Komisariat Straży Granicznej „Lubliniec”

Komisariat Straży Granicznej „Lubliniec” – jednostka organizacyjna Straży Granicznej pełniąca służbę ochronną na granicy polsko-niemieckiej w latach 1928–1939.

Komisariat SG „Lubliniec”

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1928
Rozformowanie	1939
Organizacja
Dyslokacja	Lubliniec
Formacja	Straż Graniczna
Podległość	Inspektorat Graniczny nr 14 Obwód SG „Częstochowa”

Geneza

Na wniosek Ministerstwa Skarbu, uchwałą z 10 marca 1920, powołano do życia Straż Celną^[1]. Proces tworzenia Straży Celnej trwał do końca 1922 roku^[2]. Komisariat Straży Celnej „Lubliniec”, wraz ze swoimi placówkami granicznymi, wszedł w podporządkowanie Inspektoratu Straży Celnej „Tarnowskie Góry”^[3].

W drugiej połowie 1927 przystąpiono do gruntownej reorganizacji Straży Celnej^[4]. W praktyce skutkowało to rozwiązaniem tej formacji granicznej.

Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski powołał komisariat Straży Granicznej „Lubliniec”, który przejął ochronę granicy od rozwiązywanego komisariatu Straży Celnej^[5].

Osobne artykuły: komisariat Straży Celnej „Lubliniec” i komisariat Straży Celnej „Lubliniec Południe”.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ignacego Mościckiego z 22 marca 1928, do ochrony północnej, zachodniej i południowej granicy państwa, a w szczególności do ich ochrony celnej, powoływano z dniem 2 kwietnia 1928 Straż Graniczną^[6]. Rozkazem nr 4 z 30 kwietnia 1928 roku w sprawie organizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego dowódca Straży Granicznej gen. bryg. Stefan Pasławski przydzielił komisariat „Lubliniec” do Inspektoratu Granicznego nr 14 „Lubliniec” i określił jego strukturę organizacyjną^[5]. Rozkazem nr 10 z 5 listopada 1929 w sprawie reorganizacji Śląskiego Inspektoratu Okręgowego komendant Straży Granicznej płk Jan Jur-Gorzechowski określił numer i nową strukturę komisariatu^[7].

Służba graniczna

Komisariat SG „Lubliniec” ochraniał odcinek granicy od kamienia granicznego nr M 41, a kończył przy kamieniu granicznym nr M 215. Długość odcinka wynosiła 45,520 kilometrów^[8].

Sąsiednie komisariaty

• komisariat Straży Granicznej „Lubecko” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Tarnowskie Góry” − 1928
• komisariat Straży Granicznej „Herby” ⇔ komisariat Straży Granicznej „Kalety” − listopad 1929

Funkcjonariusze komisariatu

Kierownicy/komendanci komisariatu
stopień	imię i nazwisko	okres pełnienia służby	kolejne stanowisko
kom.	Wacław Michałowski	V 1928[9] – 28 VI 1929	komendant komisariatu „Lipiny”[10]
kom.	Władysław Matuszewski[11]	29 VII 1929[12] – 10 IV 1939[13]	Ekspozytura Inspektoratu Ceł[14]
komisarz	Władysław Ochoński	10 VI 1939[14] -
Zastępcy komendanta komisariatu
przodownik	Bogdan Wrzosek	1 V 1939[15] –

Struktura organizacyjna

Organizacja komisariatu w kwietniu 1928^[5]:

• komenda − Lubliniec
• placówka Straży Granicznej I linii „Kośmidry”
• placówka Straży Granicznej I linii „Dziewcza Góra”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kokotek”
• placówka Straży Granicznej I linii „Brusiek”
• placówka Straży Granicznej II linii „Lubliniec”

Organizacja komisariatu w listopadzie 1929^[7]:

• 3/14 komenda − Lubliniec
• placówka Straży Granicznej I linii „Glinica”
• placówka Straży Granicznej I linii „Pawonków”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kośmidry”
• placówka Straży Granicznej I linii „Solarnia”
• placówka Straży Granicznej I linii „Kokotek”
• placówka Straży Granicznej II linii „Lubliniec”

Przypisy

1. Dominiczak 1975 ↓, s. 130.
2. Dominiczak 1997 ↓, s. 250.
3. Kozłowski 2012 ↓, s. 31.
4. Kula 1994 ↓, s. 40.
5. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 25.
6. Goryński 2012 ↓, s. 226.
7. Jabłonowski i Polak 1999 ↓, s. 58.
8. Janiszewski 2007 ↓, s. 292.
9. Rozkazy KG SG ↓, s. 1928/54.
10. Historia IG „Częstochowa” ↓, s. 11.
11. Wykazy imienne Śl. IO ↓, s. 334.
12. Historia IG „Częstochowa” ↓, s. 12.
13. Rozkazy KG SG ↓, s. 9/39.
14. Rozkazy KG SG ↓, s. 23/39.
15. Rozkazy KG SG ↓, s. 27/39.

Bibliografia

• Henryk Dominiczak: Granica polsko-niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
• Henryk Dominiczak: Granice państwa i ich ochrona na przestrzeni dziejów 966–1996. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08618-4. OCLC 37244743.
• Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. Tom II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-77-3.
• Grzegorz Goryński: Powstanie, organizacja i funkcjonowanie straży granicznej w latach 1928-1939. 2012. [dostęp 2016-12-31].
• Dariusz Janiszewski: Komisariat Lubliniec w systemie ochrony granicy polsko – niemieckiej w okresie II Rzeczypospolitej,. 2007. [dostęp 2017-03-15].
• Piotr Kozłowski. Straż Celna zapomnianą formacją graniczną II Rzeczypospolitej – dyslokacja jednostek granicznych w 1926 roku. „Problemy Ochrony Granic”. 50, 2012. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
• Henryk Mieczysław Kula: Polska Straż Graniczna w latach 1928–1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1994. ISBN 8311082671.
• Rozkazy Komendy Głównej Straży Granicznej 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.187/30 do 187/41.)
• Szkic historyczny z działalności Inspektoratu Straży Granicznej „Częstochowa“ z lat 1928-1935 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Wykazy imienne oficerów, szeregowych i pracowników cywilnych Śląskiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1938. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.191/159.)