Kosmaczek pomarańczowy

Kosmaczek pomarańczowy, jastrzębiec pomarańczowy^[4] (Pilosella aurantiaca (L.) F.W.Schultz & Sch.Bip.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Występuje w Europie, poza tym rozprzestrzeniony na innych kontynentach^[3].

Kosmaczek pomarańczowy

Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Cichorioideae
Rodzaj	kosmaczek
Gatunek	kosmaczek pomarańczowy
Nazwa systematyczna
Pilosella aurantiaca (L.) F.W.Schultz & Sch.Bip. Flora 45: 426 (1862)[3]
Synonimy
Hieracium aurantiacum L.[3]

Koszyczki

Rozmieszczenie geograficzne

Pochodzi z Europy (Austria, Bułgaria, Czechy, Finlandia, Francja, dawna Jugosławia, Niemcy, Norwegia, Polska, Rumunia, Słowacja, Szwajcaria, Szwecja, Ukraina, Włochy). W Polsce występuje w Karpatach i Sudetach, jest rośliną rzadką. Poza Karpatami znane są tylko pojedyncze jego stanowiska na niżu. Poza naturalnym zasięgiem gatunek ten rozprzestrzenił się w strefie umiarkowanej, w tym introdukowany do USA, gdzie uznany został za gatunek inwazyjny^[5].

Morfologia

Łodyga

Pojedyncza, okrągła, wyrasta na wysokość 20–60 cm. Cała okryta dużymi, ciemnymi, odstającymi włoskami. Oprócz prostych włosków występują jeszcze włoski gwiazdkowate i gruczołki, gęściej u góry. Przy ziemi wyrastają z niej rozłogi, za pomocą których roślina rozmnaża się wegetatywnie.

Liście

Większość liści wyrasta tuż przy ziemi (liście odziomkowe), na łodydze wyrasta naprzemianlegle tylko kilka liści coraz mniejszych im bliżej wierzchołka. Wszystkie liście są podłużne, wiotkie i pokryte dużymi, odstającymi włosami.

Kwiaty

Zebrane w kwiatostan złożony typu wierzchotka wyrastający ze szczytu łodygi. Jego dolna gałązka jest zwykle odsunięta. Składa się on z kilku-kilkunastu koszyczków zawierających wyłącznie kwiaty języczkowe. Nasada koszyczków okryta jest owłosionymi, zachodzącymi na siebie dachówkowato, maleńkimi listkami. Czasami pod wierzchotką wyrasta jeszcze jeden dodatkowy koszyczek na oddzielnej szypułce. Kwiaty barwy ciemnopomarańczowej do czerwonej.

Owoc

Niewielkie niełupki posiadające liczne włoski, umożliwiające przenoszenie ich przez wiatr. Wyglądają jak puch.

Biologia i ekologia

Rozwój

Bylina, hemikryptofit. Kwitnie od końca czerwca do sierpnia. Nasiona rozsiewane przez wiatr. Koszyczki jastrzębca zamykają się na noc, oraz w czasie deszczu. Przed zimą obumiera pęd – łodyga kwiatowa z liśćmi, ale zimę przetrzymują listki w różyczce liściowej. Są one szczelnie zwinięte i osłonięte zeschłymi liśćmi.

Siedlisko

Spotkać go można na górskich łąkach i halach. Roślina górska. W Tatrach rośnie na wysokości od 1000 do 2000 m n.p.m., zarówno na podłożu wapiennym, jak i granitowym.

Fitosocjologia

W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Poa-Veratreum lobeliani^[6].

Genetyka

Liczba chromosomów 2 n = 18‒72.

Mieszańce

Tworzy mieszańce z: kosmaczkiem gronkowym, k. pospolitym, k. wysokim.