Kondor wielki

Kondor wielki^[7], kondor olbrzymi (Vultur gryphus) – gatunek dużego ptaka padlinożernego z rodziny kondorowatych (Cathartidae), jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju Vultur^[7]. Narażony na wyginięcie.

Kondor wielki

Vultur gryphus[1]
Linnaeus, 1758
Samiec
Samica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	kondorowe
Rodzina	kondorowate
Rodzaj	Vultur[2] Linnaeus, 1758
Gatunek	kondor wielki
Synonimy
Rodzaju: Gryphus Oken, 1816[3] Gypagus Vieillot, 1816[4] Condor I. Geoffroy Saint-Hilaire, 1841[5]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]
narażony na wyginięcie
Zasięg występowania

Zasięg występowania

Kondor wielki zamieszkuje Andy począwszy od Wenezueli na północy po przylądek Horn na południu^[8].

Taksonomia

Gatunek i rodzaj po raz pierwszy opisał Karol Linneusz w 1758 roku w swoim dziele Systema Naturae^[9]. Jako miejsce typowe autor wskazał, bazując na tekstach „Cuntur” Johna Raya z 1713 roku^[10] i „Vultur gryps Gryphus” Jacoba Theodora Kleina z 1750 roku^[11], Chile^[9]. Nie wyróżnia się podgatunków^[8][12].

Etymologia

• Vultur: łac. vultur, vulturis „sęp”^[13].
• Gryphus: epitet gatunkowy Vultur gryphus Linnaeus, 1758^[14].
• Gypagus: gr. γυψ gups, γυπος gupos „sęp”; αγος agos „lider, kapitan”, od αγω agō „kierować, prowadzić”^[15].
• Condor: hiszp. Cóndor „kondor”, od keczua Kuntur „kondor”^[16]
• gryphus: łac. gryphus „gryf”, od gr. γρυψ grups, γρυπος grupos „gryf”^[14].

Morfologia

Cechy gatunku

Długość ciała 100–130 cm; masa ciała samic 8000–11 000 g, samców 11 000–15 000 g; rozpiętość skrzydeł 260–320 cm^[8]. Upierzenie zasadniczo czarne, pokrywy skrzydłowe białe, głowa i szyja nagie, na granicy upierzenia pióra tworzą kryzę. Naga skóra różowawocielista. Samiec na głowie posiada mięsisty wyrostek.

Ekologia i zachowanie

Biotop

Partie gór powyżej linii lasu oraz inne skaliste tereny bezleśne.

Gniazdo

Gnieżdżą się na półkach skalnych, wysoko w górach.

Jaja

Wyprowadza jeden lęg co dwa lata, składając jedno, rzadziej dwa jaja.

Wysiadywanie

Jajo wysiadywane jest przez okres 54–58 dni przez obydwoje rodziców^[17].

Rozwój osobniczy

Młode zdobywają zdolność do lotu w wieku około 6 miesięcy, lecz opuszczają rodziców dopiero wtedy, gdy wykluje się następne pisklę, czyli po ok. 2 latach. Dojrzałość płciową osiągają dopiero w wieku 8–9 lat. Żyją ponad 40 lat.

Pożywienie

Kondory żywią się głównie padliną oraz jajami rabowanymi w koloniach kormoranów.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2020 roku uznaje kondora wielkiego za gatunek narażony (VU – vulnerable); wcześniej, od 2000 roku klasyfikowano go jako gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened), a od 1988 roku jako gatunek najmniejszej troski (LC – least concern). Liczebność populacji szacuje się na około 6700 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy. Główne zagrożenie dla gatunku to prześladowania ze strony ludzi^[6].