Kretoworowate

Kretoworowate^[4], krety workowate^[5][6] (Notoryctidae) – rodzina ssaków z rzędu kretoworokształtnych (Notoryctemorphia). Obejmuje dwa gatunki podobne do złotokretów, występujące w Australii.

Kretoworowate

Notoryctidae
Ogilby, 1892[1]
Przedstawiciel rodziny – kretowór południowy (Notoryctes typhlops)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Nadrząd	torbacze
Rząd	kretoworokształtne
Rodzina	kretoworowate
Typ nomenklatoryczny
Notoryctes Stirling, 1891
Synonimy
Notoryctini Winge, 1893[2] Notoryctoidea Gregory & Mosenthal, 1910[3]
Rodzaje
2 rodzaje (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Budowa

Szkielet kretowora południowego

Pod względem morfologii kretoworowate przypominają zaliczane do łożyskowców złotokretowate. Łączą je podobne rozmiary, ale i wygląd, w tym kształt ciała i ubarwienie futra. W budowie kretoworowatych zwracają uwagę szczątkowe oczy bez soczewek, a nawet źrenic, które nie zapewniają widzenia. Nie występuje także ucho zewnętrzne. Pysk z kolei pokrywa tarcza rogowa. Uzębienie kretoworowatych także wykazuje cechy redukcji, a wręcz degeneracji. Nie stwierdza się diprotodontii ani oligoprotodontii. Zęby zakorzenione są słabo. Szczęka zawiera 3-4 siekacze, pojedynczy kieł, dwa przedtrzonowce i 4 trzonowce, połówka żuchwy natomiast 3 siekacze, 1 kieł, 3 przedtrzonowce i 4 zęby trzonowe. Zarówno siekacze, jak i kły czy przedtrzonowce są tępe. Trzonowce szczęki wykazują zalambdodontyzm. Talonidy trzonowców żuchwy nie zachowały się w toku ewolucji. Z siedmiu kręgów budujących szyjny odcinek kręgosłupa pięć dystalnych zrasta się ze sobą, dzięki czemu może podtrzymywać szyję, gdy kretowór ryje głową w glebie. Na tułowiu występuje dobrze rozwinięta, aczkolwiek osiągająca niewielkie rozmiary torba lęgowa. Nie stwierdza się syndaktylii. Przednie kończyny służą do kopania w ziemi, dlatego też zakończone są pazurami sprawiającymi wrażenie niewielkich łopatek. Szczególnie duże są trójkątne pazury trzeciego i czwartego promienia. Ciało wieńczy krótki i tępo zakończony ogon, którego pokrywę określa się jako skórzastą^[6].

Systematyka

Do rodziny należy jeden występujący współcześnie rodzaj^[7][8][9][4]:

• Notoryctes Stirling, 1891 – kretowór, obejmujący dwa gatunki^[6],

Opisano również rodzaj wymarły^[10]:

• Naraboryctes Archer, Beck, Gott, Hand, Godthelp & Black, 2011

Tryb życia

Kretoworowate żyją w glebie. Drążą w niej korytarze, nie budując jednak nor. Ich aktywność przypada i na dzień, i na noc. Przyjmują pokarm mięsny, złożony głównie z larw bezkręgowców, których poszukują zarówno w glebie, jak i na jej powierzchni^[6].