Khajuraho

Khajuraho (hindi खजुराहो, Khadźuraho) – miejscowość w Indiach w stanie Madhya Pradesh, nad rzeką Khudar, słynąca z zespołu hinduistycznych świątyń wzniesionych między IX a XII w. przez władców z dynastii Ćandelów.

Zespół zabytkowy w Khajuraho^[1][a]

Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Państwo	Indie
Typ	kulturowy
Spełniane kryterium	I, III
Numer ref.	240
Region[b]	Azja i Pacyfik
Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę	1986 na 10. sesji
Położenie na mapie Indii Zespół zabytkowy w Khajuraho[3]
24°51′09″N 79°55′15″E
Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Detal ze świątyni Lakszmany

Detal ze świątyni Lakszmany

Detal ze świątyni Kandarija Mahadew

Według legendy pierwotnie w skład zespołu wchodziło osiemdziesiąt pięć świątyń, do dziś zachowało się mniej niż dwadzieścia. Najbardziej znane świątynie to: Grupa zachodnia (najbardziej znana):

• świątynia Kandarija Mahadewy
• Ćitragupta
• Dewi Dźagadamba
• Wiśwanatha
• Lakszmana

Grupa wschodnia:

• Parśwanatha
• Adinatha
• Dźawari

Grupa południowa:

• Ćaturbhudź
• Duladewa

Wszystkie świątynie ułożone były na osi wschód-zachód. Charakteryzują się dodatkowo portykiem od strony zachodniej do którego prowadzą długie schody. Do portyku przylega sala dla wiernych i sanktuarium. Architektura świątyń symbolizuje świętą górę Meru. Przedmiot kultu w świątyni zwrócony był zawsze ku wschodowi,

Swą sławę zespół zawdzięcza szczególnie bardzo bogatej dekoracji rzeźbiarskiej zewnętrznych ścian świątyń. Tworzą ją rytmiczne układy splątanych ze sobą postaci. Wiele z nich ma charakter erotyczny, nieraz bardzo śmiały. Wiąże się to ze specyfiką lokalnego hinduizmu. Ćandelowie bowiem popierali skrajne sekty tantryczne, jak kapalikowie, kaulowie, kalamukhowie, czy zwolennicy kultu Sześćdziesięciu Czterech Jogiń. W skład ich pobożności wchodziły również rytuały orgiastyczne, zwane mithuna, wiążące się z zawieszeniem uznawanych norm moralnych. Zespół świątynny został wpisany w roku 1986 na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Przypisy

1. Indie. Polski Komitet ds Unesco. [dostęp 2019-12-18].
2. Indie. Polski Komitet ds Unesco. [dostęp 2019-12-18].
3. Indie. Polski Komitet ds Unesco. [dostęp 2019-12-18].

Bibliografia

• Ilustrowana Księga Świata – Skarby Świata – Azja. Bielsko-Biała: Pascal, 2002, s. 30–31. ISBN 83-7304-020-X.
• Roy C. Craven: A Concise History of Indian Art. New York: Pascal, 1976, s. 187–191. ISBN 0-275-85620-8.

Linki zewnętrzne

• Informacje na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO
• Erotyczny splendor Khajuraho
• Galeria zdjęć fot. Stanisław Błaszczyna

Kontrola autorytatywna (miasto):

• VIAF: 154809042
• LCCN: n83146668
• GND: 4030430-9
• BnF: 119455128
• NKC: ge1021621
• J9U: 987007557398805171

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: place/Khajuraho
• Universalis: khajuraho
• NE.se: khajuraho