Korwety rakietowe projektu 1234

Korwety rakietowe projektu 1234 (typu Owod, w kodzie NATO Nanuchka) - typ radzieckich korwet rakietowych opracowanych pod koniec lat 60 XX w. W ZSRR klasyfikowane jako małe okręty rakietowe (MRK), przeznaczone głównie do celów uderzeniowych.

Korwety projektu 1234

Korweta proj. 1234 (Nanuchka I)
Kraj budowy	ZSRR
Użytkownicy	Algieria  Indyjska Marynarka Wojenna  Libia  Marynarka Wojenna ZSRR  MW Rosji
Wejście do służby	1969
Zbudowane okręty	47
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa 610 t pełna 700 t
Długość	59,3 m
Szerokość	11,8 m
Zanurzenie	3 m
Napęd	3 silniki wysokoprężne o mocy łącznej 30000 KM, napędzające 3 śruby
Prędkość	35 węzłów
Zasięg	1600 Mm/18 w
Załoga	60
Uzbrojenie	6 pocisków przeciwokrętowych P-120 (US DoD, Kod NATO SS-N-6 Siren) 1 dwuprowadnicowa wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych Osa-M (SA-N-4 Gecko) 1 zdwojona armata 57 mm (pr. 1234, inne wersje w tekście)

Historia

Prace nad nowymi małymi okrętami rakietowymi przeznaczonymi do celów uderzeniowych, rozpoczęto w ZSRR w połowie lat 60., w biurze konstrukcyjnym CMKB Ałmaz. Dzięki większym rozmiarom od kutrów rakietowych, miały mieć od nich większy zasięg i dzielność morską. Dzięki rozmiarom i stosunkowi długości do szerokości, który wynosił 5:1, na okrętach można było zainstalować wyrzutnie bardziej efektywnych ciężkich pocisków przeciwokrętowych P-120 Malachit (w kodzie US DoD, NATO: SS-N-9 'Siren'), o zasięgu 120 km i masie głowicy 840 kg. Pociski te przeznaczone były do zwalczania dużych jednostek, przede wszystkim lotniskowców państw NATO. Nowe korwety były pierwszymi niewielkimi jednostkami uderzeniowymi o takich charakterystykach na świecie.

Budowę pierwszych jednostek rozpoczęto w 1967. Pierwsza wersja okrętów dla radzieckiej marynarki wojennej nosiła oznaczenie projekt 1234, jej uzbrojenie oprócz 6 pocisków P-120 uzupełniała wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Osa-M i podwójnie sprzężona armata 57 mm na rufie. W 1974 opracowano ulepszony projekt 1234.1, w którym armatę 57 mm zamieniono przez pojedynczą armatę 76 mm AK-176 i dodano zestaw artyleryjski obrony bezpośredniej AK-630 kalibru 30 mm (sześciolufowy). Wersje te w kodzie NATO oznaczono odpowiednio Nanuchka I i Nanuchka III. Budowę ostatnich jednostek rozpoczęto w 1988, wchodziły one do służby do 1991. Okręty otrzymały nazwy głównie zjawisk atmosferycznych i przyrodniczych.

Wersja przeznaczona na eksport do Indii i krajów arabskich (projekt 1234E) była znacznie uboższa, przede wszystkim wyposażono ją w 4 mniej zaawansowane pociski przeciwokrętowe P-21/P-22 kompleksu P-20 (w kodzie US DoD, NATO: SS-N-2C Styx); w kodzie NATO znana jest pod oznaczeniem Nanuchka II. Wersja ta miała znacznie zredukowane możliwości uderzeniowe, porównywalne z dwukrotnie mniejszymi kutrami rakietowymi proj. 1241RE, przy nawet słabszym uzbrojeniu artyleryjskim.

Łącznie zbudowano 47 okrętów wszystkich wersji (budowy jeszcze jednego rozpoczętego nie ukończono), z czego 10 stało się przedmiotem eksportu (projektu 1234E - 3 do Indii, 3 do Algierii i 4 do Libii).

Korweta proj. 1234 (Nanuchka I)

Wersje

• Nanuchka I - (projekt 1234) - podstawowa wersja, zbudowano 20 okrętów^[1], które zaczęły wchodzić do służby w 1970. Uzbrojenie to 6 wyrzutni pocisków przeciwokrętowych P-120, 1 zdwojona wyrzutnia pocisków przeciwlotniczych Osa-M i jedna zdwojona armata kaliber 57 mm AUAK-725.
• Nanuchka II (projekt 1234E)- wersja eksportowa wyposażona w 4 pociski przeciwokrętowe P-20, pociski przeciwlotnicze Osa-M i zdwojoną armatę kaliber 57 mm (10 okrętów)
• Nanuchka III (projekt 1234.1) - zbudowano 16 okrętów^[1], jest to modernizacja podstawowej wersji 1234, w której zamiast działa 57 mm zamontowano działo 76 mm AK-176 i zestaw obrony bezpośredniej kaliber 30 mm AK-630
• Nanuchka IV - (projekt 1234.7) - jeden okręt ("Nakat") w służbie 1987–2012, przeznaczony do testowania nowych pocisków przeciwokrętowych Oniks (SS-N-26 Strobile) - uzbrojony w 12 pocisków w dwóch wyrzutniach.

Służba

Głównym zastosowaniem jednostek projektu 1234 miało być zwalczanie okrętów nawodnych przeciwnika. Uzbrojenie przeciwlotnicze miało służyć jedynie do samoobrony. Po rozwiązaniu ZSRR, radzieckie okręty przeszły 26 lipca 1992 pod banderę Rosji, z wyjątkiem czarnomorskich, które przeszły 12 czerwca 1997. Większość okrętów została wycofana ze służby w WMF RF w latach 90 XX w.

• 25 marca 1986 libijska korweta typu Nanuchka II "Ean Zaquit" została zatopiona pociskiem przeciwokrętowym Harpoon wystrzelonym z amerykańskiego samolotu Grumman A-6 Intruder, a druga "Ean Mara" została uszkodzona (remontowana następnie do 1991 w Leningradzie, ponownie weszła do służby jako "Tariq Ibn Ziyad"^[2])
• 16 kwietnia 1987 radziecka korweta typu Nanuchka I "Musson" podczas ćwiczeń na Morzu Japońskim nie zdołała strącić rakiety P-15 wystrzelonej jako latający cel dla pocisków przeciwlotniczych systemu Osa, po czym P-15 naprowadziła się na korwetę i ją trafiła. Rakieta była nieuzbrojona, lecz uderzenie i pożar paliwa spowodowały zatonięcie okrętu, na którym zginęło 39 osób, w tym obserwujący ćwiczenia admirał R. Tiemirchanow^[2].
• 10 sierpnia 2008 r. Miraż Floty Czarnomorskiej zaatakował pociskiem P-120 gruziński statek wodny P 21 Giorgi Toreli i go zatopił^[3].

Okręty

Nazwa	Położenie stępki	Wodowanie	Wejście do służby	Przydział	Wycofanie
Projekt 1234 (Nanuchka I)
Buria (Буря), do 1970 MRK-3	13. 01. 1967	18. 10. 1968	30. 09. 1970	FCz	11. 02. 1991
Briz (Бриз), do 1970 MRK-7	05. 11. 1967	10. 10. 1969	31. 12. 1970	FCz, FOS	29. 10. 1992
Wichr (Вихрь)	21. 08. 1967	22. 07. 1970	30. 09. 1971	FCz, FOS	05. 07. 1994
Wołna (Волна)	27. 09. 1968	20. 07. 1971	31. 12. 1971	FB, FP	30. 06. 1993
Grad (Град)	29. 11. 1967	30. 04. 1972	30. 09. 1972	FB	30. 06. 1993
Groza (Гроза)	09. 01. 1969	26. 07. 1972	26. 12. 1972	FB, FCz	1992
Grom (Гром)	01. 10. 1969	29. 10. 1972	28. 12. 1972	FB, FCz	24. 05. 1995
Zarnica (Зарница)	27. 07. 1970	28. 04. 1973	18. 09. 1973	FCz	w służbie 1998
Mołnija (Молния)	30. 09. 1971	27. 08. 1973	28. 12. 1973	FB	?
Szkwał (Шквал)	17. 05. 1972	28. 12. 1973	14. 06. 1974	FB	1988 rezerwa
Zaria (Заря)	18. 10. 1972	18. 05. 1974	28. 09. 1974	FP	05. 07. 1994
Mietiel (Метель)	19. 02. 1973	10. 08. 1974	08. 12. 1974	FP	16. 03. 1998
Sztorm (Шторм)	20. 10. 1973	03. 03. 1975	15. 06. 1975	FB	16. 03. 1998
Raduga (Радуга)	16. 01. 1974	20. 06. 1975	01. 12. 1975	FB	05. 07. 1994
Burun (Бурун)	1975	1977	30. 12. 1977	FP, FB	?
Cykłon (Циклон)	22. 09. 1973	24. 05. 1977	31. 12. 1977	FOS	17. 01. 1995
Wietier (Ветер)	27. 02. 1976	21. 04. 1978	30. 09. 1978	FP	04. 08. 1995 (być może pr.1234.1?)
Ajsbierg (Айсберг)	11. 11. 1976	20. 04. 1979	30. 09. 1979	FP	? (być może pr.1234.1?)
Tucza (Туча)	04. 05. 1977	29. 04. 1980	31. 07. 1980	FP	w służbie 1995 (być może pr.1234.1?)
Musson (Муссон)	14. 07. 1975	01. 07. 1981	30. 12. 1981	FOS	zatonął 16. 4. 1987
Uragan (Ураган) (II)	01. 08. 1980	27. 05. 1983	30. 09. 1983	FP	? (być może pr.1234.1?)
Projekt 1234.1 (Nanuchka III)
Tajfun (Тайфун)	10. 05. 1974	14. 08. 1979	30. 12. 1979	FOS	04. 08. 1995
Zyb’ (Зыбь), od 1982 Komsomoliec Mordowii (Комсомолец Мордовии), od 1992 Sztil (Штиль)	28. 06. 1976	23. 10. 1978	31. 12. 1978	FCz	w służbie 1997
Priboj (Прибой) (II)	25. 11. 1978	20. 04. 1984	30. 11. 1984	FP	?
Smiercz (Смерч)	16. 11. 1981	16. 11. 1984	30. 12. 1984	FP	?
Priliw (Прилив) (II)	29. 04. 1982	26. 04. 1985	31. 10. 1985	FB	?
Liwien’ (Ливень), od 1987 XX Sjezd WŁKSM (XX Съезд ВЛКСМ), od 1992 Iniej (Иней)	06. 07. 1983	05. 10. 1986	25. 12. 1987	FOS	?
Miraż (Мираж)	30. 08. 1983	19. 08. 1986	30. 12. 1986	FCz	w służbie 1997
Mietieor (Метеор)	13. 11. 1984	16. 09. 1987	31. 12. 1987	BF	w służbie 1996
Rasswiet (Рассвет)	29. 09. 1986	22. 08. 1988	28. 12. 1988	FP	w służbie 1995
Zyb’ (Зыбь) (II)	26. 08. 1986	28. 02. 1989	26. 09. 1989	FB	?
Giejzier (Гейзер)	21. 12. 1987	28. 08. 1989	27. 12. 1989	FB	?
Moroz (Мороз)	17. 02. 1985	23. 09. 1989	30. 12. 1989	FOS	w służbie 1999
Razliw (Разлив)	01. 11. 1986	24. 08. 1991	31. 12. 1991	FOS	w służbie 1999
Passat (Пассат)	27. 05. 1988	13. 06. 1990	06. 12. 1990	FB	?
Liwien’ (Ливень) (II)	28. 09. 1988	08. 05. 1991	25. 10. 1991	FB	?
Pieriekat (Перекат)	1988	-	-	-	nieukończony
Projekt 1234.7 (Nanuchka IV)
Nakat (Накат)	04. 11. 1982	16. 04. 1987	30. 09. 1987	FOS	?

Przydział: FB - Flota Bałtycka, FCz - Flota Czarnomorska, FOS - Flota Oceanu Spokojnego, FP - Flota Północna.

Nazwa pierwotna	Położenie stępki	Wodowanie	Wejście do służby (ZSRR)	Los
Projekt 1234E (Nanuchka II)
Uragan	31. 05. 1974	16. 04. 1976	30. 09. 1976	1977 → Indie "Vijay Durg"
Priboj	22. 01. 1975	02. 10. 1976	18. 02. 1977	1977 → Indie "Sindhu Durg"
Priliw	23. 06. 1975	14. 04. 1977	20. 09. 1977	1978 → Indie "Hos Durg"
MRK-21	10. 03. 1978	28. 08. 1979	31. 12. 1979	04. 07. 1980 → Algieria "Ras Hamidou"
MRK-23	17. 08. 1978	31. 07. 1980	31. 10. 1980	09. 02. 1981 → Algieria "Salah Reis"
МRK-9	21. 04. 1979	10. 01. 1981	27. 05. 1981	1981 → Libia "Ean Mara"
MRK-22	04. 04. 1980	13. 08. 1981	30. 11. 1981	08. 05. 1982 → Algieria "Reis All"
МRK-24	20. 02. 1981	26. 03. 1982	31. 05. 1982	1983 → Libia "Ean Al Gazala"
MRK-25	27. 05. 1981	21. 07. 1982	31. 05. 1983	1984 → Libia "Ean Zara"
MRK-15	25. 03. 1983	31. 03. 1984	10. 09. 1984	1985 → Libia "Ean Zaquit", zatopiony 25. 03. 1986

Bibliografia

• (ros.) S.S. Bierieżnoj (С.С.Бережной): "Małyje protiwołodocznyje i małyje rakietnyje korabli WMF SSSR i Rossiji" (Малые противолодочные и малые ракетные корабли ВМФ СССР и России), seria Morskaja Kollekcja nr 2/2001
• Maciej Nałęcz, Rosyjska korweta Nanuchka, NTW nr 10/1994, ISSN 1230-1655

Przypisy

1. 20 okrętów pr.1234 i 16 pr.1234.1 według . Część publikacji podaje liczby 18 okrętów proj. 1234 i 17 proj. 1234.1.
2. Władimir Asanin. Rakiety otieczestwiennego fłota. Czast 3. Rakietnyje katiera wstupajut w boj. „Tiechnika i Woorużenije”. 9/2007, s. 24-25, wrzesień 2007. (ros.).
3. [Analiza] Paweł Nowiński: Konflikt Gruzińsko-Rosyjski o Osetię Południową w 2008 r. (cz. III) | Eastbook.eu [online], www.eastbook.eu [dostęp 2020-01-25] [zarchiwizowane z adresu 2020-09-22] (pol.).

Linki zewnętrzne

• [http://www.fas.org/man/dod-101/sys/ship/row/rus/1234.htm www.fas.org] (ang.)