Krzysztof Śmiszek

Krzysztof Jan Śmiszek (ur. 25 sierpnia 1979 w Stalowej Woli^[1]) – polski prawnik, polityk, nauczyciel akademicki, działacz na rzecz praw człowieka i praw mniejszości, doktor nauk prawnych. Współzałożyciel i były przewodniczący Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego, poseł na Sejm IX i X kadencji (2019–2024), wiceprzewodniczący Nowej Lewicy, w latach 2023–2024 sekretarz stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości, poseł do Parlamentu Europejskiego X kadencji (od 2024).

Krzysztof Śmiszek

Krzysztof Śmiszek (2024)
Data i miejsce urodzenia	25 sierpnia 1979 Stalowa Wola
Zawód, zajęcie	prawnik, polityk, nauczyciel akademicki, działacz społeczny
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Stanowisko	poseł na Sejm IX i X kadencji (2019–2024), wiceminister sprawiedliwości (2023–2024), poseł do Parlamentu Europejskiego X kadencji (od 2024)
Partia	Wiosna (2019–2021) Nowa Lewica (od 2021)
Partner	Robert Biedroń

Życiorys

Krzysztof Śmiszek z tęczową flagą w Sejmie (2021)

Uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. Komisji Edukacji Narodowej w Stalowej Woli; maturę zdał w 1998^[2]. W 2003 ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. W 2006 został absolwentem Podyplomowego Studium Prawa Europejskiego UW^[3]. W 2016 na macierzystym wydziale uzyskał stopień doktora nauk prawnych w specjalności prawo europejskie na podstawie rozprawy pt. Europejski standard równości a prawo polskie. Aspekt materialny i instytucjonalny napisanej pod kierunkiem Mirosława Wyrzykowskiego^[4]. W 2021 uzyskał uprawnienia adwokata^[5].

W latach 2003–2005 pracował jako prawnik w biurze pełnomocnika rządu ds. równego statusu kobiet i mężczyzn (funkcję tę pełniły wówczas Izabela Jaruga-Nowacka i Magdalena Środa), gdzie zajmował się kwestiami dotyczącymi ustawodawstwa antydyskryminacyjnego^[3]. Był ekspertem polskich organizacji pozarządowych zajmujących się przeciwdziałaniem dyskryminacji. Później do 2008 był zatrudniony w Departamencie Prawnym Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. W latach 2008–2010 pracował w Brukseli jako prawnik i koordynator programowy w EQUINET, europejskiej sieci współpracy organów ds. równego traktowania. Od 2011 do 2016 był pracownikiem naukowym w Zakładzie Praw Człowieka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego^[3][6]. W 2014 został członkiem European Equality Law Network, europejskiej sieci ekspertów prawnych w dziedzinie niedyskryminacji^[7]. Był też trenerem w ramach programu HELP (Human Rights Education for Legal Professionals) prowadzonego przez Radę Europy^[3]. W latach 2017–2019 wykładał na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego^[6]. Był stypendystą University of Michigan, prowadził gościnne wykłady na University of Toronto oraz University of Texas at Austin^[6].

Kierował grupą prawną stowarzyszenia Kampania Przeciw Homofobii^[8]. Współzałożyciel Polskiego Towarzystwa Prawa Antydyskryminacyjnego^[3], pełnił funkcje wiceprezesa i prezesa tej organizacji^[9]. W 2017 został członkiem rady programowej Archiwum im. Wiktora Osiatyńskiego^[10]. Wszedł w skład kolegium redakcyjnego czasopisma prawniczego „Anti-Discrimination Law Review”^[11].

W 2019 zaangażował się w działalność założonej przez Roberta Biedronia partii Wiosna^[12]. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w tym samym roku bezskutecznie ubiegał się o mandat europosła jako lider listy tej partii w okręgu opolsko-dolnośląskim, zdobywając 46 698 głosów^[13].

W wyborach parlamentarnych w 2019 został wybrany do Sejmu IX kadencji, startując jako przedstawiciel Wiosny z listy Sojusz Lewicy Demokratycznej w okręgu wrocławskim i otrzymując 43 447 głosów^[14]. Objął funkcję wiceprzewodniczącego klubu parlamentarnego Lewicy^[15]. Został przewodniczącym Parlamentarnego Zespołu ds. Równouprawnienia Społeczności LGBT+, a także członkiem Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka oraz Komisji ds Unii Europejskiej. Wszedł w skład polskiej delegacji do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy^[16][1]. W czerwcu 2021, po rozwiązaniu Wiosny, został członkiem Nowej Lewicy. W październiku 2021 objął funkcję współprzewodniczącego wojewódzkich struktur NL w województwie dolnośląskim^[17]. W 2023 z powodzeniem ubiegał się o poselską reelekcję z wynikiem 34 577 głosów^[18]. W X kadencji objął funkcję wiceprzewodniczącym Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka^[19].

W grudniu 2023 został powołany na sekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości^[20]. W 2024 uzyskał mandat posła do PE X kadencji z ramienia Lewicy z okręgu nr 12, otrzymując 70 363 głosy^[21]. W konsekwencji w czerwcu tego samego roku zakończył pełnienie funkcji wiceministra. W Europarlamencie zasiadł w Komisji Prawnej oraz Komisji Wolności Praw Obywatelskich, Sprawiedliwości i Spraw Wewnętrznych^[22].

Wyniki w wyborach ogólnopolskich

Wybory	Komitet wyborczy		Organ	Okręg	Wynik
2019		Wiosna	Parlament Europejski IX kadencji	nr 12	46 698 (3,57%)[13]
2019		Sojusz Lewicy Demokratycznej	Sejm IX kadencji	nr 3	43 447 (6,64%)[14]
2023		Nowa Lewica	Sejm X kadencji		34 577 (4,46%)[18]
2024		Lewica	Parlament Europejski X kadencji	nr 12	70 363 (6,14%)[21]

Publikacje

• Dyskryminacja i mobbing w zatrudnieniu (współautor z K. Kędziorą), C.H. Beck, Warszawa 2008.
• Równe traktowanie osób LGBT w zatrudnieniu – przepisy i orzecznictwo wspólnotowe a standardy Yogyakarty, [w:] R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski (red.), Orientacja seksualna i tożsamość płciowa – aspekty prawne i społeczne, Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Warszawa 2009.
• A bird’s eye view of equal treatment bodies across Europe in the light of EU legislation. In what circumstances can they act and with what measures?, [w:] C.J. Forder (red.), Gelijke behandeling: oordelen en commentaar 2009, Wolf Legal Publishers, Nijmegen 2010.
• Nowe standardy ochrony przed dyskryminacją w polskim prawie, „Edukacja Prawnicza”, nr 5, 2011.
• Powolny proces dostosowywania polskiego systemu polityki antydyskryminacyjnej do standardów unijnych, „Problemy Polityki Społecznej”, nr 15, 2011.
• Sytuacja prawna osób transpłciowych w Polsce. Raport z badań i propozycje zmian (współredaktor z W. Dynarskim), Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego, Warszawa 2013^[23].
• LGBTI asylum claims: the Central and Eastern European perspective (współautor z A. Śledzińską-Simon), „Forced Migration Review”, nr 42, 2013.
• Ochrona instytucjonalna przed dyskryminacją rasową w UE – ścisłe reguły koncepcji sądu – glosa do wyroku TS z 31.01.2013 r. w sprawie C-394/11 Belov, „Europejski Przegląd Sądowy”, nr 5, 2013.
• Combating Sexual Orientation Discrimination in the European Union (współautor z D. Pudzianowską), Urząd Publikacji Unii Europejskiej, Luksemburg 2015^[24].
• Zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową a dyrektywy antydyskryminacyjne, [w:] G Baranowska, A. Bodnar, A. Gliszczyńska-Grabias (red. nauk.), Ochrona praw obywatelek i obywateli Unii Europejskiej. 20 lat – osiągnięcia i wyzwania na przyszłość, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.
• Testy dyskryminacyjne. Praktyczny podręcznik dla organizacji pozarządowych (współredaktor z K. Wysieńską-Di Carlo), Polskie Towarzystwo Prawa Antydyskryminacyjnego, Warszawa 2016.
• Mechanizm dochodzenia roszczeń w sprawach o dyskryminację, [w:] A. Zawidzka-Łojek, A. Szczerba-Zawada (red. nauk.), Prawo antydyskryminacyjne w Unii Europejskiej, Instytut Wydawniczy EuroPrawo, Warszawa 2015.
• Wolność gospodarcza pracodawców a standardy odpowiedzialności za dyskryminację w miejscu pracy w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, [w:] A. Bodnar, A. Ploszka (red. nauk.), Wpływ Europejskiej Konwencji Praw Człowieka na funkcjonowanie biznesu, Wolters Kluwer, Warszawa 2016.
• Zwalczanie stereotypów płciowych jako standard ochrony przed dyskryminacją. Praktyka stosowania prawa (współautor z K. Kędziorą), [w:] Prawo wobec problemów społecznych. Księga jubileuszowa profesor Eleonory Zielińskiej, C.H. Beck, Warszawa, 2016.
• Ustawa o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania. Komentarz (współredaktor z K. Kędziorą), Wolters Kluwer, Warszawa, 2016.

Wyróżnienia

• Nagroda „Gospodarcza Osobowość Roku 2022” przyznana przez Federację Przedsiębiorców Polskich (2022)^[25]
• Nagroda „Korony Równości” w kategorii „życie polityczne” przyznana w plebiscycie Kampanii Przeciw Homofobii (2022)^[26]

Życie prywatne

Jest otwarcie zdeklarowanym gejem. Od 2002 jest w związku z Robertem Biedroniem^[27]. Brat piosenkarki Anny Ołdak^[28].