Kalafonia

Kalafonia (gr. „kolophonia” od nazwy kolonii jońskiej Kolofon) – żywica miękka pochodzenia naturalnego, pozostałość po oddestylowaniu terpentyny z żywicy drzew iglastych (głównie sosny).

Kalafonia używana przez skrzypków i lutników

Zaschnięta kalafonia

Kalafonia jest substancją kruchą, bardzo łamliwą, szklistą, półprzezroczystą, o barwie od żółtej poprzez ciemnoczerwoną aż do ciemnobrązowej. Posiada charakterystyczną żywiczną woń. Jest również łatwotopliwa i łatwopalna. Dobrze rozpuszcza się w większości rozpuszczalników organicznych: acetonie, alkoholu amylowym, butylowym, etylowym i metylowym, benzynie, czterochlorku węgla, eterze etylowym, ksylenie, toluenie i olejku terpentynowym. Nie rozpuszcza się w wodzie. Kalafonię zmydlają gorące roztwory zasad.

Kalafonię stanowi głównie (90%) mieszanina dwóch izomerycznych kwasów żywicznych o wzorze sumarycznycm C₁₉H₂₉COOH: abietynowego i pimarowego, reszta to pochodne tych kwasów i różne zanieczyszczenia organiczne.

Zastosowanie

• bezpośrednio:
  • w recepturze aptecznej, jako składnik plastra nostrzykowego Emplastrum meliloti, FP VI;
  • jako bardzo dobry topnik podczas lutowania stopem cynowo-ołowiowym;
  • do nacierania włosia smyczków instrumentów smyczkowych, w celu zwiększenia szorstkości włosia i tym samym zwiększenia jego przyczepności do strun;
  • niegdyś szczypiorniści smarowali kalafonią dłonie, aby poprawić przyczepność piłki, co ułatwiało jej chwytanie;
  • w balecie i tańcu, wykorzystywana do uzyskiwania dużej przyczepności baletek lub innego obuwia do podłoża;
  • w akrobatyce powietrznej (aerial silks), wykorzystywana do uzyskania większej przyczepności dłoni do sprzętu^[1];

• jako składnik:
  • w farbach poligraficznych jako spoiwo, które jednocześnie polepsza właściwości maziste farby;
  • a także składnik lakierów, pokostów, mydeł, laku, tworzyw sztucznych, gumy;
  • rozpuszczona w alkoholu, jako lakier do zabezpieczania przed utlenianiem i ułatwienia lutowania płytek drukowanych wykonanych domową metodą;
  • w odlewnictwie w odlewaniu metodą wytapianych modeli jako składnik masy modelowej.

Kalafonia dodana w kilkuprocentowej ilości do kleików skrobiowych i mącznych podnosi ich wartość jako spoiw. Zmieszana z olejkiem terpentynowym może stanowić namiastkę balsamu modrzewiowego. Rozpuszczona w alkoholu metylowym ma zastosowanie jako fiksatywa do zapraw nadmiernie chłonących. Zmieszana z woskiem ma zastosowanie jako składnik spoiwa enkaustycznego.

Przypisy

1. U.N.U.N. Wiesmann U.N.U.N., S.S. DiDonato S.S., N.N.N.N. Herschkowitz N.N.N.N., Effect of chloroquine on cultured fibroblasts: release of lysosomal hydrolases and inhibition of their uptake, „Biochemical and Biophysical Research Communications”, 66 (4), 1975, s. 1338–1343, DOI: 10.1016/0006-291x(75)90506-9, ISSN 1090-2104, PMID: 4 [dostęp 2020-03-25].

Zobacz multimedia związane z tematem: Kalafonia

Zobacz hasło kalafonia w Wikisłowniku

Kontrola autorytatywna (żywice naturalne):

• BNCF: 75758

Encyklopedie internetowe:

• Britannica: technology/rosin
• БРЭ: 2041368
• SNL: kolofonium
• DSDE: kolofonium