Manoao colensoi

Manoao colensoi – gatunek drzew z rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae). Reprezentuje monotypowy rodzaj Manoao Molloy. Jest endemitem Nowej Zelandii, gdzie występuje na obu największych wyspach: Północnej i Południowej, ale tylko na obszarach o wysokiej ilości opadów średniorocznych, np. na Wyspie Południowej głównie w regionie West Coast i okolicy jeziora Te Anau, brak go zupełnie we wschodniej części tej wyspy i na dużych obszarach Wyspy Północnej^[4][5][6]. Rośnie w lasach na nizinach i w górach w miejscach bagnistych, na glebach kwaśnych i ubogich, rozprzestrzenia się za pomocą nasion, ale także wegetatywnie, tworząc pędy podziemne^[4][6]. Nasiona rozprzestrzeniane są przez ptaki^[6].

Manoao colensoi

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	nagonasienne
Klasa	iglaste
Rząd	araukariowce
Rodzina	zastrzalinowate
Rodzaj	Manoao
Gatunek	Manoao colensoi
Nazwa systematyczna
Manoao colensoi (Hook.) Molloy New Zealand J. Bot. 33: 196 (1995)[3]
Synonimy
Dacrydium colensoi Hook. Dacrydium westlandicum Kirk Lagarostrobos colensoi (Hook.) Quinn Lepidothamnus colensoi (Hook.) de Laub.[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski

Gatunek był ceniony, zarówno przez przybyłych na Nową Zelandię Europejczyków, jak i wcześniej już Maorysów, jako źródło bardzo trwałego drewna^[6].

Ponieważ gatunek występuje lokalnie pospolicie, wiele jego siedlisk podlega ochronie, a główne zagrożenie tj. wylesienia i eksploatacja naturalnych lasów zostały powstrzymane – uznawany jest za niezagrożony (na czerwonej liście IUCN ma kategorię gatunku najmniejszej troski – LC)^[4].

Morfologia

Pęd z szyszkami

Pokrój

Rośnie krzaczasto, tworząc liczne, prosto wzniesione pędy oraz jako drzewo o pojedynczym pniu i stożkowatej koronie, osiągając do 10, rzadziej 20 m wysokości i do 1 m średnicy pnia. Tworzy też pędy podziemne, z których tworzą się prosto wzniesione odrosty^[6].

Liście

Na starszych pędach łuskowate, rombowate z kilem wzdłuż grzbietu, o długości 3 mm i szerokości 1 mm, wyrastające gęsto, skrętolegle, przytulone do pędu, u nasady zbiegające. Liście są bardzo długowieczne, starsze nieco drewnieją i brązowieją. Na pędach młodocianych liście są także skrętoległe, ale mają kształt szydlasty, osiągają długość do 5–10 mm, są dwustronnie spłaszczone, u nasady są zbiegające^[6].

Organy generatywne

Rośliny dwupienne, ale w trakcie rozwoju mogą zmieniać płeć. Szyszki męskie powstają pojedynczo lub parami na szczytach ulistnionych gałązek. Składają się z maksymalnie 12 sporofili, każdy z dwoma woreczkami pyłkowymi. Strobile żeńskie wyrastają pojedynczo, także na końcach pędów, są zwykle wzniesione, składają się z 2–4 łusek łyżeczkowatego kształtu, mniej lub bardziej rozchylonych, z zalążkiem na powierzchni doosiowej. Na szczycie szyszki znajdują się łuski zredukowane i sterylne^[6].

Nasiona

W jednej szyszce powstaje ich od 1 do 3, są wzniesione, podługowate, na przekroju okrągłe, osiągają rozmiar 3,5 × 2,5 mm. Łupina nasienna jest kreskowana, fioletowa do czarnej z sinawym nalotem. Nasiona otacza u dołu asymetryczna, mięsista, żółtozielona osnówka^[6].

Systematyka

Gatunek reprezentuje monotypowy rodzaj Manoao Molloy, New Zealand J. Bot. 33: 196 (1995) z rodziny zastrzalinowatych (Podocarpaceae). Początkowo, w 1845 opisany został przez Williama Jacksona Hookera jako jeden z wielu gatunków z szeroko wówczas ujmowanego rodzaju obłuszyn Dacrydium. W 1982 gatunek ten włączony został, jako Lagarostrobos colensoi, do rodzaju Lagarostrobos. W 1995 przeniesiony został do własnego rodzaju^[6].