Kościół św. Wawrzyńca w Radziszowie

Kościół w Radziszowie – kościół znajdujący się w Radziszowie, w gminie Skawina, w powiecie krakowskim. Zabytkowy orientowany, murowany, otynkowany kościół par. pw. św. Wawrzyńca z XV w. wraz z ogrodzeniem, został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego.

Kościół w Radziszowie

nr rej. A-383 z dnia 17.11.1972[1]
Państwo	Polska
Miejscowość	32-052 Radziszów ul. Jana Pawła II 18
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Dane świątyni Wieża kościelna • liczba wież 1 Liczba naw 1 Organy • liczba głosów • liczba manuałów 9[2] 1
Położenie na mapie Polski Kościół w Radziszowie
Położenie na mapie województwa małopolskiego Kościół w Radziszowie
Położenie na mapie powiatu krakowskiego Kościół w Radziszowie
Położenie na mapie gminy Skawina Kościół w Radziszowie
49°56′17,268″N 19°48′34,595″E

Historia

Parafia erygowana przed 1325. Obecny kościół par. pw. św. Wawrzyńca murowany, wybudowany w XV w na fundamentach poprzedniego. Podczas pożaru 25 IV 1844^[3][a] spłonęła część wyposażenia oraz zawaliło się sklepienie. Kościół do 1847 został odnowiony i wyposażony głównie dzięki hrabinie Helenie Dzieduszyckiej. Konsekracji po pożarze dokonał 1 VII 1857 bp Józef Alojzy Pukalski. Kościół otoczony zabytkowym murem.

Architektura

Kościół jednonawowy, orientowany, z niską wieżą, prezbiterium zamknięte wielobocznie, dach dwuspadowy kryty blachą miedzianą. Po stronie północnej zakrystia, po południowej kruchta z kamiennym portalem i drzwiami obitymi blachą. Pod kościołem krypta do której wejście zamurowano prawdopodobnie po powodzi w 1934^[4]. Z 1927 pochodzą polichromie autorstwa Franciszka Przebindowskiego. Dekoracje wewnątrz kościoła wykonał w latach 1947–1953 konserwator i złotnik Adam Witkowski. Aktualna aranżacja uwzględniająca poprzednie elementy wystroju jest dziełem zespołu artystów: Marii Augustyńskiej, Jakuba Gujdy i Haliny Wasyl, pracujących pod kierunkiem Krystyny Sokół-Gujdy^[5].

Wystrój

Ołtarze drewniane, polichromowane, złocone i srebrzone:

• ołtarz główny z XVIII w., częściowo uzupełniony w XIX w. a w nim: rzeźba Ukrzyżowanego w szerokiej, ornamentalnej ażurowej ramie, na zasuwie obrazy: „Św. Wawrzyniec” z 1769 oraz „Św. Józef” z 1947, po bokach pomiędzy parami korynckich kolumn, figury świętych biskupów: Wojciecha i Stanisława, w zwieńczeniu tronujące posągi Boga Ojca oraz Chrystusa, autor Walenty Wisz;
• ołtarze boczne, cynobrowe, bogato rzeźbione;
  • prawy z 1. ćw. XVII w a w nim: obraz „Św. Katarzyna Aleksandryjska” z 1762 w zasuwach obrazy „Św. Antoni Padewski” z 1846, autor Wawrzyniec Klimas z Radziszowa oraz „Św. Franciszek z ciałem Ukrzyżowanego” z XVIII w.(?)^[6], w zwieńczeniu malowany na desce obraz „Św. Kinga” z XVIII w.;
  • lewy jest kopią prawego ołtarza wykonaną w XIX w.: we wnęce rzeźba Matki Bożej Różańcowej z 1912, dłuta Wit Wisz, na zasuwie obrazy: „Św. Anna Samotrzeć” z 1862, „Jezus Miłosierny” z 1950, autor Adolf Hyła, w zwieńczeniu obraz „Św. Jacek” z 1930, autor Adolf Kłosowski z Wadowic;
  • boczny (przy ścianie północnej) późnobarokowy z I połowy XVIII w. z obrazami: „Matka Boża z dzieciątkiem” z XIX w.(?)^[7]; „Najświętsze Serce Pana Jezusa” z 1904 autor Jozef Hlavka z Pragi oraz „Św. Stanisław Kostka” z 1950. W zwieńczeniu ołtarza barokowy obraz „Ecce Homo” z XIX w.;
• na ścianach: wizerunki czterech ewangelistów (Marka, Mateusza, Jana, Łukasza) oraz ich atrybuty: lew, anioł^[b], orzeł i wół, polichromia ze sceną „Michał Archanioł walczący ze smokiem”, „Spotkanie Chrystusa z Matką Bożą”, „Matka Boża z Dzieciątkiem ukazuje się ludowi polskiemu” oraz „Osiem błogosławieństw”.

Faseta przyozdobiona motywem sztywnych liści akantu, pod fasetą fryz ułożony z wici roślinnych przerywany (po lewej) symbolami hostii, oka opatrzności, męki pańskiej oraz baranka, kotwicy i lilii z rybami (po prawej).

Wyposażenie

• drewniana ambona z rzeźbami apostołów, przeniesiona z nawy głównej do prezbiterium;
• kamienna chrzcielnica z XVII w.;
• rzeźbiona w drewnie ława kolatorska z 1885;
• późnobarokowe konfesjonały z 1781;
• dzwon na wieży z 1845^[8];
• w 1941 okupant niemiecki zrabował dwa obrazy: „Św. Stanisław” i „Św. Józef”, oba z 1925^[8].

Kościół parafialny pw. św. Wawrzyńca w Radziszowie

Widok z chóru

Ołtarz główny

Grupa Świętej Trójcy

Polichromia – czterej ewangeliści

Ambona

Chrzcielnica

Uwagi

1. Na tablicy informacyjnej w kruchcie jest podany 1841 rok.
2. Według Dorothea Forstner, „Świat Symboliki Chrześcijańskiej”, wyd PAX 1990 s.324, Mateuszowi przypisywano symbol człowieka.

Przypisy

1. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
2. Polskie Wirtualne Centrum Organowe. [dostęp 2014-01-09].
3. Halina Wasyl: Radziszów Kościół pw. św. Wawrzyńca. Zakrzów: Promo, 2008, s. 9. ISBN 978-83-60941-56-0.
4. Halina Wasyl: Radziszów Kościół pw. św. Wawrzyńca. Zakrzów: Promo, 2008, s. 8. ISBN 978-83-60941-56-0.
5. Halina Wasyl: Radziszów Kościół pw. św. Wawrzyńca. Zakrzów: Promo, 2008, s. 10. ISBN 978-83-60941-56-0.
6. Halina Wasyl: Radziszów Kościół pw. św. Wawrzyńca. Zakrzów: Promo, 2008, s. 17. ISBN 978-83-60941-56-0.
7. Halina Wasyl: Radziszów Kościół pw. św. Wawrzyńca. Zakrzów: Promo, 2008, s. 21. ISBN 978-83-60941-56-0.
8. tablica informacyjna w kruchcie kościoła

Bibliografia

• HalinaH. Wasyl HalinaH., Radziszów Kościół pw. św. Wawrzyńca, Podłęże: wyd. Promo, 2008, s. 22, ISBN 978-83-60941-56-0, OCLC 751219340.

Linki zewnętrzne

• Archidiecezja Krakowska
• Strona internetowa Parafii Rzymskokatolickiej św. Wawrzyńca w Radziszowie
• Stowarzyszenie "Nasz Radziszów"