Lockheed U-2 - Wikiwand

Lockheed U-2 – amerykański wysokościowy samolot rozpoznawczy zbudowany na zamówienie CIA, lecz użytkowany również przez USAF i NASA. Samolot otrzymał nieoficjalny przydomek „Dragon Lady”.

Szybkie fakty Państwo, Producent ...

U-2R lub TR-1

Lockheed U-2 Dragon Lady

Dane podstawowe

Producent

Typ

Załoga

Historia

Data oblotu

1 sierpnia 1955

Liczba egz.

Dane techniczne

Napęd

Jeden silnik turboodrzutowy Pratt & Whitney J75-P-13B

Wymiary

Rozpiętość

30,9 m

Długość

19,2 m

Wysokość

4,8 m

Powierzchnia nośna

92,9 m²

Masa

Użyteczna

6800 kg

Startowa

18 600 kg

Osiągi

Prędkość maks.

821 km/h

Pułap

27 400 m

Zasięg

5633 km

Dane operacyjne

Uzbrojenie

Brak

Liczba miejsc

Użytkownicy

USAF, NASA

Rzuty

Multimedia w Wikimedia Commons

Zamknij

Konstrukcja

Podsumowanie

Perspektywa

Stratosferyczny jednosilnikowy odrzutowy samolot rozpoznawczy o konstrukcji półskorupowej wykonanej z duraluminium, z charakterystycznymi skrzydłami o dużej rozpiętości i dużym wydłużeniu, nadającymi samolotowi własności lotne szybowca. Kabina z fotelem wyrzucanym (tylko późniejsze wersje) hermetyzowana częściowo (zapewniająca na dużych wysokościach ciśnienie odpowiadające ciśnieniu atmosferycznemu na wysokości 8800 m n.p.m.) wymaga noszenia przez pilota całkowicie ciśnieniowego kombinezonu, zbliżonego konstrukcyjnie do skafandrów astronautów (model S1034 produkcji David Clark Company).

Na godzinę przed startem, a potem w ciągu całego lotu pilot oddycha powietrzem z wyższym niż normalnie stężeniem tlenu, co ma obniżyć zawartość azotu we krwi, zwiększyć jej wysycenie tlenem i zredukować następstwa hipoksemii w wyniku ewentualnej dekompresji na znacznej wysokości.

Na pokładzie znajdują się urządzenia radiolokacyjne i fotograficzne umożliwiające obserwację obiektów położonych do 480 km w bok od samolotu. Wiele urządzeń znajduje się w stałych zasobnikach w skrzydłach. Podwozie jednotorowe chowane, z odrzucanymi po starcie podpórkami pod skrzydłami.

W latających obecnie wersjach sukcesywnie do roku 1998 modernizowano napęd poprzez wymianę na lżejsze i oszczędniejsze jednostki General Electric F-118-101, zapewniające jednocześnie większą siłę ciągu.

Modernizacji poddano również awionikę, wyposażenie kokpitu i urządzenia elektroniczne (m.in. samolot wyposażono w nowoczesny system radarowy Raytheon ASARS-2).

Przebieg służby

Podsumowanie

Perspektywa

Wiadomo, że U-2 latały z misjami rozpoznawczymi nad terytorium ZSRR, Chin, Kuby i innych państw bloku wschodniego. Wykryły one m.in. istnienie kosmodromu Bajkonur (5 sierpnia 1957) oraz stanowiska rakiet SS-4 podczas kryzysu kubańskiego (14 października 1962). W trakcie jednej z tych misji zginął major Rudolf Anderson zestrzelony nad Kubą.

Nazwę U-2 świat poznał wkrótce po 1 maja 1960 roku, kiedy to radzieckie rakiety przeciwlotnicze S-75 zestrzeliły samolot pilotowany przez Francisa Gary’ego Powersa w pobliżu Swierdłowska (obecnie Jekaterynburg). Ze względu na stratosferyczną wysokość lotu (i brak bojowych testów rakiet) do jego zniszczenia konieczne było wystrzelenie aż czternastu rakiet S-75 (wiązało się to z dekonspiracją ich osiągów, które skrzętnie ukrywano)^{[potrzebny przypis]}. W zwalczaniu U-2 uczestniczyły także 2 samoloty myśliwskie MiG-19. Jeden z nich, pilotowany przez por. S. Safranowa, został zestrzelony na skutek błędu obsługi naziemnej stacji radiolokacyjnej (pilot poległ). Pilot drugiej maszyny, zdołał uniknąć trafienia gwałtownie nurkując.

W latach 1960–1968, w ramach tajnego programu, samoloty U-2 startujące z Tajwanu, należące do Sił Powietrznych Republiki Chińskiej, wykonały 102 loty zwiadowcze nad komunistycznymi Chinami ze stratą pięciu samolotów.

W 1969 roku rozpoczęto próby używania samolotów tego typu z lotniskowców i 21 listopada 1960 roku U-2R lądował i startował po raz pierwszy z lotniskowca „America”. Miały one doprowadzić do skonstruowania wariantu patrolowego wyposażonego w radar i pociski przeciwokrętowe AGM-53 Condor, do wykrywania i zwalczenia radzieckich nosicieli rakiet. Program prób EP-X zakończono w 1975 roku, rezygnując z tej modyfikacji oraz rozwoju pocisku, gdyż wprowadzono nowe okręty podwodne, wystrzeliwujące rakiety spod wody, a użycie tak dużych samolotów na lotniskowcach było niepraktyczne^[1].

Samolot miał służyć w wojskach lotniczych Stanów Zjednoczonych początkowo do 2012, a następnie do 2014 roku^[2]. Ze względu na problemy z wprowadzaniem bezzałogowych aparatów latających Northrop Grumman RQ-4 Global Hawk i rosnące koszty programu, moment wycofania U-2 ze służby wielokrotnie przesuwano w czasie. Obecnie planowane jest zastąpienie U-2 nie zupełnie innym typem statku powietrznego, ale samolotem bezzałogowym opartym w dużym stopniu na konstrukcji samego U-2S (zachowane mają być między innymi silniki General Electric F118) z pewną liczbą części zaczerpniętą z RQ-4^[3]. Nowa maszyna, wstępnie oznaczona TR-X, ma być gotowa w 2025 roku^[4], jednak ostatecznej daty wycofania U-2 ze służby wciąż nie ustalono^[5].

Historia rozwoju i wersje

Jednomiejscowy prototyp z silnikiem Pratt&Whitney J57-P-37 oblatano 1 sierpnia 1955 roku.
U-2A – pierwsza, jednomiejscowa wersja produkcyjna z silnikiem Pratt&Whitney J57-P-31 o ciągu 57,85 kN. Korzystało z nich zarówno CIA jak i USAF.
U-2B – modyfikacja należących do CIA U-2A polegająca m.in. na dodaniu fotela katapultowego i wymianie silnika na Pratt&Whitney J75-P-13A o ciągu 66,75 kN.
WU-2A – przeróbka pięciu samolotów U-2A należących do USAF na maszyny meteorologiczne, służące do pobierania próbek powietrza na dużych wysokościach.
U-2C – przeróbka wszystkich U-2A należących do USAF polegająca na wymianie silnika na Pratt&Whitney J75-P-13B o ciągu 75,57 kN i związanym z tym powiększeniu wlotów powietrza znajdujących się przy kadłubie dokonana w 1966.
U-2D – pięć ostatnich z pierwszej serii samolotów dla USAF. Jest to wersja przeznaczona do pomiarów telemetrycznych w czasie prób pocisków rakietowych.
U-2CT – dwumiejscowa wersja treningowa USAF. Powstały dwa takie samoloty przerobione z jednego U-2C w 1973 i jednego U-2D w 1975.
U-2E – modernizacja 18 należących do CIA U-2A i U-2B identyczna z U-2D.
U-2R – jednomiejscowe rozwinięcie U-2A dla USAF i CIA z 28 sierpnia 1967. Samoloty należące do USAF i stacjonujące w Europie otrzymały na prośbę sojuszników mniej „szpiegowskie” oznaczenie TR-1A (od ang. Tactical Reconnaissance – „rozpoznanie taktyczne”) jednak po 1989 roku wrócono do oznaczenia U-2R.
ER-2 – wersja U-2R dla NASA pozbawiona urządzeń wojskowych, wykorzystywana m.in. do badań geologicznych .
TR-1B – dwumiejscowa wersja treningowa TR-1. Po 1989 przemianowana na TU-2R.
U-2S – modernizacja U-2R polegająca na wymianie silnika na General Electric F118-GE-101 o ciągu 84,5 kN oraz unowocześnieniu urządzeń elektronicznych. Wersję oblatano 23 maja 1989.
TU-2S – dwumiejscowa wersja treningowa U-2S.

Zobacz też

Przypisy

[1]
E.F. Rybak, J. Gruszczyński. Wielkie samoloty na lotniskowcach US Navy. „Morza, Statki i Okręty”. 4′00. V (23), s. 32-33, lipiec-sierpień 2000. Magnum-X.
[2]
John A. Tirpak. 12 Miles High, Changing Course. „AIR FORCE Magazine”, s. 32, luty 2009. (ang.).
[3]
Łukasz Golowanow: TR-X będzie kosztował prawie 4 miliardy dolarów. Konflikty.pl, 16 marca 2016.
[4]
Łukasz Golowanow: Czy tak będzie wyglądał następca U-2?. Konflikty.pl, 16 września 2015.
[5]
Nowy program modernizacji U-2 bardziej prawdopodobny.

Kontrola autorytatywna (rodzina statków powietrznych):

Encyklopedie internetowe:

SNL: U-2
DSDE: U-2

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.

Wikiwand for Chrome

Wikiwand for Edge

Wikiwand for Firefox

Konstrukcja

Podsumowanie

Perspektywa

Modernizacji poddano również awionikę, wyposażenie kokpitu i urządzenia elektroniczne (m.in. samolot wyposażono w nowoczesny system radarowy Raytheon ASARS-2).

Przebieg służby

Podsumowanie

Perspektywa

Historia rozwoju i wersje

Jednomiejscowy prototyp z silnikiem Pratt&Whitney J57-P-37 oblatano 1 sierpnia 1955 roku.
U-2A – pierwsza, jednomiejscowa wersja produkcyjna z silnikiem Pratt&Whitney J57-P-31 o ciągu 57,85 kN. Korzystało z nich zarówno CIA jak i USAF.
U-2B – modyfikacja należących do CIA U-2A polegająca m.in. na dodaniu fotela katapultowego i wymianie silnika na Pratt&Whitney J75-P-13A o ciągu 66,75 kN.
WU-2A – przeróbka pięciu samolotów U-2A należących do USAF na maszyny meteorologiczne, służące do pobierania próbek powietrza na dużych wysokościach.
U-2C – przeróbka wszystkich U-2A należących do USAF polegająca na wymianie silnika na Pratt&Whitney J75-P-13B o ciągu 75,57 kN i związanym z tym powiększeniu wlotów powietrza znajdujących się przy kadłubie dokonana w 1966.
U-2D – pięć ostatnich z pierwszej serii samolotów dla USAF. Jest to wersja przeznaczona do pomiarów telemetrycznych w czasie prób pocisków rakietowych.
U-2CT – dwumiejscowa wersja treningowa USAF. Powstały dwa takie samoloty przerobione z jednego U-2C w 1973 i jednego U-2D w 1975.
U-2E – modernizacja 18 należących do CIA U-2A i U-2B identyczna z U-2D.
U-2R – jednomiejscowe rozwinięcie U-2A dla USAF i CIA z 28 sierpnia 1967. Samoloty należące do USAF i stacjonujące w Europie otrzymały na prośbę sojuszników mniej „szpiegowskie” oznaczenie TR-1A (od ang. Tactical Reconnaissance – „rozpoznanie taktyczne”) jednak po 1989 roku wrócono do oznaczenia U-2R.
ER-2 – wersja U-2R dla NASA pozbawiona urządzeń wojskowych, wykorzystywana m.in. do badań geologicznych .
TR-1B – dwumiejscowa wersja treningowa TR-1. Po 1989 przemianowana na TU-2R.
U-2S – modernizacja U-2R polegająca na wymianie silnika na General Electric F118-GE-101 o ciągu 84,5 kN oraz unowocześnieniu urządzeń elektronicznych. Wersję oblatano 23 maja 1989.
TU-2S – dwumiejscowa wersja treningowa U-2S.

Przypisy

[1]
E.F. Rybak, J. Gruszczyński. Wielkie samoloty na lotniskowcach US Navy. „Morza, Statki i Okręty”. 4′00. V (23), s. 32-33, lipiec-sierpień 2000. Magnum-X.
[2]
John A. Tirpak. 12 Miles High, Changing Course. „AIR FORCE Magazine”, s. 32, luty 2009. (ang.).
[3]
Łukasz Golowanow: TR-X będzie kosztował prawie 4 miliardy dolarów. Konflikty.pl, 16 marca 2016.
[4]
Łukasz Golowanow: Czy tak będzie wyglądał następca U-2?. Konflikty.pl, 16 września 2015.
[5]
Nowy program modernizacji U-2 bardziej prawdopodobny.

Kontrola autorytatywna (rodzina statków powietrznych):

Encyklopedie internetowe:

SNL: U-2
DSDE: U-2