Loading AI tools
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Karol Emanuel I Wielki, wł. Carlo Emanuele I di Savoia (ur. 12 stycznia 1562, zm. 26 lipca 1630) – książę Sabaudii w latach 1580–1630. Nazywany był również Głową z ognia (wł. Testa d' feu) ze względu na swoje liczne przymioty dowódcy wojskowego.
 | |
 | |
 | |
| książę Sabaudii | |
| Okres |
od 30 sierpnia 1580 |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Dynastia | |
| Data urodzenia | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Ojciec | |
| Matka | |
| Rodzeństwo |
Amadeusz, markiz Saint-Rambert |
| Żona | |
| Dzieci |
Filip Emanuel, |
| konkubina, żona od 28 listopada 1629 |
Małgorzata Rossillon, markiza Riva i Chieri |
| Dzieci |
legitimizowane, bez prawa sukcjesji: |
| Konkubina |
Luisa During Maréchal |
| Dzieci |
Emanuel |
| Konkubina |
Virginia Pallavicino |
| Dzieci |
Karol Humbert |
| Konkubina |
Argentina Provana |
| Dzieci |
Feliks |
.svg)
Urodził się w rodzinnym zamku w Rivoli, w Piemocie jako jedyne dziecko Emanuela Filiberta, księcia Sabaudii, i Małgorzaty de Valois, księżnej de Berry (córki króla Francji – Franciszka I i Klaudii de Valois). Księciem został 30 sierpnia 1580. Był osobą ambitną i pewną siebie, prowadził politykę ekspansji terytorialnej. Na jesieni 1588, podczas wojny domowej nękającej Francję (podczas panowania Henryka III Walezego), Karol Emanuel okupował markizat Saluzzo, który znajdował się pod panowaniem francuskim. Król Henryk IV Burbon zażądał później zwrotu tych ziem, ale książę odmówił, w związku z czym wybuchła wojna. Zakończyła się ona pokojem w Vervins (2 maja 1598), który nie rozstrzygnął problemu Saluzzo. Po tym jak książę rozpoczął rozmowy z Hiszpanią, Henryk IV znowu wywołał wojnę i na mocy traktatu z Lyon (17 stycznia 1601) Saluzzo wróciło do Sabaudii w zamian za Bresse i inne ziemie za Alpami.
Na mocy tajnego porozumienia[1] w Bruzolo (25 kwietnia 1610) Karol Emanuel sprzymierzył się z Francją przeciw Hiszpanii, ale po zamordowaniu Henryka IV królowa-regentka nie uznała tego pokoju. W styczniu 1617 książę otrzymał pomoc wojsk francuskich, żeby uwolnić księcia Alby, a nowy król Ludwik XIII odnowił przymierze z Sabaudią – w 1619 jego córka Krystyna Maria Burbon poślubiła syna Karola Emanuela – Wiktora Amadeusza. Jednak ponieważ Francuzi okupowali Casale Monferrato, książę sprzymierzył się również z Hiszpanią.
Kiedy kardynał Richelieu najechał Piemont i podbił Susę, książę znowu zmienił stronę i „powrócił” do Francji. Wtedy Filip IV Habsburg wysłał oddziały z Genui i Como, a Karol Emanuel ogłosił neutralność. W 1630 Richelieu posłał armię do Sabaudii, żeby przypomnieć księciu o przestrzeganiu traktatów. Francuzi zaczęli oblegać Pinerolo i Aviglianę, a sabaudzka armia (Wiktora Amadeusza) została pokonana w Valsusa.
Książę dostał silnej gorączki i zmarł nagle w Savigliano, pod koniec lipca 1630. Jego następcą został jego syn – Wiktor Amadeusz.
Ze swoją żoną – Katarzyną Michaliną Habsburg, księżniczką hiszpańską, córką króla Filipa II i Elżbiety de Valois, miał 10 dzieci:
Po śmierci swojej żony, Karol Emanuel nie ożenił się powtórnie, ale został ojcem kolejnych 11 dzieci (nieślubnych). Jego kochankami były: Luisa de Duing, Argentina Provana, Marguerite de Roussilon, Virginia Pallavicino, Anna Caterina Meraviglia i Anna Felizita Cusa.
Najwyższy Order Zwiastowania Najświętszej Marii Panny (Order Annuncjaty) w 1568[2], a od 1580 Wielki Mistrz[3]
| Ludwik I Sabaudzki | ||||||||||||
| Filip II Sabaudzki | ||||||||||||
| Anna z Lusignan | ||||||||||||
| Karol III Dobry | ||||||||||||
| Jan II z Brosse | ||||||||||||
| Klaudia z Brosse | ||||||||||||
| Nikola z Châtillon | ||||||||||||
| Emanuel Filibert | ||||||||||||
| Ferdynand Aviz | ||||||||||||
| Manuel I Szczęśliwy | ||||||||||||
| Beatrycze Portugalska | ||||||||||||
| Beatrycze Portugalska | ||||||||||||
| Ferdynand II Aragoński | ||||||||||||
| Maria Aragońska | ||||||||||||
| Izabela I Kastylijska | ||||||||||||
| Karol Emanuel I Wielki | ||||||||||||
| Jan z Angoulême | ||||||||||||
| Karol z Angoulême | ||||||||||||
| Małgorzata z Rohan | ||||||||||||
| Franciszek I Walezjusz | ||||||||||||
| Filip II Sabaudzki | ||||||||||||
| Ludwika Sabaudzka | ||||||||||||
| Małgorzata Burbon | ||||||||||||
| Małgorzata Walezjuszka | ||||||||||||
| Karol Orleański | ||||||||||||
| Ludwik XII Walezjusz | ||||||||||||
| Maria Kliwijska | ||||||||||||
| Klaudia Walezjuszka | ||||||||||||
| Franciszek II Bretoński | ||||||||||||
| Anna Bretońska | ||||||||||||
| Małgorzata z Foix | ||||||||||||
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
