Kondor królewski

Kondor królewski
	Sarcoramphus papa
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	kondorowe
Rodzina	kondorowate
Rodzaj	Sarcoramphus; Duméril, 1805
Gatunek	kondor królewski
Synonimy
	Rodzaju: Sarcorhamphus Boie, 1826; Sarcoramphos Douglas, 1836; Zopilotes G.R. Gray, 1840; Gyparchus Gloger, 1841; Gatunku: Vultur papa Linnaeus, 1758;
	Rodzaju: Sarcorhamphus Boie, 1826; Sarcoramphos Douglas, 1836; Zopilotes G.R. Gray, 1840; Gyparchus Gloger, 1841; Gatunku: Vultur papa Linnaeus, 1758;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Kondor królewski^[9] (Sarcoramphus papa) – gatunek dużego ptaka padlinożernego z rodziny kondorowatych (Cathartidae).

Szybkie fakty Domena, Królestwo ...

Zamknij

Kondor królewski zamieszkuje Amerykę Południową i Centralną, od południowego Meksyku po północną Argentynę^[10].

Kondor królewski został opisany systematycznie przez szwedzkiego przyrodnika – Karola Linneusza w 1758, w dziesiątej edycji jego pracy – Systema Naturae^[11], który nadał mu nazwę Vultur papa^[11]. Jako miejsce typowe autor błędnie wskazał zachodnie Indie (łac. In India occidentali)^[11], bazując na tekstach Albina z 1734 roku (gdzie ptak został opisany jako „The Warwovwen, or Indian Vulture”^[12]) i Edwardsa z 1743 roku (który opisał go pod nazwą „The King of the Vultures”^[13]); błędną lokalizację skorygował w 1908 roku Hans von Berlepsch, ustalając ją na Surinam^[14]. Jedyny przedstawiciel rodzaju Sarcoramphus^[9] opisanego przez André Dumérila w 1805 roku^[15]. Nie wyróżnia się podgatunków^[10].

Etymologia

Sarcoramphus (Sarcorhamphus, Sarcoramphos): gr. σαρξ sarx, σαρκος sarkos „ciało”; ῥαμφος rhamphos „dziób”^[16].
Zopilotes: hiszp. Zopilote (nahuatl Tzopilotl), nazwa dla sępnika różowogłowego^[17].
Gyparchus: gr. γυψ gups, γυπος gupos „sęp”; αρχος arkhos „król”, od αρχω arkhō „rządzić”^[18].
papa: nowołac. papa „papież”, od łac. papa „ojciec, biskup”, od gr. παπας papas „ojciec”^[19].

Długość ciała 71–81 cm; masa ciała 3000–3750 g; rozpiętość skrzydeł 170–200 cm^[7]. Upierzenie ptaka w przeważającej mierze białe, z szarymi lub czarnymi piórami wokół szyi, na lotkach oraz ogonie. Głowa i szyja (w górnym odcinku) są nieopierzone. Kolor skóry w różnych obszarach ciała bardzo się różni – może być żółty, pomarańczowy, niebieski, fioletowy bądź czerwony. Kondor królewski ma zauważalny żółty, mięsisty grzebień na dziobie. Ptak jest padlinożercą, dzięki silnemu dziobowi i potężnym szponom, często – jako pierwszy – robi początkowe nacięcie na ciele martwego zwierzęcia. Dzięki dużym rozmiarom zwykle odgania od padliny swoich mniejszych krewnych – inne gatunki kondorów. Może dożyć w niewoli 30 lat^[20].

Biotop: Głównie nisko położone lasy tropikalne (do 1200 m n.p.m.). Czasami można go zobaczyć na bardziej otwartych obszarach, takich jak sawanny i łąki^[21].
Gniazdo: Nie buduje gniazda. Gniazduje na ziemi lub w szczelinie drzewa, gnijącego pnia^[21]^[22] lub klifu^[23].
Jaja: Samica składa zwykle jedno jajo. Jest ono białe, bez plamkowania^[23].
Wysiadywanie, pisklęta: Jajo wysiadywane jest przez obydwoje rodziców przez około 55–58 dni^[21]. Pisklę rodzi się nagie, lecz wkrótce pokrywa się czysto białym puchem^[21]. Młode są w pełni opierzone prawdopodobnie po 3–4 miesiącach^[21]. Ich pióra są brązowe, zmiana ubarwienia na dorosłe następuje w wieku 18 miesięcy^[22].
Pożywienie: Żywi się wyłącznie padliną. W przeciwieństwie do innych kondorów nie zaobserwowano, aby zabijał chore lub zdychające zwierzęta^[22]. Często wypatruje wzdłuż brzegów rzek wyrzuconych ryb, jednak nie przeszukuje miejscowych wysypisk śmieci^[24].

IUCN uznaje kondora królewskiego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Liczebność populacji, według szacunków, mieści się w przedziale 670–6700 dorosłych osobników. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy ze względu na niszczenie siedlisk^[8].

[1]
Sarcoramphus papa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
[2]
Sarcoramphus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2018-07-16] (ang.).
[3]
F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. 19, s. 970, 1826. (niem.).
[4]
D. Douglas. A sketch of a journey to the north-western parts of the continent of North America, during the years 1824, 5, 6, and 7. „Companion to the Botanical Magazine”. 2, s. 99, 1836. (ang.).
[5]
G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 1. (ang.).
[6]
C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 235. (niem.).
[7]
D. Houston, G.M. Kirwan & J.S. Marks: King Vulture (Sarcoramphus papa). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-05-11]. (ang.).
[8]
BirdLife International, Sarcoramphus papa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2018-1 [dostęp 2018-07-16] (ang.).
[9]
Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Cathartidae Lafresnaye, 1839 - kondorowate - New World Vultures (Wersja: 2016-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2018-07-16].
[10]
F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-20]. (ang.).
[11]
C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 86. (łac.).
[12]
Eleazar Albin: A natural history of birds.... T. 1. Londyn: 1734, s. 2. (ang.).
[13]
George Edwards: A natural history of uncommon birds.... Londyn: 1743, s. 2. (ang.).
[14]
H. von Berlepsch. On the birds of Cayenne. „Novitates Zoologicae”. 15, s. 289, 1908. (ang.).
[15]
A.M.C. Duméril: Zoologie analytique, ou, Méthode naturelle de classification des animaux, rendue plus facile a l’aide de tableaux synoptiques. Paris: Allais, libraire, 1806, s. 32. (fr.).
[16]
Jobling 2021 ↓, s. Sarcoramphus.
[17]
Jobling 2021 ↓, s. Zopilotes.
[18]
Jobling 2021 ↓, s. Gyparchus.
[19]
Jobling 2021 ↓, s. papa.
[20]
King Vulture. National Geographic. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-06)].
[21]
N. Bouglouan: King Vulture. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-07-20]. (ang.).
[22]
Ormiston, D.: Sarcoramphus papa. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2003. [dostęp 2021-07-20]. (ang.).
[23]
Species account: King Vulture Sarcoramphus papa. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. 2021. [dostęp 2021-07-20]. (ang.).
[24]
Channing, Keith: King Vulture-Sarcorhamphus papa. The Hawk Conservancy. [dostęp 2007-09-20].

James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).

Zdjęcia, nagranie głosu i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Znaczki (Belize, Boliwia, Salwador, Gwatemala, Honduras, Nikaragua) z RangeMap
Kondor królewski Video w serwisie YouTube

[itis-1] [1]
Sarcoramphus papa, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[itis2-2] [2]
Sarcoramphus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2018-07-16] (ang.).

[Boie-3] [3]
F. Boie. Generalübersicht der ornithologischen Ordnungen, Familien und Gattungen. „Isis von Oken”. 19, s. 970, 1826. (niem.).

[Douglas-4] [4]
D. Douglas. A sketch of a journey to the north-western parts of the continent of North America, during the years 1824, 5, 6, and 7. „Companion to the Botanical Magazine”. 2, s. 99, 1836. (ang.).

[Gray-5] [5]
G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 1. (ang.).

[Gloger-6] [6]
C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 235. (niem.).

[hbwalive-7] [7]
D. Houston, G.M. Kirwan & J.S. Marks: King Vulture (Sarcoramphus papa). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana (red.): Handbook of the Birds of the World Alive. Barcelona: Lynx Edicions, 2016. [dostęp 2016-05-11]. (ang.).

[iucn-8] [8]
BirdLife International, Sarcoramphus papa, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2018, wersja 2018-1 [dostęp 2018-07-16] (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-9] [9]
Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Cathartidae Lafresnaye, 1839 - kondorowate - New World Vultures (Wersja: 2016-10-02). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2018-07-16].

[ioc-10] [10]
F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-20]. (ang.).

[Linnaeus-11] [11]
C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 86. (łac.).

[albin-12] [12]
Eleazar Albin: A natural history of birds.... T. 1. Londyn: 1734, s. 2. (ang.).

[edwards-13] [13]
George Edwards: A natural history of uncommon birds.... Londyn: 1743, s. 2. (ang.).

[Berlepsch-14] [14]
H. von Berlepsch. On the birds of Cayenne. „Novitates Zoologicae”. 15, s. 289, 1908. (ang.).

[Duméril-15] [15]
A.M.C. Duméril: Zoologie analytique, ou, Méthode naturelle de classification des animaux, rendue plus facile a l’aide de tableaux synoptiques. Paris: Allais, libraire, 1806, s. 32. (fr.).

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=sarcoramphus_Sarcoramphus]-16] [16]
Jobling 2021 ↓, s. Sarcoramphus.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=zopilotes_Zopilotes]-17] [17]
Jobling 2021 ↓, s. Zopilotes.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=gyparchus_Gyparchus]-18] [18]
Jobling 2021 ↓, s. Gyparchus.

[CITEREFJobling2021[https://birdsoftheworld.org/bow/key-to-scientific-names/search?q=papa_papa]-19] [19]
Jobling 2021 ↓, s. papa.

[NGeo-20] [20]
King Vulture. National Geographic. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-06)].

[oiseaux-21] [21]
N. Bouglouan: King Vulture. [w:] oiseaux-birds.com [on-line]. [dostęp 2021-07-20]. (ang.).

[adw-22] [22]
Ormiston, D.: Sarcoramphus papa. [w:] Animal Diversity Web [on-line]. 2003. [dostęp 2021-07-20]. (ang.).

[gr-23] [23]
Species account: King Vulture Sarcoramphus papa. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. 2021. [dostęp 2021-07-20]. (ang.).

[HC-24] [24]
Channing, Keith: King Vulture-Sarcorhamphus papa. The Hawk Conservancy. [dostęp 2007-09-20].

[9]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

Etymologia

Wikiwand in your browser!

Kondor królewski

Etymologia

Wikiwand in your browser!

Zasięg występowania

Taksonomia

Morfologia

Ekologia

Status

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne