Lilak

Lilak
	; Lilak pospolity
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	oliwkowate
Rodzaj	lilak
	Nazwa systematyczna
	Syringa L.; Sp. Pl. 9. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Syringa vulgaris L.
Synonimy
	Busbeckia Hécart; Ligustrina Rupr.; Lilac Mill.; Liliacum Renault;
	Busbeckia Hécart; Ligustrina Rupr.; Lilac Mill.; Liliacum Renault;
	Homonimy
	Syringa P. Miller = Philadelphus Linnaeus
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Lilak (Syringa L.) – rodzaj roślin z rodziny oliwkowatych. Rodzaj liczy w zależności od ujęcia od 12^[3] do ok. 30 gatunków^[5]. Rośliny te występują w południowej i wschodniej Azji (od Afganistanu po Japonię, głównie w Chinach) oraz w południowo-wschodniej Europie (dwa gatunki – lilak pospolity S. vulgaris i lilak Josiki S. josikaea)^[3]. W naturze rośliny te rosną w zaroślach, często na zboczach gór i urwiskach, zwłaszcza na podłożu wapiennym^[5]. Potocznie lilaki nazywane są „bzami”, jednak jest to określenie błędne, gdyż nazwa ta odnosi się do roślin z rodzaju Sambucus.

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Popularne rośliny ozdobne od dawna uprawiane dla efektownych, obfitych kwiatostanów o silnym zapachu. Tylko w przypadku lilaka pospolitego wyhodowano ok. 1,5 tys. odmian, a poza tym uprawiane i krzyżowane są też inne gatunki^[6]. Z gałęzi lilaka po wydrążeniu rdzenia wyrabiano fajki^[6].

Remove ads

Pokrój: Krzewy lub małe drzewa osiągające do 7 m wysokości^[5]. Pędy obłe lub czterokanciaste z pełnym rdzeniem^[7].
Liście: Sezonowe, naprzeciwległe, pojedyncze i całobrzegie^[8], rzadko wcinane i wyjątkowo nieparzystopierzaste u jednego gatunku – S. pinnatifolia^[6], ogonkowe^[7].
Kwiaty: Obupłciowe, zebrane w gęste wiechy, szczytowe lub boczne, czasem silnie rozgałęzione. Kielich drobny, składa się z 4 działek zrośniętych u nasady^[8]^[5]. Płatki korony są cztery, u nasady są zrośnięte w krótką lub dłuższą, walcowatą rurkę, zakończoną wolnymi, kapturkowatymi łatkami^[8]. Kolor korony zróżnicowany – biały, różowy, fioletowy^[5]. Pręciki są dwa, są schowane lub wystają z rurki korony. Zalążnia jest górna i dwukomorowa, w każdej komorze rozwijają się dwa zalążki^[5]^[8]. Szyjka słupka jest krótka, nitkowata, z rozwidlonym znamieniem^[5]^[7].
Owoce: Suche, skórzaste torebki z 2–4 oskrzydlonymi nasionami^[8].

Remove ads

Pozycja systematyczna

Rodzaj z rodziny oliwkowatych (Oleaceae), a w jej obrębie z plemienia Oleeae^[9]. Wraz z rodzajem ligustr Ligustrum tworzy podplemię Ligustrinae Koehne (1893)^[8]. Analizy filogenetyczne oparte na badaniach molekularnych pozwoliły stwierdzić, że rodzaj Ligustrum jest zagnieżdżony w rodzaju Syringa, czyniąc z niego takson parafiletyczny^[10].

Wykaz gatunków^[3]^[11]

Syringa ×chinensis Willd. – lilak chiński
Syringa emodi Wall. ex Royle – lilak himalajski
Syringa ×hyacinthiflora Rehder – lilak hiacyntowy
Syringa josikaea J.Jacq. ex Rchb. – lilak Josiki, l. węgierski
Syringa komarowii C.K.Schneid.
Syringa oblata Lindl. – lilak wczesny
Syringa persica L. – lilak perski
Syringa pinetorum W.W.Sm.
Syringa pinnatifolia Hemsl.
Syringa ×prestoniae McKelvey – lilak ottawski
Syringa pubescens Turcz. – lilak Meyera
Syringa reticulata (Blume) H.Hara – lilak japoński
Syringa tomentella Bureau & Franch.
Syringa villosa Vahl – lilak kosmaty
Syringa vulgaris L. – lilak pospolity

Remove ads

[1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
[2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).
[3]
Syringa L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-11].
[4]
Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-22].
[5]
Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 415. ISBN 0-333-73003-8.
[6]
David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 899, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
[7]
Syringa Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-04-11].
[8]
K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 302. ISBN 978-3-642-62200-7.
[9]
Genus Syringa L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-04-11].
[10]
Dupin, J.; Raimondeau, P.; Hong-Wa, C.; Manzi, S.; Gaudeul, M.; Besnard, G.. Resolving the Phylogeny of the Olive Family (Oleaceae): Confronting Information from Organellar and Nuclear Genomes. „Genes”. 11, 12, s. 1508, 2020. DOI: 10.3390/genes11121508.
[11]
GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.

Remove ads

[ruggiero-1] [1]
Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] [2]
Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-24] (ang.).

[powo-3] [3]
Syringa L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-11].

[A-4] [4]
Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-03-22].

[philips-5] [5]
Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 415. ISBN 0-333-73003-8.

[mabb-6] [6]
David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 899, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.

[china-7] [7]
Syringa Linnaeus. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2022-04-11].

[kubitzki-8] [8]
K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. VII. Flowering Plants. Dicotyledons. Lamiales. Berlin, Heidelberg: Springer, 2004, s. 302. ISBN 978-3-642-62200-7.

[grin-9] [9]
Genus Syringa L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-04-11].

[dupin-10] [10]
Dupin, J.; Raimondeau, P.; Hong-Wa, C.; Manzi, S.; Gaudeul, M.; Besnard, G.. Resolving the Phylogeny of the Olive Family (Oleaceae): Confronting Information from Organellar and Nuclear Genomes. „Genes”. 11, 12, s. 1508, 2020. DOI: 10.3390/genes11121508.

[E-11] [11]
GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.

[3]

[5]

[1]

[2]

[4]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Lilak

Wikiwand in your browser!

Lilak

Wikiwand in your browser!

Morfologia

Systematyka

Przypisy