe słowa^[28]:

Przepraszam, jeśli moja emocjonalna wypowiedź w Klubie Ronina kogoś obraziła, skrzywdziła lub zraniła! Zwłaszcza gdy chodzi o kolegów - pracowitych, odważnych, wybitnych. (...) Jeśli ktoś z Szanownych Czytelników też poczuł się urażony, serdecznie przepraszam.

Tłumaczył też wielokrotnie, że przekaz Telewizji Polskiej w aspekcie społeczno-politycznym w latach 2016-2023 był zbyt ostry, nastawiony na walkę i kierowany głównie do "betonowego elektoratu" PiS-u. Przyznał także, że nie wycofuje się ze swoich stwierdzeń o propagandzie TVP w tych czasach, ale nie powinien wyrażać ich w tak ostry sposób i mierzyć wszystkich jedną miarą, gdyż część dziennikarzy pracowała w tym czasie dla tego medium rzetelnie i uczciwie^[29][30].

Życie prywatne

Ojcem Marcina Wolskiego był Jerzy Wolski (1901–1974) – adwokat, żołnierz, zaś braćmi jego ojca:

• Stanisław Wolski – harcerz i żołnierz odznaczony Virtuti Militari,
• Stefan Wolski – żołnierz, więziony w więzieniu stalinowskim,
• Zbigniew Wolski (ur. 1907) – działacz konspiracji antyhitlerowskiej i ofiara Auschwitz.

Dziadkiem ze strony ojca był działacz Związku Ludowo-Narodowego, przewodniczący Społecznej Rady Obrony Miasta Biłgoraja i burmistrza Biłgoraja – Franciszek Wolski (1868–1931), natomiast babką – Stanisława z domu Ereth – działaczka Organizacji Kobiet Narodowych w Biłgoraju^[31].

Matką Marcina Wolskiego była Krystyna z domu Karczewska, II voto Żytyńska (1920–1993) – dziennikarka i sportsmenka. Jej ojcem był Tadeusz Karczewski (1888–1949) – uczestnik bitwy Warszawskiej, zaś matką Kazimiera Karczewska^[31].

Marcin Wolski jest także podróżnikiem. Zwiedził ponad 100 krajów świata. W roku 2020 ukazała się jego książka pt. W 80 podroży dookoła świata, w której opisuje swoje podróże i wrażenia ze spotkań z innymi kulturami^[32].

Odznaczenia i nagrody

Otrzymał wiele nagród za teksty satyryczne, a także był trzykrotnie nominowany do Nagrody im. Janusza A. Zajdla za satyryczne utwory fantastycznonaukowe.

W 2006 prezydent Lech Kaczyński odznaczył Marcina Wolskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski^[33].

20 maja 2009 z rąk ministra kultury i dziedzictwa narodowego Bogdana Zdrojewskiego odebrał Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[34].

Twórczość

Cykle

Pies w studni

• Pies w studni (SuperNowa, 2000, ISBN 83-7054-140-2)
• Rekonkwista (SuperNowa, 2001, ISBN 83-7054-148-8)
• Wilk w owczarni (Zysk i S-ka, 2010, ISBN 978-83-7506-636-4)

Antybaśnie

• Antybaśnie – tomik z wolszczyzną (Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1991, ISBN 83-212-0616-6)
• Powrót do antybaśni (Wydawnictwo Zebra, 1993, ISBN 83-85076-24-6)

Wydania rozszerzone:

• Antybaśnie z 1001 dnia (SuperNowa, 2004, ISBN 83-7054-162-3)^[35]
• Włóczędzy czasoprzestrzeni (SuperNowa, 2005, ISBN 83-7054-169-0)^[36]

Trylogia optymistyczna

• Nieprawe łoże (Wydawnictwo Fronda 2006, ISBN 83-60335-80-X, Zysk i S-ka 2007, ISBN 978-83-7506-189-5)
• Noblista (Zysk i S-ka 2008, ISBN 978-83-7506-165-9)
• Kaprys historii (Zysk i S-ka 2009, ISBN 978-83-7506-355-4)

Igor Rykow

• 7:27 do Smoleńska (Zysk i S-ka, 2014, ISBN 978-83-7785-407-5)
• Dzień zapłaty (Zysk i S-ka, 2015, ISBN 978-83-7785-58-36)
• Powrót Almanzora (Zysk i S-ka 2017, ISBN 978-83-8116-101-5)

Podróżnicze

• W 80 podróży dookoła świata (Wydawnictwo Biały Kruk, 2020, ISBN 978-83-7553-295-I)

Powieści

• Laboratorium nr 8 (w antologii Rok 3978, KAW, 1980, wznowione w zbiorze The Bestiarium)
• Numer (KAW, 1982, wznowiony w zbiorze The Bestiarium)
• Agent dołu (Wydawnictwo Literackie, 1988)
• Piąty odcień zieleni (CIA-Books, 1991)
• Bogowie jak ludzie (KAW, 1991, wznowienie: Solaris, 2004, ISBN 83-89951-03-7)
• Krawędź snu (SuperNowa, 1996, ISBN 83-7054-104-6)
• Agent dołu. Diabelska dogrywka (SuperNowa, 1996, ISBN 83-7054-097-X) – wznowienie z dodatkowym rozdziałem pt. Diabelska dogrywka
• Według św. Malachiasza (SuperNowa, 1999, ISBN 83-7054-128-3)
• Alterland (WAB, 2003, ISBN 83-89291-18-5, WAB, 2005, ISBN 83-7414-091-7)
• Ekspiacja (WAB, 2004, ISBN 83-7414-023-2)
• Miejsce dla dwojga (WAB, 2005, ISBN 83-7414-083-6)
• Zamach na Polskę (Solaris, 2005, ISBN 83-89951-27-4)
• Klucz do Apokalipsy (Wydawnictwo Albatros 2007, ISBN 978-83-7359-446-3)
• EuroDżihad (Zysk i S-ka 2008, ISBN 978-83-7506-234-2)
• Agent dołu. Czarci pomiot (SuperNowa 2009, ISBN 978-83-7578-019-2) – kolejne wznowienie Agenta dołu wraz z dodatkowymi rozdziałami Diabelska dogrywka, Agent góry i Czarci pomiot
• Drugie życie (Zysk i S-ka 2009, ISBN 978-83-7506-421-6)
• Wallenrod (Narodowe Centrum Kultury 2010, ISBN 978-83-61587-15-6) oraz (Zysk i S-ka 2012, ISBN 978-83-7785-114-2)
• Ciemna strona lustra (Centrum Myśli Jana Pawła II 2010, ISBN 978-83-60853-01-6)
• Cud nad Wisłą (Czerwone i Czarne 2010, ISBN 978-83-7700-007-6)
• Jedna przegrana bitwa (Narodowe Centrum Kultury 2010, ISBN 978-83-61587-31-6)
• 13 Gabinet (Czerwone i Czarne 2011, ISBN 978-83-7700-018-2)
• Ewangelia według Heroda (M Wydawnictwo 2011, ISBN 978-83-7595-356-5)
• Doktor Styks (Zysk i S-ka 2011, ISBN 978-83-7506-879-5)
• Skecz zwany morderstwem (Zysk i S-ka 2012, ISBN 978-83-7785-020-6)
• Post-Polonia (M Wydawnictwo 2012, ISBN 978-83-7595-456-2)
• Mocarstwo (Zysk i S-ka 2012, ISBN 978-83-7785-117-3) – bezpośrednia kontynuacja losów bohaterów Wallenroda
• Prezydent von Dyzma (Zysk i S-ka 2013, ISBN 978-83-7785-220-0) – luźna kontynuacja Kariery Nikodema Dyzmy Tadeusza Dołęgi-Mostowicza
• Sodoma (Zysk i S-ka, 2014, ISBN 978-83-7785-58-29)
• Ciemna brama (Zysk i S-ka, 2016, ISBN 978-83-7785-89-81)
• Powtórka z rozgrywki (Zysk i S-ka, 2020, ISBN 978-83-8116-839-7)^[37]
• Siostrzyczki (Miejska Biblioteka Publiczna w Lesznie, 2022, ISBN 978-83-61681-38-0)
• Wariant Lotaryński (Miejska Biblioteka Publiczna w Lesznie, 2023, ISBN 9788361681465)

Zbiory opowiadań i nowele

• 60 minut na godzinę (Nasza Księgarnia, 1978, ISBN 83-10-08951-1, wznowione w zbiorze Wolski w shortach (1))
  • Żółw
  • Z lotu ptaka
  • Siła woli
  • Takie buty
  • Fotografia
  • Taksówka o północy
  • Płetwy
  • Muza
  • F.A.
• Enklawa. Neomatriarchat. Świnka (1982, wznowione w zbiorze The Bestiarium)
• Z przymrużeniem ucha. Tomik z wolszczyzną (1984, wznowione w zbiorze Wolski w shortach (1))
  • Jeden dzień
  • Epizod
  • Zimny warsztat
  • Zadziwiający przypadek fascynacji
  • Problem malarski
  • Urojenie
  • Zbrodniarz
  • Odżywka
  • Świadek koronny
  • Apokalipsa
  • Telefon
  • Wiem wszystko
  • Z pamiętnika młodego inżyniera
  • Szansa
  • Loteria
  • Szczepionka
  • Pies, przyjaciel człowieka
  • Labirynt
• Tragedia „Nimfy 8” (w cyklu Stało się jutro, cz. 30, Nasza Księgarnia, 1987, ISBN 83-10-08951-1, wznowione w zbiorze Wolski w shortach (1))
  • Konfrontacja
  • Tragedia „Nimfy 8”
  • Matryca
  • Ludzie-Ryby
  • Przezorność
  • Masa krytyczna
  • Eksponat
  • Przestępstwo i wyrok
  • Wariant autorski
  • Mam prośbę, Jack...
  • Trzecia planeta
• Klan Szwendałów (DAGA, 1991, ISBN 83-900201-0-6, M. Wolski i A. Zaorski jako „Marta Blask”)
• Książeczka bez nabożeństwa czyli porady dla nieśmiałych cnotliwych i leniwych (Replay, 1993, ISBN 83-85917-02-0)
• Noc bezprawia oraz inne szalone opowieści (SuperNowa, 1997, ISBN 83-7054-117-8)
  • Wideo Pana Boga
  • Na żywo
  • Dzień bezmięsny
  • Korektura
  • Poprawka z cudu
  • Noc bezprawia
• Kabaret Nadredaktora (wybór najlepszych piosenek i tekstów kabaretowych, Nowy Świat, 2001)
• The Bestarium (Solaris 2002, ISBN 83-88431-35-8)
  • Świnka
  • Matriarchat
  • Laboratorium nr 8
  • Numer
• Trzecia Najśmieszniejsza Kabaretu Nadredaktora cz. II (Nowy Świat, 2003)
• Marcin Wolski w shortach (1): Kwadratura trójkąta (Solaris, 2003, ISBN 83-88431-73-0)
  • Opowiadania ze zbioru 60 minut na godzinę
  • Opowiadania ze zbioru Z przymrużeniem ucha. Tomik z wolszczyzną
  • Opowiadania ze zbioru Tragedia „Nimfy 8”
  • Kwadratura trójkąta
• Marcin Wolski w shortach (2): Enklawa (Solaris, 2004, ISBN 83-88431-83-8)
  • Enklawa
  • Baśnie dla bezsennych:
    • Omdlenie
    • Budka nr 7
    • Etyka zawodowa
    • Jedna z lepiej przeprowadzonych akcji
    • Największe zdarzenie od czasów Adama
    • Hobbysta
  • Party
  • Horrory na późne wieczory:
    • Alternatywa
    • Adventure Explorer
    • Operacja Herod
    • Łapiszcze
    • Wirus
    • Dom specyficznej troski
    • Aktywacja
    • Za nic