Loading AI tools
kronika babilońska Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kronika P (Grayson)[uwaga 1], też Kronika królów kasyckich (Glassner)[uwaga 2] – historiograficzny tekst babiloński opisujący szereg konfliktów pomiędzy Asyrią, Babilonią i Elamem w okresie pomiędzy XIV a XII w. p.n.e.[1] Stanowi babiloński odpowiednik asyryjskiej Kroniki synchronistycznej[1][2].
Kronika P znana jest jedynie z jednej późnobabilońskiej kopii[2][3]. Jej tekst zapisany jest na mocno uszkodzonej, pochodzącej najprawdopodobniej z Babilonu tabliczce BM 92701 przechowywanej obecnie w Muzeum Brytyjskim[1][4]. Pierwotnie była to duża tabliczka z tekstem zapisanym w dwóch kolumnach po każdej ze stron[2][3]. Do naszych czasów zachowało się jedynie ok. jednej trzeciej tej tabliczki – jej dolna część, długa na 12 cm i szeroka na 18 cm[1][2]. Tekst kroniki, zapisany w języku babilońskim z pewnymi dialektycznymi osobliwościami, podzielony jest poziomymi liniami na sekcje nierównej długości, z których każda obejmuje panowanie jednego babilońskiego władcy[2][3]. W tekście występuje szereg błędów, z których większość przypisać można niedbałości kopisty przepisującego ten tekst[3].
Kronika P jest zwięzłym opisem wydarzeń w Babilonii w czasie panowania tam dynastii kasyckiej (w zachowanej części od panowania Kadaszman-Harbe I do panowania Adad-szuma-iddiny)[2][5]. Z powodu fragmentarycznego stanu zachowania tekstu trudno jest określić datę jego powstania, ale zakładając, iż opisywał on wydarzenia w Babilonii aż do upadku dynastii kasyckiej w 1155 r. p.n.e., to napisany mógł być w jakiś czas po tej dacie[5]. Jeżeli z kolei przyjmie się założenie, że autor Kroniki synchronistycznej miał już do dyspozycji Kronikę P jako jedno ze swych źródeł, to musiałaby ona powstać przed panowaniem Adad-nirari III (810–783 p.n.e.), gdyż wtedy to napisana została Kronika synchronistyczna[3].
Analiza tekstu Kroniki P wskazuje, iż jej autor korzystać musiał zarówno ze źródeł pisanych prozą jak i ze źródeł poetyckich[6]. Większa część kroniki pisana jest tradycyjnym stylem kronikarskim, ale istnieje fragment, dotyczący króla Kurigalzu II, który brzmi raczej jak epos niż kronika[6]. Fragment ten jest tym bardziej niezwykły, iż występuje w nim mowa niezależna[6]. Historyczny epos o Kurigalzu II nie jest wprawdzie znany[5], ale o tym, że mógł istnieć, świadczy występowanie historycznych eposów o innych królach, jak np. Król walki, Epos o Naram-Sinie, Epos o Tukulti-Ninurcie czy Poetycka relacja o Nabonidzie[6].
Z powodu uszkodzenia tekstu Kroniki P trudno jest ustalić, w jakim celu kronika ta została napisana[6]. Bardzo mała liczba dostępnych tekstów z okresu, o którym opowiada, nie pozwala stwierdzić, jak dokładna jest ta kronika[6]. Sprawa ta jest szczególnie ważna w przypadkach, gdy to samo wydarzenie opisane jest zarówno w Kronice P jak i w Kronice synchronistycznej – w dwóch przypadkach gdy tak się dzieje, obie kroniki podają rozbieżne wersje wydarzeń[7]. Pierwszy przypadek dotyczy panowania Aszur-uballita I, gdzie oba teksty bardzo się różnią, a drugi dotyczy opisu bitwy pod miastem Sugaga, która wedle Kroniki synchronistycznej zakończyć się miała zwycięstwem Asyryjczyków, a wedle Kroniki P zwycięstwem Babilończyków[7].
W odróżnieniu od autora asyryjskiej Kroniki synchronistycznej, który przeinaczał fakty lub pomijał milczeniem klęski Asyryjczyków, autor Kroniki P, choć był sam Babilończykiem, nie miał problemu z opisywaniem babilońskich porażek (wspomina o nich aż czterokrotnie), a to czyni jego kronikę bardziej wiarygodnym źródłem od Kroniki synchronistycznej[5][3].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
