Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Krążowniki pancerne typu Garibaldi – typ włoskich krążowników pancernych, budowanych na przełomie wieku XIX i XX w długiej serii liczącej 10 okrętów. Okręty te służyły w kilku marynarkach wojennych świata.
 „Cristóbal Colón” | |
| Użytkownicy |
|
|---|---|
| Stocznia | |
| Wejście do służby |
1896 – 1905 |
| Zbudowane okręty |
10 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
normalna 6775 ton, pełna 7350 ton |
| Długość |
111,8 m |
| Szerokość |
18,2 m |
| Zanurzenie |
6,9 m |
| Napęd |
siłownia: 2 maszyny parowe potrójnego rozprężania, kotły parowe, moc: 13 000 – 13 500 KM, 2 śruby |
| Prędkość |
19,5 węzłów |
| Zasięg |
4400 Mm (przy prędkości 10 w.) |
| Załoga |
555 ludzi |
| Uzbrojenie |
patrz w tekście |
Projekt okrętów, opracowany we Włoszech, stanowił skrzyżowanie cech wcześniejszych krążowników pancernych typu Vettor Pisani i pancerników typu Emanuele Filiberto[1]. W efekcie powstały okręty ustępujące nieco ówczesnym typowym krążownikom pancernym rozmiarami i podstawowymi „krążowniczymi” parametrami jak prędkością i zasięgiem pływania, lecz za to o silnym opancerzeniu. Typ Garibaldi wyróżniała szczególnie duża powierzchnia części opancerzonej kadłuba, co stało się zaletą w obliczu okresu dominacji szybkostrzelnej artylerii średnich kalibrów na przełomie wieków[1]. Okręty tego typu były budowane w stoczniach Ansaldo w Genui, Orlando w Livorno, a jeden okręt w Wenecji.
Niespodziewanie krążowniki typu Garibaldi stały się przebojem eksportowym. Dwa pierwsze okręty, budowane dla marynarki włoskiej, zostały jeszcze przed ukończeniem w 1895 zakupione przez Argentynę, uwikłaną w konflikt z Chile i weszły do służby w marynarce argentyńskiej pod nazwami „Garibaldi” i „San Martin”. Z kolejnych trzech okrętów, zaczętych dla marynarki włoskiej, dwa zostały również zakupione przez Argentynę i weszły do służby pod nazwami „General Belgrano” i „Pueyrredon”, a trzeci został zakupiony przez Hiszpanię i wszedł do służby hiszpańskiej jako „Cristóbal Colón”. Dopiero kolejne trzy okręty weszły do służby włoskiej pod nazwami „Giuseppe Garibaldi”, „Varese” i „Francesco Ferruccio”. Dwa ostatnie okręty zostały zamówione przez Argentynę, która jednak zrezygnowała z zakupu z powodu zawarcia pokoju z Chile i okręty te ostatecznie zakupiła w 1903 Japonia pod nazwami „Kasuga” i „Nisshin”[1].
Na skutek budowy długiej serii, rozciągniętej w czasie, poszczególne okręty różniły się rozwiązaniami technicznymi. O ile pierwsze trzy argentyńskie okręty miały pancerz ze stali Terni odpowiadającej jakością stali Harveya, to pozostałe miały znacznie odporniejszy pancerz, zbliżony do stali Kruppa[1]. Poszczególne okręty miały różne warianty uzbrojenia głównego, składającego się z 2 dział kaliber 254 mm w dwóch wieżach na dziobie i rufie lub 4 dział 203 mm w dwudziałowych wieżach, lub mieszany: 1 działo 254 mm w wieży dziobowej i 2 działa 203 mm w wieży rufowej[1]. Okręty różniły się też typem kotłów parowych. Cztery okręty były kolejno nazwane imieniem Giuseppe Garibaldiego, z których pierwszy wszedł ostatecznie do służby pod nazwą „Garibaldi”, dwa kolejne pod innymi nazwami, a dopiero czwarty stał się włoskim „Giuseppe Garibaldi”[1].
„Garibaldi” jako pierwszy wszedł do służby w 1896 roku. W 1917 stał się okrętem szkolnym. W 1932 przeklasyfikowano go na okręt obrony wybrzeża, a w 1936 sprzedano na złom. „San Martin” wszedł do służby w 1898 roku, w 1920 przeklasyfikowano go na okręt szkolny, później na okręt obrony wybrzeża. 18 grudnia 1935 wycofano go ze służby, a w 1947 ukończono złomowanie. „General Belgrano” i „Pueyrredon” weszły do służby w 1898 roku, począwszy od 1926 przeszły modernizację, po czym przeklasyfikowano je na okręty obrony wybrzeża. W 1933 „Belgrano” przebudowano na okręt-bazę okrętów podwodnych, a w 1947 wycofano ze służby i złomowano. „Pueyrredon” w 1941 przeklasyfikowano na okręt szkolny, w której roli służył aż do wycofania ze służby 2 sierpnia 1954 roku, będąc najdłużej pływającym okrętem typu Garibaldi (56 lat). Okręt w 1955 złomowano[1].
„Giuseppe Garibaldi” służył często jako okręt flagowy zespołów floty. W latach 1911–1912 aktywnie uczestniczył w wojnie włosko-tureckiej, m.in. w bitwie pod Bejrutem. Po wybuchu I wojny światowej uczestniczył w ostrzeliwaniu celów nabrzeżnych. 18 lipca 1915 został zatopiony na Adriatyku przez austro-węgierski okręt podwodny U-4. „Varese” i „Francesco Ferruccio” również uczestniczyły w wojnie włosko-tureckiej, następnie w I wojnie światowej. Po wojnie „Varese” stał się okrętem szkolnym, a 4 czerwca 1923 wycofano go ze służby. Jako okręt szkolny zastąpił go w 1924 „Francesco Ferruccio”, 13 stycznia 1930 wycofano go ze służby[1].
Para ostatnich krążowników była budowana na zamówienie Argentyny, złożone w 1902 w związku z napięciem w stosunkach z Chile. Okręty miały nosić nazwy „Mitra” i „Roca”, następnie zmienione na „Rivadivia” i „Moreno”. Ponieważ w odpowiedzi Chile zamówiło w Wielkiej Brytanii dwa pancerniki, co rozpętało kosztowny wyścig zbrojeń między oboma krajami, oba państwa zdecydowały się na negocjacje i za pośrednictwem Wielkiej Brytanii udało się zawrzeć 28 maja 1902 porozumienie o granicy chilijsko-argentyńskiej. W ramach częściowego rozbrojenia, w 1903 Chile zrezygnowało z budowy zamówionych pancerników, a Argentyna – krążowników pancernych i nowo zamówionych we Włoszech pancerników[1].
Włosi zaoferowali wówczas w sierpniu 1903 zakup znajdujących się w końcowym stadium budowy krążowników pancernych Rosji, jednakże w grudniu 1903 rosyjski sztab morski odrzucił ofertę kupna (jego naczelnikiem był wówczas Zinowij Rożestwienski). Japonia natomiast szybko skorzystała z okazji wzmocnienia swojej floty i 29 grudnia 1903 zakupiła oba krążowniki pancerne za cenę 760 000 funtów szt. każdy[1].
Decyzja Rosji o odrzuceniu oferty kupna krążowników, podjęta w sytuacji napięcia w stosunkach z Japonią, jest przedmiotem krytyki wielu historyków, aczkolwiek w pewien sposób była usprawiedliwiona tym, że gdyby nie doszło do wojny, to okręty takiego rodzaju nie były potrzebne w świetle rosyjskiej doktryny morskiej, miały przy tym niestandardowe uzbrojenie (trzy nowe typy dział)[1]. Doktryna rosyjska kładła nacisk na typowo „krążownicze” charakterystyki okrętów, jak dzielność morską, prędkość i zasięg, których nie spełniał typ Garibaldi, oferując za to dużą siłę bojową. Prawdopodobna jest opinia, że zakup obu okrętów nie byłby w stanie zmienić w znaczący sposób przebiegu wojny[1]. Oba państwa starały się o zakup budowanych dla Chile pancerników, lecz ostatecznie zostały one przejęte jako HMS „Swiftsure” i „Triumph” przez Wielką Brytanię, która nie chciała wzmocnić Rosji ani dopuścić się wobec niej wrogiego aktu oddania okrętów Japończykom.
Oba krążowniki, nazwane „Nisshin” i „Kasuga” osiągnęły gotowość bojową 11 kwietnia 1904 i weszły w skład głównego pierwszego zespołu floty japońskiej admirała Tōgō (wraz z pancernikami, jako najsilniejsze z japońskich krążowników pancernych). Brały one następnie udział we wszystkich głównych starciach wojny japońsko-rosyjskiej 1904-1905: działaniach pod Port Artur, bitwie na Morzu Żółtym i bitwie pod Cuszimą, odnosząc niewielkie uszkodzenia. Brały następnie udział w I wojnie światowej. „Nisshin” w 1927 został okrętem szkolnym, 1 kwietnia 1935 wycofano go ze służby i następnie zatopiono jako okręt-cel. „Kasuga” od 1925 również służył jako okręt szkolny. 18 lipca 1945 został zatopiony przez amerykańskie samoloty w porcie w Yokosuka[1].
„Cristóbal Colón” wszedł do hiszpańskiej służby 16 maja 1897. Wybuch wojny amerykańsko-hiszpańskiej spowodował, że okręt nie otrzymał przewidywanych dział artylerii głównej 240 mm. W kwietniu 1898 został wysłany na Kubę w składzie eskadry kontradmirała Cervery. Okręt został samozatopiony przez załogę 3 lipca 1898 w bitwie z okrętami amerykańskimi pod Santiago de Cuba, nie mając szans na przedarcie się przez blokadę[1].
Poszczególne okręty różniły się w szczegółach.
| Okręt | Położenie stępki (stocznia) | Wodowanie | Wejście do służby | Zakończenie służby | Artyleria główna i średnia |
| Argentyna | |||||
| Garibaldi (ex Giuseppe Garibaldi) |
1894 (Ansaldo) | 27 maja 1895 | 12 października 1896 | 2 × 254 mm, 10 × 152mm, 6 × 120mm | |
| San Martin (ex Varese) | 1895 (Orlando) | 25 maja 1896 | maj 1898 | 4 × 203 mm, 10 × 152mm, 6 × 120mm | |
| General Belgrano (ex Varese) |
czerwiec 1896 (Orlando) | 25 lipca 1897 | 1898 | 2 × 254 mm, 14 × 152mm | |
| Pueyrredon (ex Giuseppe Garibaldi) |
1896 (Ansaldo) | 25 września 1897 | wrzesień 1898 | 2 × 254 mm, 10 × 152 mm, 6 × 120mm | |
| Hiszpania | |||||
| Cristóbal Colón (ex Giuseppe Garibaldi) | 1895 (Ansaldo) | 16 września 1896 | 16 maja 1897 | 3 lipca 1898 zatopiony podczas bitwy pod Santiago de Cuba | 10 × 152mm, 6 × 120mm |
| Włochy | |||||
| Giuseppe Garibaldi | 8 czerwca 1898 (Ansaldo) | 29 czerwca 1899 | 1 stycznia 1901 | 18 lipca 1915 zatopiony na Adriatyku | 1 × 254 mm, 2 × 203 mm, 14 × 152mm |
| Varese | 21 kwietnia 1898 (Orlando) | 6 sierpnia 1899 | 5 kwietnia 1901 | 4 stycznia 1923 | 1 × 254 mm, 2 × 203 mm, 14 × 152mm |
| Francesco Ferruccio | 19 sierpnia 1899 (Wenecja) | 23 kwietnia 1902 | 1 września 1905 | 1 kwietnia 1930 | 1 × 254 mm, 2 × 203 mm, 14 × 152mm |
| Japonia | |||||
| Nisshin (ex Roca) | maj 1902(Ansaldo) | 9 lutego 1903 | 7 stycznia 1904 | 4 × 203 mm, 14 × 152mm | |
| Kasuga (ex Mitra) | marzec 1902 (Ansaldo) | 22 października 1902 | 7 stycznia 1904 | 1 × 254 mm, 2 × 203 mm, 14 × 152mm | |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
