Komitet Wojskowo-Rewolucyjny

Komitet Wojskowo-Rewolucyjny^[1][2][3][4], także rewolucyjny komitet wojskowy^[5] (ros. Военно-революционный комитет, военревком, ВРК) – ogólna nazwa organów wojskowych tworzonych przez partię bolszewicką – SDPRR(b) przy Radach podczas przygotowań do zbrojnego przewrotu bolszewików – rewolucji październikowej oraz podczas obalenia Rządu Tymczasowego^[5][6].

Ulotka Piotrogrodzkiego Komitetu Wojskowo-Rewolucyjnego informująca o obaleniu Rządu Tymczasowego Aleksandra Kiereńskiego

Najbardziej znane rewolucyjne komitety wojskowe to: Piotrogrodzki Komitet Wojskowo-Rewolucyjny przy Piotrogrodzkiej Radzie Delegatów Robotniczych I Żołnierskich (utworzony 16 października^?/29 października 1917)^[7], i Moskiewski Komitet Wojskowo-Rewolucyjny (utworzony 25 października^?/7 listopada 1917, działający do 27.11.1917.

Decyzja KC SDPRR(b) z dni 23 i 29 października 1917 o przyspieszeniu przygotowań do zbrojnego przejęcia władzy zwiększyła tworzenie organów rewolucyjnych na szczeblu centralnym i lokalnym. Komitety tworzone były z reprezentantów partii bolszewickiej, rad (sowietów), komitetów robotniczo-chłopskich i wojskowych, Bolszewickiej Organizacji Wojskowej (tzw. Wojenki), Czerwonej Gwardii oraz innych organizacji wspierających bolszewików.

Komitety te tworzone były na różnych szczeblach administracji państwowej np. w guberniach, miastach, wsiach oraz wołostach.

Lista najważniejszych rewolucyjnych komitetów wojskowych

Data utworzenia	Nazwa	Przewodniczący (ważniejsi członkowie)	Uwagi
29 października	Piotrogrodzki KWR	Pawieł Łazimir (Lew Trocki, Nikołaj Podwojski, Piotr Stuczka, Władimir Antonow-Owsiejenko, Mykoła Skrypnyk, Nikołaj Krylenko)
31 października	KWR 12 Armii	J. Czarinʹ (Karl Gailis[8], Janis Krumins[9])	od 8 listopada 1917 istniejący nielegalnie w Kieś
4 listopada	Estoński KWR	Iwan Rabczyński[10] (Jaan Anvelt, Viktor Kingissepp)
	Pskowski KWR	Wasilij Paniuszkin	Front Północny (od 8 listopada 1917)
7 listopada	Moskiewski KWR	Gieorgij Oppokow (Łomow), Aleksandr Smirnow, Grigorij Usijewicz, Nikołaj Murałow, Aleksandr Arosiew, Pawieł Mostowienko, Aleksiej Rykow, Stanisław Budzyński	działał do 27.XI.
	Woroneski Komitet Rewolucyjny	A. Mojsiejew
8 listopada	Riazański KWR	A. Syromjatnikow
9 listopada	Miński WKR	Aleksandr Miasnikow (Moisiej Kałmanowicz, Wilhelm Knorin, Kārlis Landers)	Front Zachodni oraz Region Północno-zachodni (później)
	Samarski KWR	Walerian Kujbyszew
	Tulski Komitet Rewolucyjny	Grigorij Kaminski
10 listopada	Tomski KWR	Aleksiej Bełenec[11]
11 listopada	Kijowski WKR	Leonid Piatakow[12] (Andrij Iwanow, Wołodymyr Zatonski, Ołeksandr Horwic[13])	przeformowany na Rewkom Kijowski 28 stycznia 1918
	Smoleński Komitet Rewolucyjny	S. Joffe
21 listopada	Dagestański KWR	Ułłubij Bujnakski
27 listopada	Orenburski KWR	Samuił Cwilling
1 grudnia	KWR Frontu Południowo-Zachodniego	G. Rażiwin (Wasilij Kikwidze)
15 grudnia	KWR Frontu Rumuńskiego	Piotr Baranow (Aleksandr Krusser, Władimir Judowski)
20 grudnia	Barnaułski KWR	Matwiej Caplin)
23 grudnia	Charkowski KWR	Artiom (Walerij Mieżłauk, Moisiej Ruchimowicz)
???	Jekaterynosławski KWR	Nikołaj Krestinski
???	Winnicki KWR	Nikołaj Tarnogrodzki[14]
???	Odeski KWR	Władimir Judowski
???	Szujski KWR	Michaił Frunze
???	Symferopolski KWR	Jānis Šepte
29 grudnia	Sewastopolski Komitet Rewolucyjny	Jānis Daumanis
styczeń	Astrachański Komitet Rewolucyjny	Mina Aristow[15]
10 stycznia	KWR Frontu Kaukaskiego	Grigorij Korganow (Boris Szebołdajew)
23 grudnia	Doński KWR	Fiodor Podtiołkow (Michaił Kriwoszłykow)[16]
30 stycznia	Kubańsko-Czarnomorski KWR	Jan Połujan
2 marca	Siedmiorzecki KWR	Pawieł Winogradow

Zobacz też

• Wszechukraiński Centralny Komitet Wojskowo-Rewolucyjny