Krucjata przeciwko waldensom

Krucjata przeciwko waldensom^[1] – kilkanaście wypraw wojsk królestwa Francji i księstwa Sabaudii w latach 1487–1489 w celu eliminacji grupy religijnej waldensów.

Przyczyny

Waldensi byli jedyną niekatolicką grupą religijną, która od XII w. opierała się prześladowaniom i przetrwała w trudno dostępnych regionach Alp na pograniczu Francji i Sabaudii. Nawet Inkwizycja nie mogła ich skutecznie prześladować w odizolowanych dolinach górskich, gdzie waldensi skutecznie bronili się i korzystali z animozji politycznych i wzajemnych roszczeń terytorialnych władców Francji i Sabaudii.

Po przeniesieniu siedziby papieży do Awinionu, problem waldensów nabrał nowego znaczenia. Papieże nie chcieli tolerować „niebezpiecznej sekty” w pobliżu swojej siedziby i zaczęli wywierać naciski w celu eliminacji waldensów.

Historia

Kościół waldensów obecnie używany przez waldensów w wiosce Luserna w gminie wiejskiej Luserna San Giovannin w Piemoncie

Papież Benedykt XII, jeszcze jako biskup Pamiers w Langwedocji, prowadził wiele procesów przeciwko waldensom. Po zamieszkaniu w Awinionie zaczął domagać się od biskupa Embrun i od księcia Delfinatu Humberta II skutecznych działań. Od drugiej połowy XIV w. do końca XV w. Inkwizycja nasiliła wobec waldensów procesy, aresztowania, konfiskaty mienia i palenie skazanych na stosach. Te prześladowania były przerywane, kiedy uwagę papieży przyciągały inne, ważniejsze problemy, np. powstanie husytów w Czechach lub interwencje króla Francji Ludwika XI w 1457, który obawiał się, że działania Inkwizycji wyludnią Delfinat.

Gdy okazało się, że same działania Inkwizycji były nieskuteczne, król Francji Karol VIII w 1487 ogłosił krucjatę przeciwko waldensom. Wojska królewskie nie mogły jednak skutecznie działać przeciwko partyzantce waldensów w górskim terenie. Walki koncentrowały się w dolinie Angrogne i nie przynosiły rezultatu. Bitwa w Prali koło Perrero zakończyła się zwycięstwem waldensów. Wówczas gubernator Sabaudii, pod naciskiem króla Francji i papieża Innocentego VIII, rozpoczął systematyczną pacyfikację osad waldensów. Tym działaniom towarzyszyło wyjątkowe okrucieństwo; przykładem tego była masakra waldensów (w tym wielu dzieci), którzy schronili się w grocie La Balme-Chapelue^{[uwaga 1]}.

Krucjata zakończyła się w 1489 bez osiągnięcia celu: chociaż wielu waldensów zginęło i zniszczono wiele ich osad, to jednak większość z nich uciekła, a po zakończeniu krucjaty powrócili i rozpoczęli ożywioną działalność misjonarską, korzystając z drukarni, które publikowały ich pisma religijne. Ponadto prześladowania waldensów zwróciły uwagę innych innowierców na ich los, a po pojawieniu się państw protestanckich, zaczęli oni otrzymywać od tych państw pomoc finansową i organizacyjną. Marcin Luter wykorzystywał doświadczenie duchownych waldensów, wysyłając ich na misje do Szwajcarii i państw niemieckich.

Uwagi

1. H.Ch. Lea, History of the Inquisition of the Middle Ages vol. 2, Nowy Jork 1922, s. 161 twierdzi, że podawana w przekazach waldensów liczba 3000 zabitych, w tym 400 dzieci, jest mocno przesadzona. Cała społeczność waldensów w Delfinacie liczyła prawdopodobnie około półtora tysiąca ludzi; sami waldensi, podczas starań o rehabilitację i unieważnienie konfiskat w 1507, podali, że w czasie krucjaty zamordowano 160 osób (Euan Cameron, Waldenses: rejections of holy church in medieval Europe, Wiley-Blackwell, 2000, s. 196. ISBN 978-0-631-22497-6).

Przypisy

1. Na podstawie: (fr.).