Koncentracja (psychologia)

Koncentracja – zjawisko polegające na skupieniu, ześrodkowaniu uwagi (w domyśle: świadomości), skierowaniu jej na określoną myśl, przedmiot, zagadnienie, wydarzenie, sytuację czy zjawisko i utrzymywaniu w czasie.

Koncentracja uwagi może nastąpić pod wpływem świadomego działania człowieka, który w konkretnej chwili chcąc rozwiązać problem, wykonać dokładnie powierzoną pracę, zrozumieć określone zagadnienie itp., świadomie kieruje i intensyfikuje swoją uwagę na wybrany przez siebie z otoczenia zakres lub na określone myśli. Wraz ze wzrostem koncentracji na określonym bodźcu lub myślach, następuje zjawisko oddzielenia percepcji od pozostałych zjawisk i ich ignorowanie.

Koncentracja uwagi może również następować samoistnie, bez wyraźnej, uświadomionej woli człowieka, podczas percepcji określonego zjawiska lub prowadzenia określonego działania.

Nadmiar dekoracji na ścianach klas prawdopodobnie pogarsza poziom koncentracji uczniów

Metody poprawy koncentracji

• Guma do żucia. Niektóre doświadczenia sugerują, że proste żucie gumy zwiększa poziom koncentracji i czujność, lecz niejasny jest mechanizm takiego działania^[1][2]. Nie wszystkie doświadczenia potwierdziły skuteczność gumy do żucia, w niektórych stopień koncentracji badanych nawet się pogorszył^[3]. Guma poprawia koncentrację prawdopodobnie tylko w określonych warunkach, jeśli żuje się ją przez pięć minut tuż przed wykonaniem zadania wymagającego skupienia i działa tylko przez krótki czas, 15-20 minut^[4].
• Muzyka. Niektóre rodzaje powolnej muzyki wywołują krótkotrwały efekt poprawy skupienia, tzw. efekt Mozarta.
• Aromaterapia. Przyjemne zapachy prawdopodobnie poprawiają koncentrację i pamięć. Działa tak olejek lawendowy^[5], rozmarynowy^[6] czy miętowy^[7]. Niektóre zioła poprawiają pracę mózgu prawdopodobnie dlatego, że polepszają nastrój, wzbudzając pozytywne, pobudzające emocje.
• Kofeina. Kofeina, np. w formie kawy lub herbaty, jest relatywnie bezpieczną substancją poprawiającą funkcje kognitywne i koncentrację^[8].
• Otoczenie. W pewnym doświadczeniu wykazano ostatnio, że silnie udekorowane ściany w szkolnych klasach mogą pogarszać koncentrację uczniów i ich wyniki na testach^[9]. Także kolory ścian mogą wpływać na pracę mózgu, ale efekty nie są duże a wyniki badań niejednoznaczne. Prawdopodobnie najgorsze są jaskrawe barwy lub duże zróżnicowanie barw, które rozpraszają, a najlepsze jednolite barwy, odcienie niebieskiego, zielonego czy czerwieni^[10].

Przypisy

1. Andrew Scholey. Chewing gum and cognitive performance: a case of a functional food with function but no food?. „Appetite”. 43 (2), s. 215-216, 2004-10-01. DOI: 10.1016/j.appet.2004.07.004. ISSN 0195-6663. PMID: 15458809.
2. Andrew Smith. Effects of chewing gum on mood, learning, memory and performance of an intelligence test. „Nutritional Neuroscience”. 12 (2), s. 81-88, 2009-04-01. DOI: 10.1179/147683009X423247. ISSN 1028-415X. [dostęp 2015-09-19].
3. Oliver Tucha, Lara Mecklinger, Kerstin Maier, Marianne Hammerl i inni. Chewing gum differentially affects aspects of attention in healthy subjects. „Appetite”. 42 (3), s. 327-329, 2004-06-01. DOI: 10.1016/j.appet.2004.01.003. [dostęp 2015-09-19].
4. Serge V. Onyper, Timothy L. Carr, John S. Farrar, Brittney R. Floyd. Cognitive advantages of chewing gum. Now you see them, now you don’t. „Appetite”. 57 (2), s. 321-328, 2011-10-01. DOI: 10.1016/j.appet.2011.05.313. [dostęp 2015-09-19].
5. Reiko Sakamoto, Kazuya Minoura, Akira Usui, Yoshikazu Ishizuka i inni. Effectiveness of Aroma on Work Efficiency: Lavender Aroma during Recesses Prevents Deterioration of Work Performance. „Chemical Senses”. 30 (8), s. 683-691, 2005-10-01. DOI: 10.1093/chemse/bji061. ISSN 0379-864X. PMID: 16162642. [dostęp 2015-09-19]. (ang.).
6. Mark Moss, Lorraine Oliver. Plasma 1,8-cineole correlates with cognitive performance following exposure to rosemary essential oil aroma. „Therapeutic Advances in Psychopharmacology”. 2 (3), s. 103-113, 2012-06-01. DOI: 10.1177/2045125312436573. ISSN 2045-1253. PMID: 23983963. PMCID: PMC3736918. [dostęp 2015-09-19]. (ang.).
7. MARK MOSS, STEVEN HEWITT, LUCY MOSS, KEITH WESNES. Modulation of Cognitive Performance and Mood by Aromas of Peppermint and Ylang-Ylang. „International Journal of Neuroscience”. 118 (1), s. 59-77, 2008-01-01. DOI: 10.1080/00207450601042094. ISSN 0020-7454. [dostęp 2015-09-19].
8. Harris R. Lieberman. The Effects of Ginseng, Ephedrine, and Caffeine on Cognitive Performance, Mood and Energy. „Nutrition Reviews”. 59 (4), s. 91-102, 2001-04-01. DOI: 10.1111/j.1753-4887.2001.tb06995.x. ISSN 0029-6643. PMID: 11368507. [dostęp 2015-09-19]. (ang.).
9. Anna V. Fisher, Karrie E. Godwin, Howard Seltman. Visual Environment, Attention Allocation, and Learning in Young Children When Too Much of a Good Thing May Be Bad. „Psychological Science”. 25 (7), s. 1362-1370, 2014-07-01. DOI: 10.1177/0956797614533801. ISSN 0956-7976. PMID: 24855019. [dostęp 2015-09-19]. (ang.).
10. RaviR. Mehta RaviR., Rui JulietR.J. Zhu Rui JulietR.J., Blue or red? Exploring the effect of color on cognitive task performances, „Science”, 323 (5918), 2009, s. 1226–1229, DOI: 10.1126/science.1169144, ISSN 1095-9203, PMID: 19197022 [dostęp 2021-09-28].