Loading AI tools
polski pisarz Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Karol Bunsch (ur. 22 lutego 1898 w Krakowie, zm. 24 listopada 1987 tamże) – polski pisarz historyczny, tłumacz literatury niemieckiej i angielskiej. Syn rzeźbiarza Alojzego Bunscha i młodszy brat malarza Adama Bunscha.
 Karol Bunsch (1980) | |
| Data i miejsce urodzenia |
22 lutego 1898 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 listopada 1987 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki |
pisarz historyczny, tłumacz |
| Odznaczenia | |
        | |
| Strona internetowa | |
Jego głównym osiągnięciem literackim był wielotomowy cykl powieściowy z czasów piastowskich, znany jako Powieści piastowskie, cieszący się popularnością już od wydania pierwszej książki (Dzikowy skarb, 1945). Opublikował ponadto trylogię o Aleksandrze Wielkim i powieści rozgrywające się w czasach Jagiellonów oraz nowele.
_ok._1906,_zb._prywatne.JPG)
Urodził się w Krakowie, jego ojcem był rzeźbiarz i profesor Państwowej Szkoły Przemysłowej Alojzy Bunsch, matka, Maria Aleksandra z d. Sadłowska pochodziła ze znanej rodziny lwowskich architektów[1]. Zainteresowania historyczne i archeologiczne ojca, który działał również w Towarzystwie Miłośników Historii i Zabytków Krakowa oraz postać przyjaciela domu, wybitnego archiwisty i historyka Adama Chmiela[2], miały wpływ na kształtowanie się osobowości przyszłego pisarza [3]. Uczęszczał do Gimnazjum św. Anny w Krakowie (ob. I Liceum Ogólnokształcące im. B. Nowodworskiego).
Jeszcze przed maturą, mając 17 lat, zaciągnął się w roku 1915 do Legionów Polskich[4], ukrywając przed komisją rekrutacyjną zbyt młody wiek. Jako żołnierz 4 pułku piechoty III Brygady Legionów przeszedł chrzest bojowy pod Jastkowem[5]. Z powodu choroby i śmierci ojca musiał wystąpić z wojska, wkrótce jednak znalazł się w armii austriackiej, ukończył w 1916 r. szkołę oficerską i trafił na front. Był ranny podczas walk w Karpatach[6]. Za swoją służbę w czasie I wojny światowej otrzymał austriackie Medale za Waleczność (srebrny i brązowy) oraz Krzyż Wojskowy Karola[7].
Po odzyskaniu niepodległości w roku 1918 wstąpił powtórnie do odtworzonego 4 pułku piechoty Legionów Wojska Polskiego[6]. Walczył aż do listopada roku 1920 biorąc udział w wojnie polsko-ukraińskiej (1918–1919) oraz polsko-bolszewickiej, był ponownie ranny. Służbę w armii zakończył w stopniu porucznika[8]. Został odznaczony Krzyżem Walecznych[9] i Medalem Niepodległości.
Mimo wojny kontynuował edukację, po zdaniu matury w roku 1916 podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim, które ostatecznie ukończył w roku 1920. Dodatkowo studiował jeszcze filozofię i rolnictwo, ale kierunków tych nie skończył. W 1922 r. uzyskał stopień doktora praw[10]. Pracę rozpoczął w 1921 r. jako aplikant, a po egzaminie był sędzią w Oświęcimiu w latach 1924–1926, zatrudnił się także w kancelarii notarialnej w Skalbmierzu (1926–1927). Po ślubie w roku 1925 z Zofią Redych, również córką prawnika, wrócił do Krakowa w roku 1926 i po odbyciu aplikacji założył w 1928 r. własną kancelarię adwokacką[11]. W roku 1932 powierzono mu funkcję prawnika miejskiego (syndyka) Krakowa, którym był do wybuchu wojny. Ponownie sprawował ją w latach 1945–1950.
Oprócz kariery prawniczej wiele uwagi poświęcał zajęciom sportowym, uprawiał gimnastykę wyczynową, był wielokrotnym zwycięzcą zawodów strzeleckich w Bractwie Kurkowym, w KS Wawel i TG „Sokół”. Pełnił m.in. od roku 1934 funkcję ostatniego przed II wojną światową prezesa Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie[12]. Uprawiał turystykę i narciarstwo, był zamiłowanym wędkarzem, ale przede wszystkim myśliwym, bardzo aktywnie udzielał się w krakowskim Towarzystwie Łowieckim[13]. Miał pasje kolekcjonerskie, interesował się numizmatyką i zbierał białą broń.
W 1938 otrzymał po raz pierwszy Złoty Krzyż Zasługi[14], a w 1939 został zmobilizowany i uczestniczył w kampanii wrześniowej[15]. Podczas okupacji niemieckiej utrzymywał się zachowując nadal stanowisko radcy prawnego w krakowskim magistracie. Należał do ZWZ, a następnie do AK.
W latach 1950–1952 zlikwidował kancelarię adwokacką i zakończył karierę prawniczą poświęcając się wyłącznie pisarstwu. Mimo że nie angażował się w żadną działalność polityczną, jego podpis znalazł się w budzących do dziś kontrowersje okolicznościach wśród nazwisk wielu krakowskich literatów pod zbiorową rezolucją ZLP w sprawie tzw. procesu krakowskiego w 1953 r.[16]
Za działalność pisarską otrzymał literacką Nagrodę Miasta Krakowa (1971) oraz Nagrodę I stopnia Ministra Kultury i Sztuki w dziedzinie literatury (1973)[17]. Nadano mu ponownie Złoty Krzyż Zasługi w 1956, a w roku 1974 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski[14]. Został też wyróżniony Odznaką 1000-lecia Państwa Polskiego[7].
Zmarł 24 listopada 1987 w Krakowie i został pochowany na tamtejszym Cmentarzu Salwatorskim 30 listopada 1987[18].
Uchwałą Rady Miasta[19] nazwano w roku 2002 jego imieniem jedną z ulic w Krakowie[20].
Na przełomie lat 1941–1942 zaczęły powstawać pierwsze szkice powieści[3], która miała obrazować początki formowania się polskiej państwowości. Zaraz po wojnie zadebiutował powieścią Dzikowy skarb (1945), wkrótce potem ukazały się następne książki opowiadające o kluczowych wydarzeniach w początkach państwa polskiego: Ojciec i syn (1946), Imiennik – Śladem pradziada (1949) oraz Imiennik – Miecz i pastorał (1949). W ten sposób rozpoczął pracę nad cyklem Powieści piastowskich, który rozbudowywał i uzupełniał aż do roku 1984. Kontynuował w nich tradycję polskiej powieści historycznej wywodzącą się od J. I. Kraszewskiego[21], jednak prosty, niezbyt archaizowany język, wartka akcja i wyraziste, mocno zarysowane charaktery postaci zbliżają jego książki do modelu współczesnej angielskiej literatury historyczno-przygodowej[22]. Sam o swym warsztacie twórczym pisał: „Ponieważ celem mojego pisarstwa jest przyswojenie czytelnikom w sposób przystępny wiedzy o dziejach ojczystych, w przedstawieniu faktów i osób historycznych przyjąłem jako zasadę zgodność z wynikami nauki historii, oczywiście tam, gdzie zgodność taka istnieje”[23].
Oparte na rzetelnej, choć reprezentującej ówczesny sposób interpretowania wiedzy historycznej, jego Powieści piastowskie zdobyły od razu wielką popularność dzięki atrakcyjnej fabule i skrótowej narracji. Ogółem wydania jego książek osiągnęły ok. 5 mln egzemplarzy jeszcze za życia autora[24]. Odtwarzające w zbeletryzowanej formie fakty historyczne książki te podkreślają rolę silnych osobowości w biegu dziejów i konfliktach politycznych[25].
W następnych latach ukazywały się kolejno: Zdobycie Kołobrzegu (1952), Wawelskie wzgórze (1953) i Psie Pole (1953), w których szczególnie mocno zostały wyakcentowane zmagania z najeźdźcą niemieckim, np. w powieści Psie pole znajduje się ekspresyjny opis obrony Głogowa. Ugruntowały one wcześniejszą popularność i również miały bardzo wysokie nakłady[10].
W latach 1955–1967 opublikował trylogię o Aleksandrze Wielkim: Olimpias (1955), Parmenion (1967) i Aleksander (1967). Cechujące się niemal filmową konstrukcją narracji fabularnej, na której tle pokazane są ożywiane namiętnościami główne postacie, powieści te spotkały się także z dużym zainteresowaniem, nie osiągnęły jednak ogromnego powodzenia cyklu piastowskiego. Autor przedstawił w nich jeszcze wyraźniej niż w innych książkach wizję historii nie jako procesu, lecz dzieła wybitnych jednostek[26]. Podjęcie tematów związanych ze starożytnością i odkryciami archeologicznymi zaowocowało jednocześnie reportażami z podróży do Egiptu pod wspólnym tytułem Wyprawa pod Psametychem, opublikowanymi w tygodniku „Dookoła Świata” w roku 1957[27].
W następnych częściach cyklu piastowskiego powiększał i rozszerzał panoramę panowania Piastów do czasów Władysława Łokietka. Były to powieści: Wywołańcy (1958), Rok tysięczny (1961, wydane razem z opowiadaniem Obrona Niemczy), Przełom (1964), Powrotna droga (1971), Przekleństwo (1973), Bracia (1976) i Bezkrólewie (1979). Ostatnią z tej serii była napisana w 1984 powieść Odnowiciel, dopełniająca chronologicznie tomy opublikowane jeszcze w latach 40.
Poza cykl Powieści piastowskich wychodziły: O Zawiszy Czarnym opowieść (1958) oraz Warna 1444 (1971), których akcja rozgrywa się w czasach Jagiellonów. W roku 1971 ukazał się także tomik zatytułowany Myśli, zawierający zbiór aforyzmów.
Zajmował się ponadto przekładami z literatury niemieckiej i angielskiej, przetłumaczył m.in.: Stulecie detektywów (1971, wraz z W. Kragen) oraz Stulecie chirurgów (1977) J. Thorwalda, Moje życie I. Duncan (1974) i Trzecią Rzeszę w krzyżowym ogniu pytań R.W.M. Kempnera (1975).
W roku 1986 ukazały się Nowele zebrane, obok wątków historycznych zawierające opowiadania, które można podzielić na trzy grupy tematyczne związane z życiem autora: wojska i wojny, sądu oraz myślistwa[28]. Pod koniec życia zajął się również pisaniem wspomnień doprowadzonych do okresu okupacji hitlerowskiej, które jednak nie zostały wydane[29].
Po okresie wyraźnego spadku zainteresowania jego twórczością w latach 90. XX wieku, od roku 2000 zaczęły się pojawiać nowe wydania obejmujące Powieści piastowskie i trylogię antyczną, a później także serie audiobooków[30].
Piastowska seria powieści posiada fabułę, w którą wplecione zostały historyczne postaci, wydarzenia i miejsca związane z kształtowaniem się polskiej państwowości[31]:
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
