KDE

KDE Plasma (nazywana kiedyś po prostu KDE) – środowisko graficzne zrealizowane jako wolne oprogramowanie dla systemów operacyjnych Unix i GNU/Linux. Zawiera bogaty system bibliotek do tworzenia aplikacji w środowisku graficznym. Razem z GNOME są dwoma najpopularniejszymi uniksowymi środowiskami graficznymi.

KDE Plasma

Logo programu
KDE Plasma 6
Autor	The KDE Community
Pierwsze wydanie	20 października 1997; ponad 27 lat temu
Aktualna wersja stabilna	KDE Plasma 6.2 8 października 2024; ponad 4 miesiące temu
Aktualna wersja testowa	brak
Język programowania	C++[1]
Platforma sprzętowa	x86, x86-64 i ARM
System operacyjny	Linux, FreeBSD
Rodzaj	środowisko graficzne
Licencja	GPL i LGPL
Strona internetowa

KDE korzysta z biblioteki graficznej Qt, a także z systemu obiektowego KParts. System ten pozwala na współdzielenie elementów danego programu pomiędzy różnymi aplikacjami KDE, np. emulator terminala Konsole może zostać osadzony w Konquerorze.

W KDE menedżerem okien jest KWin, jednak aplikacje można uruchamiać także pod innymi menedżerami (np. Openbox).

Historia

Projekt KDE został założony w 1996 roku przez Matthiasa Ettricha^[2]. Pierwotnie projekt nosił nazwę Kool Desktop Environment zaś skrót KDE był też grą słowną z nazwą uniksowego środowiska graficznego CDE. Obecnie skrót rozwija się jako K Desktop Environment, gdzie litera K nie ma określonego znaczenia.

Główne wydania

Numer wersji	Data wydania[3]
ogłoszenie o projekcie KDE	14 października 1996
1.0	12 lipca 1998
2.0	23 października 2000
3.0	3 kwietnia 2002
4.0	11 stycznia 2008
5.0	15 lipca 2014
6.0	28 lutego 2024
6.1	18 czerwca 2024
6.2	8 października 2024

Numeracja KDE jest związana z numeracją zestawu bibliotek Qt, tj. wersje 1.x KDE bazowały na wersjach 1.x bibliotek Qt itd.

Wersje Plasma 4.x

KDE 4 zostało przeniesione na Qt 4, co powinno powodować wzrost wydajności o 20–30% w porównaniu do KDE 3.5.x^[4]. KDE zawiera środowisko multimedialne, nazwane Phonon, zintegrowane środowisko sprzętowe Solid i schemat kolorów systemu i ikon Oxygen. Zawiera też zmieniony interfejs pulpitu i pasek zadań, nazwany Plasma, który zawiera widżety w stylu SuperKaramba(inne języki) lub Apple Dashboard(inne języki). Udostępniono również wersje KDE 4 na Microsoft Windows i Mac OS X.

Najważniejszymi cechami KDE 4 są:

• Zmieniony wygląd środowiska dzięki zastosowaniu Oxygen
• Architektura zawierająca udoskonaloną integrację z multimediami i sprzętem (Solid i Phonon, moduł sprawdzania pisowni i gramatyki)
• Programy udoskonalone dzięki doświadczeniom użytkowników, takie jak Dolphin, menedżer plików i Okular, program służący do przeglądania dokumentów

KDE Plasma 5

Wraz z przejściem na Qt 5, środowisko KDE uległo podziałowi na trzy części o niezsynchronizowanej numeracji:

• KDE Frameworks 5 (żargonowo zwany też KF5) – zestaw bazowych bibliotek KDE (wersja 5.0 została wydana 7 lipca 2014^[5]; nowe wydania ukazują się co miesiąc);
• KDE Plasma 5 – nowa wersja powłoki graficznej Plasma (wersja 5.0 została wydana 15 lipca 2014^[6]; nowe wydania ukazują się co trzy miesiące);
• KDE Applications (wersja 14.12 została wydana 15 kwietnia 2015 i jest to pierwsza wersja aplikacji KDE używająca KDE Frameworks 5; numeracja KDE Applications jest typu rok-miesiąc; nowe wydania ukazują się co cztery miesiące^[7]); obecnie nie wszystkie aplikacje są przeportowane do KDE Frameworks 5^[8].

Wersja KDE 5.23 została wydana na 20-lecie projektu KDE.

Aplikacje KDE

Do najważniejszych aplikacji środowiska KDE zaliczyć można przeglądarkę internetową i menedżer plików Konqueror. Aplikacje korzystające z KDE często mają nazwy rozpoczynające się od litery „K” lub zawierają literę „k” zamiast „c” w środku nazwy, ale nie jest to ścisłą regułą.

• DigiKam – zarządzanie zbiorami zdjęć, przeglądarka i edytor grafiki, obsługa aparatów cyfrowych
• Dolphin – menedżer plików w KDE 4
• K3b – program do nagrywania płyt CD/DVD
• Kandy – narzędzie do komunikacji z telefonem komórkowym
• Kate – zaawansowany edytor tekstu
• KDevelop – zintegrowane środowisko programistyczne dla wielu języków programowania
• KDesktop(inne języki) – menedżer pulpitu w KDE 3
• KGet – menedżer pobierania plików
• Kicker – menedżer panelu w KDE 3
• KMail – klient pocztowy
• KNode – klient grup dyskusyjnych
• KolourPaint – tworzenie grafiki rastrowej
• Konsole – emulator terminali wyposażony w zakładki
• Kontact – zarządzanie informacjami osobistymi (poczta, kalendarz, notatki, książka adresowa)
• Kopete – multikomunikator internetowy (obsługuje m.in. IRC, Jabber i Gadu-Gadu)
• Okular – przeglądarka plików PDF (następca programu KPDF)
• KPovModeler – program do tworzenia trójwymiarowej grafiki
• KTTS – syntezator mowy; np. potrafi czytać zawartość strony WWW
• Kview – przeglądarka plików graficznych
• KTorrent – program p2p – klient sieci Torrent
• KPPP(inne języki) – pozwala na połączenia Dial-Up i sieciowe
• KSig – edytor podpisów pocztowych
• KWrite – uproszczona wersja edytora Kate
• Odtwarzacze multimedialne
  • Amarok – zaawansowany odtwarzacz muzyki
  • JuK – odtwarzacz multimedialny z zaawansowaną obsługą playlist
  • Kaffeine, KMPlayer(inne języki), KPlayer, Dragon Player – odtwarzacze filmów i muzyki
  • Noatun – odtwarzacz multimedialny rozszerzany za pomocą wtyczek

Czarodziej Kandalf

Konqi

• KOffice – pakiet programów biurowych
  • KWord – procesor tekstu WYSIWYG
  • KSpread – arkusz kalkulacyjny
  • KPresenter – edytor prezentacji
  • Kexi – aplikacja do wygodnego budowania baz danych
  • Kivio – tworzenie diagramów przepływu
  • Karbon14 – grafika wektorowa
  • Krita – grafika rastrowa
  • KChart – rysowanie wykresów
  • KFormula – edytor wzorów matematycznych
• Plasma – przestrzeń robocza KDE (pulpit i panel)

Środowisko KDE zawiera również programy narzędziowe, edukacyjne oraz gry.

Logo i maskotki

Maskotką środowiska graficznego KDE był Kandalf, używany do wersji 2.x. Imię Kandalf nawiązuje do postaci z powieści J.R.R. Tolkiena Władca Pierścieni o imieniu Gandalf.

W wersjach powyżej 2.x. maskotką KDE jest smok Konqi (dokładniej: Konqi the Konqueror). Jego imię pochodzi od nazwy przeglądarki Konqueror dla tego środowiska graficznego^[9]. Można go zobaczyć na stronach poświęconych temu środowisku oraz w wielu aplikacjach, m.in. podczas wyboru opcji wylogowania (KDE 3) czy w oknie „informacje o KDE”.

Zobacz też

• GNOME
• Xfce
• Fluxbox
• Blackbox
• Window Maker
• Enlightenment
• Jak można spatchować KDE2 pod FreeBSD?
• Linux