Kompania graniczna KOP „Kudryńce”

Kompania graniczna KOP „Kudryńce” – pododdział graniczny Korpusu Ochrony Pogranicza pełniący służbę ochronną na granicy polsko-radzieckiej.

Kompania graniczna KOP „Kudryńce”

Historia
Państwo	Polska
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Kudryńce
Formacja	Korpus Ochrony Pogranicza
Podległość	batalion KOP „Borszczów”

Rozmieszczenie batalionu KOP „Borszczów” w 1931

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 1600/tjn./O.de B/25, w drugim etapie organizacji Korpusu Ochrony Pogranicza, w terminie do 1 marca 1925 sformowano 14 batalion graniczny ^[1], a w jego składzie 3 kompanię graniczną KOP. W listopadzie 1936 kompania liczyła 2 oficerów, 9 podoficerów, 5 nadterminowych i 96 żołnierzy służby zasadniczej^[a].

W 1939 3 kompania graniczna KOP „Kudryńce” nadal podlegała dowódcy batalionu KOP „Borszczów”^[2].

Osobny artykuł: kompanie graniczne Korpusu Ochrony Pogranicza.

Służba graniczna

Podstawową jednostką taktyczną Korpusu Ochrony Pogranicza przeznaczoną do pełnienia służby ochronnej był batalion graniczny. Odcinek batalionu dzielił się na pododcinki kompanii, a te z kolei na pododcinki strażnic, które były „zasadniczymi jednostkami pełniącymi służbę ochronną”, w sile półplutonu. Służba ochronna pełniona była systemem zmiennym, polegającym na stałym patrolowaniu strefy nadgranicznej i tyłowej, wystawianiu posterunków alarmowych, obserwacyjnych i kontrolnych stałych, patrolowaniu i organizowaniu zasadzek w miejscach rozpoznanych jako niebezpieczne, kontrolowaniu dokumentów i zatrzymywaniu osób podejrzanych, a także utrzymywaniu ścisłej łączności między oddziałami i władzami administracyjnymi^[3]. Miejscowość, w którym stacjonowała kompania graniczna, posiadała status garnizonu Korpusu Ochrony Pogranicza^[4]. Po stronie sowieckiej granicę ochraniały zastawy „Niewiarówka”, „Czarnokozińce”, „Milowce” i „Zawale” z komendantury „Żwaniec”^[5] .

Kompanie sąsiednie:

• 2 kompania graniczna KOP „Turylcze” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Boryszkowce” – 1928^[6], 1929^[7], 1931^[5] , 1932^[8], 1934^[9]
• 2 kompania graniczna KOP „Turylcze” ⇔ 1 kompania graniczna KOP „Mielnica” – 1938^[10]

Działania kompanii we wrześniu 1939

17 września 1939 na batalion KOP „Borszczów” kpt. Krakowskiego, strzegący granicy polsko-radzieckiej i polsko-rumuńskiej uderzyły główne siły 5 Korpusu Kawalerii komdiwa Ganina, 13 Korpusu Strzeleckiego komdiwa Nikołaja Kiriłłowa, część sił 25 Korpusu Pancernego komdiwa Riepina i 23 Oddziału Wojsk Pogranicznych NKWD^[11].

3 kompania graniczna „Kudryńce” w tym dniu przekroczyła granicę z Rumunią^[11].

Struktura organizacyjna

Strażnice kompanii w latach 1928 – 1929^[6][7]

• strażnica KOP „Zalesie I”
• strażnica KOP „Nowosiółka”
• strażnica KOP „Zielona I”
• strażnica KOP „Kudryńce”
• strażnica KOP „Paniowce”^[b]

Strażnice kompanii w latach 1931 – 1934^{[5] [8][9][c]}:

• strażnica KOP „Zalesie I”^[d]
• strażnica KOP „Nowosiółka”^[e]
• strażnica KOP „Zielona I”^[f]
• strażnica KOP „Kudryńce”^[g]
• strażnica KOP „Zawale”^[h]

Strażnice kompanii w 1938^[10]

• strażnica KOP „Zalesie I”
• strażnica KOP „Zielona I”
• strażnica KOP „Kudryńce”
• strażnica KOP „Zawale”

Organizacja kompanii 17 września 1939^[12]:

• dowództwo kompanii
• pluton odwodowy
• 1 strażnica KOP „Zalesie I”
• 2 strażnica KOP „Zielona I”
• 3 strażnica KOP „Kudryńce”
• 4 strażnica KOP „Zawale”

Dowódcy kompanii

• kpt. Jan Curzytek (31 III 1930 - )
• kpt. Mieczysław Stecewicz (12 III 1931^[13] )
• kpt. Maciej Wojciechowski^[i] (– 1939)
• por. Karol Andruchow (IX 1939)

Uwagi

1. Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza. → Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 369
2. wieś Paniowce, gmina Kudryńce, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
3. W 2000 roku Rajmund Szubański napisał, że sformułowania zawarte w artykule „Bataliony, kompanie, strażnice KOP” z 1993 roku, odnoszą się do stanu sprzed 1937 roku → Szubański 2000 ↓, s. 87. Podał następujące strażnice: „Zalesie”, „Nowosiółki”, „Zielona”, „Zawale”, „Wygoda”, „Okopy św. Trójcy” → Szubański 1993 ↓, s. 278
4. wieś Zalesie, gmina Germakówka, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
5. wieś Nowosiółka Biskupia, gmina Kudryńce, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
6. przysiółek Zielona, gmina Kudryńce, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
7. miasteczko Kudryńce, gmina Kudryńce, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
8. wieś Zawale, gmina Kudryńce, powiat borszczowski, województwo tarnopolskie → Baza miejscowości kresowych
9. Wojciechowski Maciej Piotr, mjr piech., w KOP od 1938. Do mobilizacji dca 3 kompanii granicznej „Kudryńce”. We wrześniu 1939 dowódca odtworzonego baonu KOP „Rokitno“. 1 października pod Wytycznem dostał się do niewoli sowieckiej. Widziany 2 października w rejonie m. Wielki Łań. Prawdopodobnie zamordowany wraz z innymi jeńcami w Lasach Włodawskich^[14].

Przypisy

1. Prochwicz i 3/1994 ↓, s. 152.
2. Szubański 2000 ↓, s. 90.
3. Falkiewicz 1925 ↓, s. 3-4.
4. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 312-314.
5. Szkice dyslokacyjne ↓.
6. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 9/1928.
7. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 5/1929.
8. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 41/1932.
9. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 59/1934.
10. Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 90/1938.
11. Prochwicz 2003 ↓, s. 216.
12. Prochwicz 2003 ↓, s. 315.
13. Obsada oficerska bg „Borszczów” ↓.
14. Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 757.

Bibliografia

• Stanisław Falkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza. W pierwszą rocznicę objęcia służby na wschodniej granicy Rzeczypospolitej 1924-1925. 1925. [dostęp 2016-01-30].
• Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
• Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
• Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (145), 1993. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182.
• Rajmund Szubański. Bataliony, kompanie, strażnice KOP-u. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 3 (184), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
• Komunikaty dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza z lat 1927 (z uzupełnieniami i poprawkami), 1928, 1932, 1934 (z uzupełnieniami i poprawkami) i 1938 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/143 do 177/149.)
• Szkice dyslokacyjne Korpusu Ochrony Pogranicza i podległych jednostek w latach 1927–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.177/151.)
• Wykaz zmian stanu oficerów batalionu granicznego KOP „Borszczów” w latach 1928–1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.185/143.)