Kolcomysz arabska

Kolcomysz arabska^[11] (Acomys dimidiatus) – gatunek ssaka z podrodziny sztywniaków (Deomyinae) w obrębie rodziny myszowatych (Muridae), występujący w Azji^[10][12].

Kolcomysz arabska

Acomys dimidiatus[1]
(Cretzschmar, 1826)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	myszowate
Podrodzina	sztywniaki
Rodzaj	kolcomysz
Gatunek	kolcomysz arabska
Synonimy
Mus dimidiatus Cretzschmar, 1826[2] Mus hispidus Brants, 1827[3] Mus megalotis Lichtenstein, 1829[4] Acomys flavidus O. Thomas, 1917[5] Acomys carmeliensis Haas, 1952[6] Acomys cahirinus megalodus Setzer, 1959[7] Acomys whitei D.L. Harrison, 1980[8]
Podgatunki
A. d. dimidiatus (Cretzschmar, 1826) A. d. flavidus O. Thomas, 1917 A. d. homericus O. Thomas, 1923[9] A. d. megalodus Setzer, 1959 A. d. megalotis (Lichtenstein, 1829)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[10]
najmniejszej troski

Zasięg występowania

Kolcomysz arabska występuje na Bliskim Wschodzie i południowo-zachodniej Azji zamieszkując w zależności od podgatunku^[13]:

• A. dimidiatus dimidiatus – Egipt (Synaj), Izrael, Jordania i Arabia Saudyjska.
• A. dimidiatus flavidus – południowo-zachodni Pakistan.
• A. dimidiatus homericus – Arabia Saudyjska i południowo-zachodni Jemen.
• A. dimidiatus megalodus – znany tylko z miejsca typowego w Egipcie, 60 km na południe od Suezu.
• A. dimidiatus megalotis – Arabia.

Występuje również w południowym Iranie, lecz przynależność podgatunkowa nie jest znana^[13].

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1826 roku niemiecki zoolog Philipp Jakob Cretzschmar nadając mu nazwę Mus dimidiatus^[2]. Holotyp pochodził z Synaju, w Egipcie^[12].

A. dimidiatus jest prawie nie do odróżnienia od A. cahirinus pod względem morfologii zewnętrznej, co spowodowało duże zamieszanie w jego klasyfikacji do czasu oceny morfologii zębów, cytogenetyki i pokrewieństwa molekularnego^[13]. Najnowsza analiza molekularna pozwoliła na utworzenie kladu afro-śródziemnomorskiego obejmującego A. dimidiatus. A. cahirinus, A. cilicicus i A. minous^[14]. Filogenetycznie A. dimidiatus występuje w Izraelu sympatryczni z A. russatus^[15]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków^[13].

Etymologia

• Acomys: gr. ακη akē „ostry punkt”; μυς mus, μυός muos „mysz”^[16].
• dimidiatus: łac. dimidiatus „podzielony”, od dimidius „przepołowiony”, od di- „oprócz, osobno”; medius „środek”^[17].
• flavidus: łac. flavidus „złotożółty, żółtawy”, od flavus „żółty, złotożółty”^[18].
• homericus: Homer (gr. Ὅμηρος Homēros), grecki pieśniarz wędrowny, epik, śpiewak, recytator żyjący w VIII wieku p.n.e.^[19]
• megalodus: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”^[20]; οδους odous, οδοντος odontos „ząb”^[21].
• megalotis: gr. μεγαλως megalōs „niezmiernie”, od μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”; -ωτις -ōtis „-uchy”, od ους ous, ωτος ōtos „ucho”^[22].

Morfologia

Kolcomysz arabska w zoo

Długość ciała (bez ogona) 85–129 mm, długość ogona 88–117 mm, długość ucha 18–22 mm, długość tylnej stopy 19–22 mm; masa ciała 30–45 g^[23]. Gryzonie te są bardzo podobne z wyglądu do kolcomyszy skalnych (A. cahirinus) występujących w Afryce Północnej, ale występują między nimi różnice w genach i uzębieniu^[12].

Populacja

Ze względu na szeroki zasięg występowania, sporą tolerancję środowiskową i najprawdopodobniej dużą liczebność, jest to gatunek najmniejszej troski. Myszy te są pospolite w niektórych częściach zamieszkiwanego obszaru (np. w Izraelu i Jordanii), choć w Zjednoczonych Emiratach Arabskich bywały klasyfikowane jako bliskie zagrożenia. Gryzonie te występują w obszarach suchych i półpustynnych, w Egipcie są spotykane w siedzibach ludzkich i na terenach rolniczych^[10].