Kazarka rdzawa

Kazarka rdzawa^[5], kazarka^[6] (Tadorna ferruginea) – gatunek dużego ptaka wodnego z rodziny kaczkowatych (Anatidae). Nie jest zagrożony wyginięciem. Często hodowany w parkach i ogrodach w Europie jako ptak ozdobny^[7]. Nie wyróżnia się podgatunków^[8].

Kazarka rdzawa

Tadorna ferruginea[1]
(Pallas, 1764)
samiec
samica
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	blaszkodziobe
Rodzina	kaczkowate
Podrodzina	kaczki
Plemię	Tadornini
Rodzaj	Tadorna
Gatunek	kazarka rdzawa
Synonimy
Anas ferruginea Pallas, 1764[2] Casarca ferruginea (Pallas, 1764)[3] Anas casarca Linnaeus, 1768[3] Casarca casarca (Linnaeus, 1768)[3]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]
najmniejszej troski
Zasięg występowania
letnie lęgowiska      siedliska całoroczne      zimowiska

Zasięg występowania

Zamieszkuje wschodnią część basenu Morza Śródziemnego, Morze Czarne, pas w Azji Środkowej po Amur oraz północno-zachodnią Afrykę i Wyżynę Abisyńską. Tam gdzie woda nie zamarza osiadła, pozostałe populacje wędrowne. Zimuje w Dolinie Nilu, Azji Południowej i Południowo-Wschodniej oraz w Chinach. Sporadycznie pojawia się w Europie Środkowej i Zachodniej oraz zachodniej części Morza Śródziemnego, osiągając Maderę na Atlantyku.

W Polsce pojawia się regularnie (najczęściej latem i jesienią^[9]), aktualnie nielęgowy^[10]. Są to zwykle uciekinierzy z niewoli, choć niekiedy mogą tu też zalatywać ptaki dzikie^[7][9]. Zwykle obserwowane są pojedyncze osobniki, rzadziej stadka liczące kilka osobników^[9]. W czerwcu 2014 roku zaobserwowano stado 11 osobników na zbiorniku retencyjnym na rzece Wąglance przy wsi Miedzna Murowana (woj. łódzkie)^[9]. Jedyne lęgi kazarki rdzawej odnotowano w latach 1988–1990 w centrum Wrocławia; para, które je wyprowadziła, urodziła się we wrocławskim zoo, ale uciekła po osiągnięciu lotności^[9].

Morfologia

Kazarka rdzawa w locie

Wygląd

Samiec większy od samicy, ciało rdzawe, na szyi czarna obroża, głowa i szyja jaśniejsza, skrzydła białe, lusterko zielone, lotki I-rzędowe czarne, od spodu szare, ogon czarny. Dziób szary, nogi czarne. Samica mniejsza, bez obroży, z białawą głową. Samiec w upierzeniu spoczynkowym i osobniki młodociane podobne do samicy.

Wymiary średnie

długość ciała ok. 61–67 cm^[11]
rozpiętość skrzydeł ok. 120–145 cm^[11]
masa ciała ok. 1000–1650 g^[6]

Ekologia

Jaja z kolekcji muzealnej

Krótki film

Biotop

Głównie jeziora i rzeki w pasie stepów i półpustyń. W górach osiąga wysokość 4500 m n.p.m.

Gniazdo

W szczelinach, rozpadlinach, norach, dziuplach, szczelinach skalnych lub opuszczonych gniazdach ptaków drapieżnych.

Jaja

W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając 8 do 12 kremowych jaj^[12] o średnich wymiarach 68×47 mm i średniej masie 83 g.

Wysiadywanie, pisklęta

Jaja wysiadywane są przez okres 27 do 29 dni przez samicę^[12], podczas gdy samiec strzeże gniazda, a później bierze udział w opiece nad pisklętami. Pisklęta pierzą się po 55–60 dniach, lecz zazwyczaj pozostają z rodzicami do zimy.

Pożywienie

Pokarm mieszany z przewagą roślinnego, zdobywany zarówno na lądzie, jak i w wodzie.

Status i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody kazarka rdzawa nieprzerwanie od 1988 roku klasyfikowana jest jako gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność światowej populacji, według szacunków organizacji Wetlands International z 2015 roku, mieści się w przedziale 170–220 tysięcy osobników. Globalny trend liczebności populacji nie jest znany^[4].

Ptaki te są hodowane w warunkach półnaturalnych w ukraińskim rezerwacie doświadczalnym „Askania Nowa” na północ od Krymu; część tam wyhodowanych ptaków odlatuje i zasila dzikie populacje na Ukrainie i w innych krajach^[4][9].

W Polsce kazarka rdzawa podlega ścisłej ochronie gatunkowej^[13].

Zobacz też

• ptaki Polski